[གནད་བསྡུས] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）གཞིར་བཟུང་སྟེ། རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་བོད་ཡིག་དཔེ་དེབ་བདམ་ཆོས་ནི་དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་ནས་ཇི་ལྟར་གཏན་འབེབས་བྱེད་པ་དང་། དེ་ལེགས་སྒྲུབ་ནུས་པའི་རྩོམ་མཁན་གང་ལྟར་འཚོལ་བ། རྩོམ་སྒྲིག་དང་པར་སྐྲུན་ལས་ཀ་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་སྒྲུབ་པའི་མཚུངས་སུ། འགྲེམ་སྤེལ་དང་དྲིལ་སྒྲོག་བྱ་བའི་ཐད་དུའང་གྲོས་འདོན་དང་རོགས་སྐྱོར་བརྒྱུད་ནས། ལས་ཀ་གང་ལེགས་སྒོས་སྒྲུབ་སྟེ་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བའི་ཆ་ཀུན་པོར་རང་གི་མྱོང་བ་ཇི་སྙེད་བསགས་པ་རྣམས་གསལ་ཞིང་དག་པའི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད།
[གནད་ཚིག] བདམ་ཆོས། གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ།
དཔེ་སྐྲུན་ལས་ཀ་གཉེར་མཁན་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཞིག་ཡིན་ཚེ། བདམ་ཆོས་ནི་དུས་ནམ་ཡང་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་བྱ་བ་གཙོ་བོ་སྟེ། བདམ་ཆོས་བཟང་བོ་བཙལ་རྙེད་ཐུབ་མིན་གྱིས་ཕྱིས་འབྱུང་སོ་སོས་དཔེ་སྐྲུན་ལས་རིགས་སུ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་ངན་ལེན་ནུས་མིན་ཐག་གཅོད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་འདིས་བདམ་ཆོས་ཞེས་པ་ནི་རྩོམ་སྒྲིག་ལས་ཀའི་ནང་གི་གནད་ཆེ་ས་ཞིག་ཡིན་པ་བསྟན་འདུག་ལ། དུས་མཚུངས་སུ་རྩོམ་སྒྲིག་བྱ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་གཙོ་བོའི་ནང་གི་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད་པའང་རྟོགས་ནུས། འོ་ན་ཅི་ཞིག་ལ་བདམ་ཆོས་ཟེར་ཞེ་ན།《དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་གཉེར་གཞུང་ལུགས་དང་དངོས་དོན་གཉེར་བ》ཞེས་པར“དེ་ནི་རྩོམ་སྒྲིག་པས་གསོག་ཉར་བྱུང་བའི་ཆ་འཕྲིན་ཐོན་ཁུངས་ལ་གཞི་བཅོལ་ཏེ། ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་འོས་ཤིང་འཚམ་པར་གླེང་བའི་བསམ་པའི་རྒྱགས་ཕྱེ་བསྐྲུན་འགྱུར་གྱི་གྲོས་བསྡུར་བྱ་གཞི་ཞིག་ལ་ཟེར”①ཞེས་མཚན་ཉིད་བཞག་ཡོད་པ་ལྟར་རོ། ། མཚན་ཉིད་འདིའི་དོན་ཅུང་གསལ་བར་བཀྲལ་ན། དེ་ནི་རྒྱུན་པར་མོས་ཕྱོགས་དང་རེ་འདོད་ག་གེ་མོ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཏེ། དེའི་མུར་ཞིབ་ཚགས་བརྟག་དཔྱད་དང་བསམ་གཞིག་རིམ་པར་བཏང་བ་བརྒྱུད། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ནང་དོན་འདུས་པའི་ཆར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་ཐོག ཡང་དག་ལྟ་བས་ཕྱུག་པའི་རྩོམ་སྒྲིག་པས་བསམ་པའི་རྒྱགས་ཕྱེ་སྐྲུན་ཞིང་འཕེལ་ཁ་དར་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ཐད་དུ་གྲོས་གཞི་བཏོན་པ་ཞིག་ལ་གོ་བར་རུང་། འདིར་མཚན་ཉིད་དངོས་དང་གསེད་བཀྲོལ་གང་ལ་གཞིགས་ཀྱང་། ལས་ཀ་འདི་སྒྲུབ་འོས་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ནི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་སྟེ། གཅིག་ན་བརྟག་དཔྱད་དང་བཅས་ཆ་འཕྲིན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་དང་། གཉིས་སུ་ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་འཚམ་པར་བྱ་བ། གསུམ་དུ་ཀློག་པ་པོ་ཚོར་བསམ་པའི་རྒྱགས་ཕྱེ་གྱ་ནོམ་པ་སྐྲུན་པའི་ཐད་ཀྱི་གྲོས་བསྡུར་བ་བཅས་ལ་གོ་རྒྱུ་ནི་ཅུང་གསལ་བར་མངོན།
བོད་ཡིག་དཔེ་དེབ་བདམ་ཆོས་བྱ་བ་དོན་གཉེར་བགྱི་ཚུལ་ཡང་མི་རིགས་གཞན་དག་དང་ཆ་འདྲ་བར། གོང་གསལ་མཚན་ཉིད་ལས་བསྟན་པའི་ལས་ཀ་དེ་དག་ནས་མགོ་རྩོམ་དགོས་པ་ནི་སྨོས་མེད་ཡིན། ཡིན་ཡང་ཁོ་བོས་རེབ་འདིའི་གླེང་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་གོང་གསལ་གྱི་བདམ་ཆོས་རྐྱང་བ་ཙམ་མ་ལགས་ཏེ། བོད་ཡིག་དཔེ་དེབ་བདམ་ཆོས་བྱ་བ་ཇི་ལྟར་ལེགས་སྒྲུབ་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བའི་སྐོར་ཡིན་ཙ་ན། ལས་ཀ་འདི་བསམ་ཐོག་ལ་ཡོང་བ་ཞིག་བསྒྲུབ་པར། གཙོ་བོ་དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་ལ་བརྟག་དཔྱད་ནན་མོ་སྒོས་བདམ་ཆོས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་དང་། བདམ་ཆོས་གང་ཞིག་ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ལྟར་ལེགས་སྒྲུབ་ནུས་པའི་རྩོམ་མཁན་བཙལ་བ། རྩོམ་སྒྲིག་དང་དཔེ་སྐྲུན་བརྒྱུད་རིམ་ནང་གི་ལས་ཀ་ཡོད་ཚད་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་བསྒྲུབ་པ། འགྲེམ་སྤེལ་དང་དྲིལ་སྒྲོག་བྱ་བའི་ཐད་རོགས་སྐྱོར་དང་གྲོས་འདོན་ཅི་ཐུབ་བྱེད་པ་སྟེ། ལས་ཀ་འདི་བཞི་པོ་ཚད་ལྡན་ངང་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བ་ན། བདམ་ཆོས་གང་ཡིན་ཡང་ལེགས་སྒྲུབ་ཐུབ་པར་བརྒྱ་ཆའི་བརྒྱད་ཅུའི་ཡན་གྱི་གདེང་ཚོད་ཡོད་སྲིད་དོ། ། དོན་འདི་ཡང་ཁ་བཤད་ཆུ་ཡི་ལྦུ་བ་ཁོ་ནས་མི་ཡོང་བ་ལ། ལག་ལེན་གསེར་གྱི་ཐིགས་པ་དང་སྦྱར་ནས་སྤྲོས་བརྗོད་བྱུང་ན། རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་ཀར་ཞུགས་པའི་ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ལ་ཕན་སྲིད་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་དང་བཅས། རང་ཉིད་གོང་གསལ་ལས་ཀ་བཞི་པོའི་ནང་དུ་དངོས་སུ་ཞུགས་ཤིང་། ལེགས་འགྲུབ་རབ་ཅིག་བྱུང་བའི་བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）གཞིར་བཟུང་ནས་བརྗོད་པར། དེ་ལས་ཀྱང་མཚོན་སྟོབས་མངའ་བར་སྲིད་དོ་སྙམ་པ་བྱུང་བར་བརྟེན། གཤམ་དུ་རེ་རེ་བཞིན་རང་བློའི་ལྕོགས་ཚད་ཀྱིས་བཀྲལ་བར་བྱ་བ་ལ།
