世界最大的单口径球面射电望远镜(FAST)，又被形象的称作中国"天眼"，位于贵州省黔南布依族苗族自治州平塘县克度镇大窝凼的喀斯特洼坑中。是由国家科教领导小组审议确定的国家九大科技基础设施之一，采用中国科学家独创设计和贵州南部喀斯特洼地的独特地形条件，建设的一个约30个足球场大小的高灵敏度巨型射电望远镜。
FAST可把中国空间测控能力由地球同步轨道延伸至太阳系外缘，将深空通讯数据下行速率提高100倍。其应用价值可以是为自主导航这一前瞻性研究制作脉冲星钟;诊断识别微弱的空间讯号，为国家安全服务;提供高分辨率和高效率的地面观测；跟踪探测日冕物质抛射事件，服务于太空天气预报。
FAST项目的科学意义非常重大。建望远镜是瞄准21世纪的科学前沿，寻找暗物质、暗能量。现在宇宙中有99%的质量和能量都是它，但不知道它是什么，不知道它的特性是什么。FAST不仅让中国的天文学家为之振奋，全世界的天文学家也在紧盯着它——寄希望于这个最大的"天眼"或许能找到外星人，并解开宇宙起源之谜。
འཛམ་གླིང་སྟེང་ཁ་ཞེང་ཆེས་ཆེ་བའི་འཕྲོ་གློག་རྒྱང་ཤེལ་ཏེ། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་དུ་FASTཟེར་ཞིང་། སྨི་ལྔ་བརྒྱའི་ཁ་ཞེང་ཅན་གྱི་ཟླུམ་ངོས་འཕྲོ་གློག་རྒྱང་ཤེལ་གྱི་བསྡུས་ཚིག་ཡིན། ཀྲུང་གོ་པས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཕྱིའི་རྣམ་པ་དང་བྱེད་ནུས་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས་”མཁའ་མིག”ཅེས་བརྗོད་བཞིན་ཡོད་ལ། འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཚན་ཁྱབ་འགོ་ཁྲིད་ཚན་ཆུང་གིས་གྲོས་ཞིབ་བྱས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚན་རྩལ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ཆས་ཆེ་ཤོས་དགུ་ཡི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ལས་གཞི་འདིར་ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་པས་རང་བདག་གི་འཆར་འགོད་དང་རང་རྒྱལ་ཀའེ་ཀྲུའུ་ལྷོ་ཁུལ་ཁོ་སེ་ཐེ་གཞོང་སའི་ས་བབ་ཆ་རྐྱེན་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱ་ཁྱོན་ལ་རྐང་གྲུག་ལུས་རྩལ་ཐང་30ཡོད་པའི་སྐྱེན་ཚད་མཐོ་བའི་འཕྲོ་གློག་རྒྱང་ཤེལ་བསྐྲུན་ཡོད།
མཁའ་མིག་གིས་ཀྲུང་གོའི་བར་སྟོང་ཚད་ལེན་ཚོད་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་དེ་སའི་གོ་ལའི་མཉམ་བགྲོད་བཤུལ་ལམ་ནས་ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཕྱི་རོལ་དུ་བསྐྱལ་ཡོད་ལ། སྟོང་ཁམས་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་གྲངས་གཞི་མར་འབབ་མྱུར་ཚད་ལྡབ་100ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏང་ཡོད་ལ། དེའི་བཀོལ་སྤྱོད་རིན་ཐང་བཤད་ན་སྔོན་སྐྱོད་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་རྩ་འཕར་འགྱུར་སྐར་དུས་ཚོད་བཟོ་ཐུབ་ལ། བར་སྟོང་གི་གཉོམ་པའི་བརྡ་རྟགས་བརྟག་དཔྱད་ངོས་འཛིན་བྱས་ནས། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཞབས་ཞུ་ཞུས་ནས་དག་སེལ་ཚད་མཐོ་བ་དང་ལས་ཕྱོད་མཐོ་བའི་ས་ངོས་བརྟག་དཔྱད་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་རེད། དེ་མིན་ཉིན་འཛིན་འོད་ཀོར་གྱིས་དངོས་པོ་འཕེན་པའི་དོན་རྐྱེན་ལ་རྗེས་འདེད་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་སྟོང་ཁམས་ཆེན་མོའི་གནམ་གཤིས་སྔོན་བརྡ་ལ་ཞབས་ཞུ་ཞུ་བཞིན་ཡོད།
