དུས་སྐར་དེ་བསླེབས་སོང
མེ་ཏོག་ཡལ་གའི་སྟེང་འདར་བཞིན་འདུག
མེ་ཏོག་རེ་རེས་དྲི་བསུང་གཏོར་ཚུལ་སྤོས་ཕོར་དང་འདྲ
སྐད་སྒྲ་དང་དྲི་ཞིམ་ས་སྲོས་ཀྱི་མཁའ་དབྱིངས་སུ་ལྡང
ཡིད་སྐྱོ་བའི་ཞབས་བྲོའི་རོལ་མོ་ཞིག་ཟ་ཟི་ངང་མཆེད
མེ་ཏོག་རེ་རེས་དྲི་བསུང་གཏོར་ཚུལ་སྤོས་ཕོར་དང་འདྲ
ཨོག་ལེན་ཆུང་བའི་སྒྲ་དབྱངས་ཤུབ་ཤུབ་རྨས་ཕོག་པའི་སེམས་པ་དང་མཚུངས
ཡིད་སྐྱོ་བའི་ཞབས་བྲོའི་རོལ་མོ་ཞིག་ཟ་ཟི་ངང་མཆེད
ནམ་མཁར་སྐྱོ་མདོག་དང་མཛེས་སྡུག་རེས་སུ་འཁོར་བ་མཆོད་སྟེགས་ཆེན་མོ་ཞིག་དང་མཚུངས
ཨོག་ལེན་ཆུང་བའི་སྒྲ་དབྱངས་ཤུབ་ཤུབ་རྨས་ཕོག་པའི་སེམས་པ་དང་མཚུངས
ཞི་འཇམ་གྱི་སེམས་པ་ཞིག རྒྱ་ཆེ་ཞིང་སྨག་གནག་པའི་འཆི་བར་སྡང
ནམ་མཁར་སྐྱོ་མདོག་དང་མཛེས་སྡུག་རེས་སུ་འཁོར་བ་མཆོད་སྟེགས་ཆེན་མོ་ཞིག་དང་མཚུངས
ཉི་མ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཟུངས་ཁྲག་སྟུག་པོའི་འཇིངས་སུ་ནུབ
ཞི་འཇམ་གྱི་སེམས་པ་ཞིག རྒྱ་ཆེ་ཞིང་སྨག་གནག་པའི་འཆི་བར་སྡང
འོད་སྟོང་གི་འདས་སོང་ཁྲོད་ནས་རྟགས་མཚན་ཡོད་ཚད་འཚོལ་སྡུད་བྱེད
ནམ་མཁར་སྐྱོ་མདོག་དང་མཛེས་སྡུག་རེས་སུ་འཁོར་བ་མཆོད་སྟེགས་ཆེན་མོ་ཞིག་དང་མཚུངས
ཁྱོད་ཀྱི་དྲན་པས་ང་ལ་འོད་སྣང་འགྱེད ལྷའི་བཞུགས་ཁྲི་ནང་བཞིན་མཚར་སྡུག་བཀྲ
པོ་གྲགས་ཅན་མང་པོས་བསྟོད་པའི་མཐེ་བོང་ཡང་ཡང་བསྒྲེངས་པ་ལས། དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་ལ་ལས་སྔ་གཞུག་བརྩད་དེ《 སྡིག་པའི་མེ་ཏོག》ལ་དག་འབུད་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་བཀོད། སྙན་ངག་པ་མཇུག་མཐར་འགག་སྒོ་འདི་དག་བརྒལ་ཏེ་མུ་མཐུད་དུ་སྙན་ངག་བྲིས་ཤིང་། ལོ་བཞིའི་རྗེས་སུ《 སྡིག་པའི་མེ་ཏོག》དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ལས། དུས་སྐབས་དེའི་ན་གཞོན་མང་པོ་ཞིག་གི་བསམ་བློའི་དེད་དཔོན་དུ་གྱུར། དེ་ལྟ་ནའང་། སྙན་ངག་པ་སྔར་བཞིན་དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་འཚོ་བ་ལས་ཐར་མ་ཐུབ་ལ། 1867ལོར་སྙན་གྲགས་ཕྱོགས་བཞིར་ཁྱབ་པའི་ཤག་ལུ་བྷོ་དི་ལེར་དབུལ་ཕོངས་དང་ནད་ཡམས་ཁྲོད་ཚེ་ལས་འདས། བརྩམས་ཆོས་ལ་མིང་དུ་གྲགས་པའི《 སྡིག་པའི་མེ་ཏོག》ལས་གཞན་ད་དུང་ལྷུག་རྩོམ་སྙན་ངག་དེབ《པ་ལིའི་སྐྱོ་སྡུག》དང་། རི་མོའི་དཔྱད་བརྗོད《 1854ལོའི་ཧྲ་ལོང》བཅས་ཡོད་པ་རེད།
སྙན་རྩོམ་དབྱེ་ཞིབ།
སྙན་རྩོམ་འདི་ནི་སྙན་དེབ《སྡིག་པའི་མེ་ཏོག》ནང་གི་དུངས་བརྗོད་སྙན་ངག་ཅིག་ཡིན་ལ། སྙན་ངག་པས་ས་སྲོས་ཡིད་བརྙན་དུ་བཀོལ་ནས་རང་དང་སྙིང་སྡུག་གཉིས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་གི་དུས་སྐབས་དེའི་དགའ་སྤྲོ་དང་། སྡུག་བསྔལ། དག་གཙང་གི་བརྩེ་སེམས་སོགས་མཚོན་ཡོད།