དང་པོ། དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་ལ་བརྟག་དཔྱད་སྒོས་བདམ་ཆོས་གཏན་འབེབས་བྱེད་པ།
རང་རྒྱལ་གྱི་དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་མཁས་པ་ཙང་ཝེ་ཡིས《བདམ་ཆོས་ཇུས་འགོད་ཀྱི་ཚན་རིག་བྱེད་ཐབས》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་དུ“བརྟག་དཔྱད་པུའུ་རང་ངོས་ནས་བརྗོད་ན། དེའི་ལས་ཀ་ཆེ་སར་ཕྱོགས་གཉིས་སུ་བགོ་རུང་སྟེ།གཅིག་ནི་དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་དེའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་ཚོང་རའི་བརྟག་དཔྱད་དང་། གཉིས་ནི་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་ལ་བརྟག་དཔྱད་བགྱི་བའོ”①ཞེས་བསྟན་པ་ལྟར། སྤྱིར་བཏང་དུ་དཔེ་དེབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་འབྲས་དང་དཔལ་འབྱོར་ཕན་འབྲས་གཉིས་ཀ་ཚོང་ར་བརྒྱུད་ནས་ཕྱིར་མངོན་བཞིན་ཡོད་ལ། ཡང་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རིག་གནས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཡང་ཚོང་ར་བརྒྱུད་ནས་མཁོ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་གོང་རིམ་གྱིས“ཕན་འབྲས་གཉིས”ཆེས་མཐོའི་སྒོ་ནས་ཟུང་འབྲེལ་བགྱི་དགོས་ཚུལ་ལ་ནན་སྐུལ་བྱེད་པའང་། མདོར་དྲིལ་ན་ང་ཚོ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་སུ་ཡིན་ཡང་ཚོང་རའི་འདུ་ཤེས་ཡོད་དགོས་ཞེས་པའི་དོན་སྟེང་དུ་འབབ་ཀྱིན་གདའ།རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་པ་སོ་སོས་ད་ལྟར་ཡོད་ཅིང་མངོན་པའི་ཚོང་རར་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་ནན་མོ་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་། ཚོར་བ་རྣོན་པོ་སྤྱད་དེ་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཚོང་རའི་བར་སྟོང་ཇི་སྙེད་དམ་འཛིན་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཕྱི་རུ་མངོན་ཐུབ་མེད་པའི་ཚོང་ར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྔོག་ཅི་ཐུབ་བགྱིས་ཏེ། རང་རང་གིས་ཇུས་འགོད་དང་བརྩོན་ལེན་བྱས་པའི་བདམ་ཆོས་ནི“ཕན་འབྲས་གཉིས”ལྡན་གྱི་བདམ་ཆོས་སུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེའོ། །