མཁའ་མིག་ལས་གཞིའི་ཚན་རིག་གི་དོན་སྙིང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ལ། རྒྱང་ཤེལ་བཟོ་བ་ལས་དུས་རབས་21པའི་ཚན་རིག་གི་མདུན་ཕྱོགས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ཤིང་། གསང་བའི་དངོས་པོ་དང་གསང་བའི་ནུས་རྒྱུ་འཚོལ་སྙེག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ད་ལྟ་འཇིག་རྟེན་ཁྲོད་ཀྱི་99%ཡི་དངོས་པོ་དང་ནུས་རྒྱུ་དེ་དག་ཡིན་མོད། དེ་དག་ཅི་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་དག་གི་བྱེད་ནུས་དང་ཁྱད་ཆོས་གང་འདྲ་ཡིན་པ་སོགས་རྟོགས་མཁན་གཅིག་ཀྱང་མེད། མཁའ་མིག་གིས་ཀྲུང་གོའི་གནམ་དཔྱད་རིག་པས་ལས་གཞི་འདིའི་ཆེད་དུ་ཧུར་བརྩོན་བྱེད་པ་ལས་གཞན། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་གནམ་དཔྱད་རིག་པ་བ་དག་གིས་མིག་ཅེར་ནས་འདིའི་ཕྱོགས་སུ་བལྟས་ཡོད་ལ། ཁོ་ཚོས་འཛམ་གླིང་སྟེང་ཆེས་ཆེ་བའི་མཁའ་མིག་གིས་གོ་ལ་ཕྱིའི་མི་དང་འཇིག་རྟེན་བྱུང་བའི་སྐོར་གྱི་གསང་བ་བརྟོལ་ཐུབ་པར་རེ་བ་བཅངས་ཡོད།
ཀྲུང་གོའི་མཁའ་མིག་གི་ཆེ་ཆུང་ཅི་འདྲ་ཡིན་ནམ་ཞེས་ཡང་གཅིག་དྲིས་ན། རྒྱང་ཤེལ་གྱི་གདུང་མ་སྐོར་བ་གཅིག་བརྒྱབ་ན་དུས་ཚོད་སྐར་མ་43དགོས་ལ། མཁའ་མིག་གི་མིག་སྒམ་ནི་ངར་ལྕགས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་གདུང་མ་ཡིན་ལ། གདུང་མའི་སྟེང་དུ་བུད་ནས་མར་ལ་བལྟ་དུས། དོང་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་སྐར་ཚོགས་རྣམ་པར་བཀྲ་བ་ལྟ་བུའི་དྲ་བས་ཁེང་འདུག་ལ། གདུང་མ་དེ་སྨི་6དང་སྨི་5ཅན་གྱི་ངར་ལྕགས་ཀྱི་ཀ་བས་གནམ་ལ་བཏེགས་ཡོད། མཐའ་འཁོར་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་1.6ཡོད།
རྒྱལ་ཁབ་གནམ་དཔྱད་སྟེགས་བུ་མཁའ་མིག་བཟོ་སྐྲུན་ལག་རྩལ་མི་སྣས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། སའི་གོ་ལའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཚུར་ལེན་བྱེད་དགོས་ན། མཁའ་མིག་གི་བྱེད་ནུས་དེ་མཁའ་མིག་གི་ཆེ་ཆུང་དང་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་ལ། སྟབས་བདེའི་སྒོ་ནས་ལབ་ན། མིག་ཅི་འདྲ་ཆེ་ན་མཐོང་ཚད་དེ་བས་ཆེ་བ་ནང་བཞིན་རེད། དེ་ལས་ངོ་མཚར་བ་མཁའ་མིག་གཏན་འཇགས་མིན་པར། རྒྱང་ཤེལ་གྱི་དྲ་བའི་ཆགས་ཚུལ་དེ་གནམ་གཟིགས་ཀྱི་འགུལ་སྐྱོད་དང་བསྟུན་ནས་ལྡོག་འཕྲོའི་ངོས་4450འགྱུར་ལྡོག་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པས། གནམ་གཟུགས་ཆེ་ཤོས་ལ་ལྟ་རྟོག་བྱེད་ཐུབ་ལ་ལས་སྒྲུབ་ཁང་གིས་གནམ་གཟུགས་ཀྱིས་བཏང་བའི་སྐུད་མེད་གློག་རླབས་འཚོལ་སྡུད་བྱེད་ཐུབ། དེ་མིན་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་མིག་འབྲས་འཁོར་སྐྱོད་བྱས་ནས་ཁ་ཕྱོགས་འཚོལ་བ་དང་འདྲ་བར། འོད་ལོ་དུང་ཕྱུར་བརྒྱ་ཡི་ཕྱི་རོལ་གྱི་འཕྲོ་གློག་བརྡ་རྟགས་ཡང་ཀྲུང་གོའི་མཁའ་མིག་གིས་ཕལ་ཆེར་འཛིན་ཐུབ། དེ་བས་འཇིག་རྟེན་རང་བཞིན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་འཚོལ་སྡུད་བྱས་ནས་གོ་ལ་ཕྱིའི་དཔལ་ཡོན་ཅི་འདྲ་ཡིན་པ་འཚོལ་སྙེག་བྱེད་ཐུབ།
རྒྱལ་ཁབ་གནམ་དཔྱད་སྟེགས་བུའི་ཐེ་ཀྲང་སྟེ། མཁའ་མིག་ལས་གཞིའི་རྒྱུན་ལས་སྤྱིའི་བཀོད་འདོམ་པ་གཞོན་པ་ཀྲིན་ཞོ་ཉན་གྱིས་བཤད་པ་ལྟར་ན། མཁའ་མིག་འགྲུབ་པ་ནས་བཟུང་འཇིག་རྟེན་ཁྲོད་ཀྱི་རང་བཞིན་སྙོམས་པའི་ཅིན་དང་། སྐར་ཁུངས་ཀྱི་འདུས་རྡུལ། རྩ་འཕར་འགྱུར་སྐར། སྐར་མའི་བར་སྟོང་གི་བརྡ་འཕྲིན་འཚོལ་སྙེག་བྱེད་ཐུབ། མཁའ་མིག་འདི་རིག་ཚན་གང་མང་གིས་རྨང་གཞི་བྱས་པའི་ཞིབ་འཇུག་སྟེགས་བུ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལོ་གཅིག་གི་དུས་ཡུན་ཁྲོད་རྩ་འཕར་འགྱུར་སྐར་7000འཚོལ་སྙེག་བྱེད་ཐུབ། དེ་མིན་ཚད་བརྒལ་རང་བཞིན་འོག་གི་དངོས་པོའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་དངོས་ལུགས་རང་བཞིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས། ཁྱད་མཚར་སྐར་མ་དང་རིགས་རྒྱུ་བརྒལ་བའི་སྐར་མ་རྙེད་པའི་སྲིད་ཕྱོད་ཆེ།
ཀྲུང་གོའི་མཁའ་མིག་ལས་འགྲུབ་བྱུང་རྗེས། ས་ངོས་ཀྱི་ཆེས་ཆེ་བའི་འཕྲུལ་ཆས་ཏེ། ཁ་ཞེང་ལ་སྨི་100ཡོད་པའི་འཇར་མན་གྱི་ཨེར་ཧྥེ་སི་པོ་ཀེ་རྒྱང་ཤེལ་དང་བསྡུར་ན། སྐྱེན་ཚད་ལྡབ་10ལས་བརྒལ་ཞིང་། མིའི་རིགས་ཀྱི་དུས་རབས་20པའི་ཨ་རིའི་ཁ་ཞེང་སྨི་300ཅན་གྱི་འཕྲོ་གློག་རྒྱང་ཤེལ་ཨ་ལེ་ཞི་པོ་དང་བསྡུར་ན། མཁའ་མིག་གི་སྐྱེན་ཚད་ལྡབ་2.25ཡིས་མགྱོགས།
མཁའ་མིག་ལས་གཞི་འདི་ཀྲུང་གོའི་ཚན་རྩལ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་གནམ་དཔྱད་རིག་པའི་འགོ་འཛིན་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སློབ་ཆེན་20ལྷག་དང་ཞིབ་འཇུག་སའོ་བརྒྱ་ལྷག་གི་ཚན་རྩལ་མཁས་པ་མང་པོ་ལས་གཞི་འདིར་ཞུགས་ཡོད། 2007ལོའི་ཟླ་7པར་ལས་གཞི་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཤིང་། 2011ལོའི་ཟླ་3པའི་ཚེས་25ཉིན་ལ་མཁའ་མིག་ལས་གཞི་དངོས་སུ་བསྐྲུན་འགོ་བརྩམ་ཞིང་། འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་ཆེས་ཆེ་བའི་ཟླུམ་ངོས་འཕྲོ་གློག་རྒྱང་ཤེལ་དེ་2016ལོའི་ཟླ་9པའི་ཚེས་25ཉིན་ལས་གཞི་གྲུབ་པ་རེད། །