སྙན་ངག་མགོ་རྩོམ་སྐབས“དུས་སྐར་དེ་བསླེབས་སོང”ཞེས་གླེང་འདུག་པར་འཛེམ་དོགས་དང་འདང་རྒྱག་ཅི་ཡང་མེད་པར་སྙན་ངག་པའི་ཁ་ནང་ནས་རང་ཤུགས་ཀྱིས་བྱུང་བ་དང་འདྲ། སྙན་ངག་པས་ཡུན་རིང་ཞིག་ལ་བསྒུགས་པ་ཡིན་ནམ། གང་ལྟར་ཡང་ས་སྲོས་སླེབས་སོང་ལ། སྙན་ངག་པས་རང་ཉིད་ཀྱི་སེམས་ཁོང་གི་སྒོ་མོ་ཕྱེ་ཞིང་། མཛེས་སྡུག་གི་ཡིད་བརྙན་དང་བླ་སྲོག་ཞུགས་པའི་བྱ་དངོས་དག་བཀོལ་ནས་སྙན་ངག་པ་རང་གི་སེམས་པ་དང་ཡང་ན་གཞན་ཅི་ཞིག་མཚོན་པར་འབད་ཡོད་པ་རེད།
ས་སྲོས་ཀྱི་དུས་སྐར་འདིར། མེ་ཏོག་ལ་དྲི་བསུང་མཆེད་བཞིན་པ་ནི་བླ་སྲོག་གིས་སྐྱོ་སྡུག་སྒྲོག་པ་དང་འདྲ་བོ་འདུག སྙན་ངག་པས་ཨོག་ལེན་ཆུང་བས་སྒྲ་དབྱངས་ཤིག་ཤུབ་ཤུབ་ཟློ་བ་ཐོས་ཤིང་རོལ་མོ་དེ་ནི་སྙན་ངག་པའི་སེམས་ཀྱི་བཞུར་རྒྱུན་དང་མཚུངས་ཤིང་། ནང་དུ་སྙན་ངག་པའི་སྐྱོ་སྡུག་འདྲེས་འདུག་པ་ལས་ཀྱང་ནམ་མཁར་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ནམ་མཁར་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་སྟེ་སྐྱོ་བ་དང་མཛེས་སྡུག་རེས་སུ་འཁོར་བའི་མཛེས་པ་ཞིག་གོ ། ས་སྲོས་འདི་ལ། ཟུངས་ཁྲག་དང་འདྲ་བའི་ཉི་མས་ནུབ་ཁའི་མཁའ་མཐའ་དམར་པོར་བསྒྱུར་སོང་། དུས་སྐར་དེར་སྙན་ངག་པའི་ཚོར་བ་སྐྱེན་པོ་དེ་ཉིད་མེ་ཏོག་དང་འདྲ་བར་ཡལ་གའི་སྟེང་འདར་བཞིན་ལ། སྙན་ངག་པ་ཡིད་འོང་གི་ཕྱིར་དྲན་ཀློང་ལ་བྱིང་ཞིང་། ནམ་མཁའི་སྐྱོ་མདོག་དང་མཛེས་པས་སེམས་པ་བསྒུལ་བྱུང་། རྗེས་སུ། སྙན་རྩོམ“ལྷའི་བཞུགས་ཁྲི་ནང་བཞིན་གྱི་མཚར་སྡུག”གི་ཉམས་སྣང་ཁྲོད་མཇུག་སྡུད་པ་དང་། སྙན་ངག་པ་ས་སྲོས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་དང་། ཡིད་འོང་གི་ཕྱིར་དྲན་ཁྲོད་ནས་འཆིང་གྲོལ་ཐོབ་ཅིང་། བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེ་ཡི་ཞིང་ཁམས་ཤིག་གི་དབྱིངས་སུ་ཞུགས་སོང་།
སྙན་རྩོམ་འདི་ནི་ཤག་ལུ་བྷོ་དི་ལེར་གྱི་འཐུས་ཚབ་བརྩམས་ཆོས་ཡིན་པ་ལས། ཡོ་རོབ་གླིང་གི་བསྡུས་བརྗོད་རིང་ལུགས་སྙན་རྩོམ་གྱི་འཐུས་ཚབ་བརྩམས་ཆོས་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད། དེས་སྣང་བརྙན་གྱི་སྒོ་ནས་བསྡུས་བརྗོད་རིང་ལུགས་སྙན་རྩོམ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཛེས་རྟོག་རིག་པའི་འཚོལ་སྙེག་དེ་མངོན་པར་མཚོན་འདུག་ལ། སྙན་རྩོམ་ཁྲོད་ཀྱི་ཡིད་བརྙན་རེ་རེ་ཚང་མ་སྙན་ངག་པའི་སེམས་ཁོང་གི་དུངས་སེམས་དངོས་དེ་ཕྱི་རུ་བསྟན་པའང་ཡིན། མེ་ཏོག་དེའི་སྐྱོམ་འདར་ནི་སྙན་ངག་པའི་སྐྱོམ་འདར་ཡིན་ལ། གཉོམ་སྐད་ཤུབ་ཤུབ་དེ་ནི་སྙན་ངག་པའི་སེམས་ཀྱི་ངུ་སྐད་ཡིན། ནམ་མཁའི་སྐྱོ་མདོག་དེས་སྙན་ངག་པའི་སྐྱོ་སྡུག་གི་སེམས་ཁམས་མཚོན་པ་ཡིན། སྙན་ངག་པ་ཟང་ཟིང་གི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཀློང་དུ་བགྲོད་བཞིན་བརྩེ་སེམས་ཉམས་སུ་ལེན་གྱིན་པ་དང་། འཇིག་རྟེན་འདིའི་བྱ་དངོས་སྣ་མང་གི་འགུལ་སྐྱོད་ཀློང་དུ་སྙན་ངག་གི་ཡིད་བརྙན་དང་སེམས་ཁོང་གི་བསྡུས་གཟུགས་འཚོལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ཡང་སྙན་ངག་པའི་མིག་ནང་གི་མཛེས་པ་ནི་སྐྱོ་ཤས་ཅན་ཞིག་སྟེ། མེ་ཏོག་དང་། རོལ་མོ། ནམ་མཁའ་གང་ཞིག་ལ་མཚོན་ནའང་ཞེ་འཁྲེང་ཞིང་སྐྱོ་སྡུག་གིས་ཁྱབ་ཡོད།
གཞན་སྙན་རྩོམ་འདིའི་སྒྲིག་གཞི་ནི་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་སྟེ། སྙན་རྩོམ་ཡོངས་ཀྱི་ཚན་པ་སྔ་མའི་ཚིག་རྐང་གཉིས་བཞི་གཉིས་དང་ཚན་པ་རྗེས་མའི་ཚིག་རྐང་གཅིག་གསུམ་གཉིས་ནི་བསྐྱར་ཟློས་བྱས་ཡོད་ལ། དབྱངས་འགྲོས་ཧ་ཅང་ཚགས་དམ་པ་ཞིག་རེད། དེས་སྙན་རྩོམ་གྱི་ཡིད་བརྙན་གཏན་ཆགས་སུ་བཏང་ཡོད་པ་ལས། སྙན་རྩོམ་གྱི་དབྱངས་འགྲོས་མཐོ་རུ་བཏང་སྟེ་རོལ་མོའི་ཉམས་ཐོན་པར་མཛད་འདུག དོན་དངོས་སྟེང་། རོལ་མོའི་ཉམས་ཀྱི་རེ་སྙེག་འདི་ཡང་ཧྥ་རན་སེའི་བསྡུས་བརྗོད་རིང་ལུགས་སྙན་རྩོམ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། མི་ལ་ལས་དེ་སྔ་སྙན་རྩོམ་འདི་ནི་སྙན་ངག་རོལ་མོ་ལས་རྒྱལ་བའི་མཚོན་བྱེད་ཡིན་ཞེས་གསུངས་མྱོང་བ་རེད།
གཡོར་གྲུ། རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཁུར་པ། སངས་རྒྱས་སྒྲོལ་མ།
རྩོམ་པ་པོ་ངོ་སྤྲོད།
ཤག་ལུ་བྷོ་དི་ལེར།（1821-1867）དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་ཧྥ་རན་སེའི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་སྙན་ངག་པ་དང་། བསྡུས་བརྗོད་རིང་ལུགས་སྙན་ངག་གི་རྨང་འདིང་མཁན་ཡིན། སྐུ་དྲག་གི་ཁྱིམ་དུ་སྐྱེས་ཤིང་། ལོ་དྲུག་གི་སྟེང་ཕ་རྒན་ཚེ་ལས་འདས། 1857ལོར་ཁོའི་སྙན་དེབ《སྡིག་པའི་མེ་ཏོག》པར་དུ་བསྐྲུན་པ་དེས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་འུར་ཟིང་ཆེན་པོ་བཟོས་ཤིང་། སྡིགས་མོ་གཏོང་མཁན་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་བྱུང་བ་ལས། སྲིད་གཞུང་གིས་ད་དུང་དགྲམ་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་ཕབ་ཅིང་སྙན་ངག་པར་དམངས་སྲོལ་ལ་གཏོར་བརླག་བཏང་བའི་ཉེས་མིང་བསྐོན།