གལ་གནད་ཀྱི་དོན་བྱ་འདི་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་སླད། དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ཆེ་མ་ཆུང་གསུམ་གང་ཡིན་ཡང་།ལོ་རེར་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཚོང་ར་ལ་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་ཚན་ཆུང་རྩ་འཛུགས་སྒོས། ས་གནས་སོ་སོར་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་ལ་འགྲོ་རྒྱུ་ནི་རྒྱུན་སྲོལ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ནས་ཡོད། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ལ་མཚོན་ནའང་། 2020ལོར་ཚན་ཆུང་འགར་བགོས་ཏེ་སྔ་ཕྱིར་ཀོང་ཞི། བོད་ལྗོངས། ཀན་སུའུ་དང་རང་ཞིང་གི་ས་གནས་ཁག་ཅིག་གི་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་བཅས་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བགྱི་རུ་ཕྱིན། ང་ཚོའི་ཚན་ཆུང་ནི་མི་དྲུག་གིས་གྲུབ་ཅིང་། གཙོ་བོ་རང་ཞིང་གི་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་གཅན་ཚ་རྫོང་དང་ཐུན་རིན་གྲོང་ཁྱེར། རྩེ་ཁོག་རྫོང་།ཧི་ནན་རྫོང་བཅས་དང་། གཞན་དུ་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་ཁུལ་ཀླུ་ཆུ་རྫོང་དང་གཙོས་གྲོང་ཁྱེར། བསང་ཆུ་རྫོང་བཅས་ལ་ཕྱིན། ངེད་ཚན་ཆུང་གིས་གཙོ་བོ་བོད་འབྲེལ་རྫོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་དེ་དག་གི་དཔེ་ཁང་དང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ། དགོན་སྡེ། རྩོམ་རིག་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས། རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས། མི་རིགས་སྐད་ཡིག་བྱ་བའི་གཞུང་ལས་ཁང་སོགས་དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་སོ་སོར་བརྟག་དཔྱད་བྱས། གནས་དེ་རྣམས་སུ་དཔེ་ཚོང་པ་དང་ཀློག་པ་པོ། དགེ་རྒན། སློབ་མ། ཁྱིམ་བདག གྲྭ་བཙུན། རྩོམ་མཁན། ཆེད་མཁས་པ་མང་པོར་གམ་བཅར་གྱིས་རྩད་འདྲི་དང་བརྟག་དཔྱད་བགྱིས་པ་ལ། རང་རེའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་བདམ་ཆོས་ཁག་ཀུན་ལས་བརྗོད་སྙིང་གཙོ་བོའི་དེབ་དང་། གནའ་དཔེ། རྩོམ་རིག བསྒྱུར་རྩོམ་སོགས་ཀྱིས་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་མང་ཆེ་བ་སྐོང་ཐུབ་ཀྱིན་ཡོད་ནའང་། མི་འདང་ས་གཙོ་བོ་ནི་གཅིག་ན་བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ་ཉུང་བས་ཚོང་རའི་བར་སྟོང་ཆེ་བ（སློབ་མ་ཚོའི་བོད་ཡིག་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་ཡོང་དཀའ་བ་དོན་འདི་དག་ལའང་ཐུག་ཡོད）དང་། གཉིས་སུ་རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དངོས་ལ་ཕན་པའི་དཔེ་དེབ་ཀྱི་རིགས་དང་གྲངས་ཀ་ཉུང་བ། གསུམ་དུ་བདམ་ཆོས་དེབ་ཀྱི་མདུན་རྒྱབ་ཤོག་སོགས་ཇུས་འགོད་མི་ལེགས་པས་ཀློག་མཁན་འགུགས་ནུས་ཞན་པ། བཞི་རུ་དུས་ལྟར་དཔེ་དེབ་བསྐུར་ནས་མི་ཡོང་བ་དང་ལག་ལ་ཐོབ་དཀའ་བ་བཅས་ཡིན་པས། ཕྱིར་ཟི་ལིང་དུ་ཡོང་འཕྲལ་དེའི་སྐོར་གྱི“བརྟག་དཔྱད་སྙན་ཞུ”ཁ་ཚང་བ་ཞིག་མཉམ་འབྲི་བྱས་ཏེ་ལས་ཁུངས་གཞུང་ལ་སྤྲད་ནས་རེབ་དེའི་ལས་ཀ་མཇུག་རྫོགས་པར་བྱས།
གཉིས་པ། ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ནུས་པའི་རྩོམ་མཁན་བཙལ་བ།
ལས་ཁུངས་གཞུང་ནས་ཚན་ཆུང་སོ་སོས་སྤྲད་པའི“བརྟག་དཔྱད་སྙན་ཞུ”ཡི་ནང་དོན་ལ་སྤྱི་བསྡོམས་དང་།སྒོས་སུ་བདམ་ཆོས་གང་གི་སྐོར་གཙོ་སྒྲུབ་དང་ཐུང་མྱུར་ངང་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བའི་ཐད་རིགས་སྒྲུབ་བགྱི་དུས། རྒྱུན་སྲོལ་ལྟར་བདམ་ཆོས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་ཚོང་ར། ལག་བསྟར་རུང་བའི་ཆ་གསུམ་ལ་ཚོད་དཔག་རབས་དང་རིམ་པ་བྱས་མཐར། ང་ཚོ་ཚན་ཆུང་གིས་བཏོན་པའི“བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ”སྐོར་གྱི་བདམ་ཆོས་ནི་ལོ་དེའི་བདམ་ཆོས་གཙོ་བོའི་གྲས་སུ་ཁ་སྣོན་བྱེད་རྒྱུ་གཏན་ཁེལ་མཛད། དེ་ཡང་རང་རྒྱལ་གྱི་དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་མཁས་པ་ཝེ་ཆི་ཧྥུ་ཡིས་བྲིས་པའི《དཔེ་སྐྲུན་བདམ་ཆོས་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོང་སྐོར་གླེང་བ》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་དུ“རྩོམ་མཁན་ནི་བདམ་ཆོས་ཐོན་ཁུངས་ཐད་ཀར་སྔོག་འདོན་བྱེད་མཁན་ཏེ། དཔེ་སྐྲུན་པ་ཡིས་སྔོག་འདོན་གྱི་འཆར་གཞི་དང་དམིགས་འབེན་གཏན་དུ་ཁེལ་བ་ལ། རྩོམ་མཁན་གྱི་ནུས་པ་ནི་ཐད་ཀར་སྔོག་འདོན་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཕམ་དང་དམ་པོར་འབྲེལ་ནས་ཡོད”①ཅེས་བསྟན་པ་དང་། ཡང་གོང་གསལ་དེབ《དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་གཉེར་གཞུང་ལུགས་དང་དངོས་དོན་གཉེར་བ》ཞེས་པར། རྩོམ་སྒྲིག་པས“མཁས་པ་གྲགས་ཅན་དང་ཆེད་མཁས་པའི་གནས་ཚུལ་ལ་དང་དོད་བྱེད་དགོས་ཏེ། རྒྱུ་མཚན་སྨོས་ན་ཁོང་ཚོ་ནི་རྩོམ་མཁན་དཔུང་སྡེ་ནང་གི་གཙོ་ཤུགས་དང་གདུང་མ་ཡིན། དུས་མཚུངས་སུ་ཡང་མཚན་སྙན་མེད་ཀྱང་གབ་ནུས་ཆེ་བའི་གསར་རྩོམ་པར་དོ་ཁུར་བྱེད་དགོས། རྒྱུ་མཚན་གླེང་ན་དེ་རྣམས་ནི་མ་འོངས་པའི་བདམ་ཆོས་དང་ཆེས་འཚམ་པའི་རྩོམ་མཁན་ཡིན་ཡང་སྲིད”②ཅེས་པ་ལྟར། 2020ལོའི་ལོ་སྨད་དུ། སྔ་ཕྱིར་དེབ་ཆུང་ལྔ་ཡིས་གྲུབ་པའི《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）དང་། དེབ་ཆུང་བཅུ་ཡིས་གྲུབ་པའི《ཐོན་མིའི་ལོ་ཙཱ་བོད་འགྱུར་བྱིས་སྒྲུང་དཔེ་ཚོགས》གཉིས་ཀྱི་མ་ཕྱི་འབྱོར། བྱིས་སྒྲུང་དཔེ་ཚོགས་གཉིས་ལས་སྔ་མར་མཚོན་ན། རྩོམ་མཁན་ལ་བྱིས་སྒྲུང་ཚད་ལྡན་འབྲི་བར་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་ཤེས་བྱའི་རྨང་གཞི་དང་ཉམས་མྱོང་ཡོད་པ། བྱིས་སྒྲུང་མ་རྩོམ་དུ་རི་མོ་བྲིས་པ་སོགས་ཀྱི་ཆ་ལ་བོད་རང་གི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཁར། ན་ཆུང་བྱིས་པའི་བློ་ཁ་དང་ཧ་ཅང་འཚམ་པ། དཔེ་ཚོགས་ལས་དེབ་གཉིས་ནི་ལོ་རིམ་དང་པོ་དང་གཉིས་པར་འཚམ་པོ་བྱས་ནས་བྲིས་པ་དང་། དེབ་གསུམ་ནི་ལོ་རིམ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པར་འཚམ་པར་བཅུག་ནས་གསར་རྩོམ་མཛད་པས། མིང་ཚིག་སོགས་བཀོལ་བའི་ཐད་ཚད་ལྡན་དང་གང་ལ་གང་འཚམ་བགྱིས་པས་ཀློག་མཁན་གྱི་དང་བ་ཡོངས་སུ་འདྲེན་ནུས། ལྷག་པར་དུ་དེབ་རེའི་མཇུག་ཏུ་ནང་དོན་སྤྱི་བསྡོམས་ཚིགས་བཅད་དང་གོ་དཀའ་བའི་ཐ་སྙད། ཡི་གེའི་རོལ་རྩེད། ཁྱིམ་བདག་ལ་ཞུ་བྱ། གཟེངས་རྟགས་དཔང་ཡིག་བཅས་ཀྱིས་བརྒྱན་ཡོད་པ་མཐོང་བར། ལས་ཁུངས་མགོ་གཙོ་སོགས་ཀྱིས“དཔེ་དེབ་བདམ་ཆོས་འདི་འདྲ་དུས་ཐོག་རྩོམ་ཐུབ་མཁན་ནི། ད་གཟོད་ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ནུས་པའི་རྩོམ་མཁན་ནོ”ཞེས་གདེང་འཇོག་མཐོན་པོ་གནངས་ནས། འགྲོ་གྲོན་ཅི་ཡོད་ལས་ཁུངས་གཞུང་གིས་གཏང་རྒྱུ་གཏན་ལ་ཕབ་བོ། །
གསུམ་པ། རྩོམ་སྒྲིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁྲོད་ཀྱི་ལས་ཀ་ཡོད་ཚད་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་སྒྲུབ་པ།
མི་དམངས་ཚགས་པར་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས2013
ལོའི་ཟླ12པར་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི《ཉིན5རིང་དུ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་རྨི་ལམ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་ཐུབ》ཅེས་པ་
རུ“རྩོམ་ཞུས་ནང་རྒྱུན་པར་ཐོག་ཞུས་དང་བར་ཞུས། མཐའ་ཞུས་ཏེ་འགྲོ་རིམ་གསུམ་འདུ་ལ། རྩོམ་སྒྲིག་ལས་སྣོན་ནི་གཙོ་བོ་ཐོག་ཞུས་དང་བར་ཞུས་ཀྱི་མཚམས་སུ་སྒྲུབ་དགོས་པ་ཡིན”③ཞེས་དང་། ཡང་དེའི་ནང“རྩོམ་སྒྲིག་ལས་སྣོན་བྱེད་མཁན་གྱིས་རྩོམ་ཞུས་རྨང་གཞིའི་སྟེང་དཔེ་དེབ་མ་ཕྱིའི་ངོས་ནས་བཟོ་བཅོས་བསམ་འཆར་གདོན་དགོས་ཏེ། རྩོམ་མཁན་ལ་རོགས་བགྱིས་ནས་རྩོམ་ཞུས་གོ་རིམ་ནང་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བའི་གནད་དོན་སྣ་ཚོགས་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། དཔེ་དེབ་ཀྱི
‘ནང་དོན་སྤུས་ཚད’དང‘པར་ཞུའི་སྤུས་ཚད’ཀུན་པོ་རྒྱལ་ཁབ་གསར་འགྱུར་དཔེ་སྐྲུན་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཡི་གཏན་ཁེལ་ཚད་ལྡན་རིམ་པར་སླེབས་སུ་འཇུག་དགོས”①ཞེས་པའི་ཁྲོད་ཐོག་ཞུས་དང་རྩོམ་སྒྲིག་ལས་སྣོན་བྱེད་མཁན་ཟེར་བ་གང་ཡིན་ཡང་། མིང་འདོགས་སྟངས་མ་འདྲ་བ་མ་གཏོགས། དོན་ངོ་མ་ནི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་སྟོན་བཞིན་པས། རྩོམ་སྒྲིག་པ་ལ་ཆ་བཞག་ན་རྩོམ་སྒྲིག་གི་གོ་རིམ་དེའི་ནང་གཙོ་བོ་གོང་གསལ་ལས་རིམ་དག་ལས་གཞན། བྱེ་བྲག་ཏུ་ནོར་འཁྲུལ་གཙང་སེལ་དང་ཆད་ལྷག་ཁ་གསབ། ཡི་གེ་ཚད་ལྡན། སྤུས་ཚད་མཐོར་འདེགས་བཅས་ཀྱི་ལས་ཀ་སྣ་ཚོགས་སྒྲུབ་དགོས་སོ། ། 《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）ལ་མཚོན་ནའང་རྩོམ་སྒྲིག་པས་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་རིམ་དེ་དག་སྒྲུབ་དགོས་པ་ནི་སྨོས་མེད་ཡིན། བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ་འདི་ནི། ལོ་རིམ་དང་པོ་ནས་ལོ་རིམ་བཞི་པའི་བར་གྱི་བྱིས་པ་ཚོར་ཁ་གཏད་པར་བརྟེན། རྩོམ་སྒྲིག་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་གཙོ་བོ་ཚོན་མདོག་རི་མོ་དང་། མིང་ཚིག་བཀོལ་སྟངས་ལས་གཞན། བྱིས་བློར་འཚམ་མིན་བཅས་ཀྱི་ཐད་གཟབ་ནན་བྱ་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བས། ང་ཚོས་ཐོག་ཞུས་དང་བར་ཞུས། མཐའ་ཞུས་གསུམ་དཔེ་དེབ་ཞུས་དཔེ་གཅིག་གི་སྟེང་ནས་ལས་སྣོན་དང་གཙང་སེལ་བྱ་རྒྱུ་གཏན་ཁེལ་བྱས། དེ་ཡང་ཚོན་མདོག་རི་མོ་ལ་གཙོ་བོ་ཚོན་རིས་གསལ་མིན་དང་། རི་མོ་དང་ཡི་གེའིི་ནང་དོན་མཐུན་མིན། རི་མོའི་ཚད་ལྡན་རང་བཞིན་སོགས་ཀྱི་ཐད་མཉམ་འཇོག་བྱས་པ་ཡིན་ལ། མིང་ཚིག་ཡི་གེ་བཀོལ་སྟངས་ཕྱོགས་སུ་ཡང་གོང་རིམ་དོ་དམ་ལས་ཁུངས་ནས“བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ་ཀྱི་མིང་ཚིག་ཡི་གེའི་རེ་བ་ནི་དར་མའི་ཀློག་དེབ་ལས་རབས་ཤིག་མཐོ་དགོས”
ཞེས་ནན་སྐུལ་བགྱིས་ཡོད་པ་ལྟར། མིང་དང་ཡི་གེ་རེ་རེ་ཚད་ལྡན་གྱི་དག་ཡིག་ལ་བསྟུན་པའི་མཚུངས་སུ།ཀློག་པ་པོ་ཆུང་ཆུང་ཚོས་དང་ལེན་དང་གོ་བ་ལོན་པ། སྐད་ཆ་གང་མངོན་ཚད་ལྡན་ཡིན་ཐོག བདེ་ཞིང་ཐང་ལ་གཙང་ཞིང་གསལ་བར་མ་ཟད། ད་དུང་ཚིག་རིང་བོ་ཅི་བྱུང་ཐུང་ངུར་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས། ཀློག་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་ནི་སློབ་ཆུང་ལོ་རིམ་དང་པོ་ནས་བཞི་པའི་བར་གྱི་ཀློག་པ་པོ་ཆུང་ཆུང་སུ་ཡིན་ཡང་གོ་བདེ་དང་ཤེས་སླ་བ། གསོན་ཉམས་ལྡན་ཞིང་འགུགས་ཤུགས་ཆེར་ལྡན་གྱི་ཚོར་བ་
སྟེར་ནུས་པའི་ཆར་ཅི་ནུས་ཀྱིས་འབད་ཡོད་དོ། ། ལྷག་དོན་རྩོམ་མཁན་ལ་མཚོན་ན་གོང་དུ་གླེངས་ཟིན་པ་ལྟར《རྒྱ་བོད་དབྱིན་གསུམ་གསར་བྱུང་རྒྱུན་བཀོལ་མིང་མཛོད》སོགས་གཙོ་སྒྲིག་མཛད་པས། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལ་ཧ་ཅང་མཁས་ཤིང་རང་གི་ཐུན་མིན་གྱི་ལྟ་བ་ཆགས་འདུག་པ་དང་། མིང་གི་གྲུབ་སྟངས་བཅས་ཀྱི་ཐད་ཞིབ་འཇུག་མཐིལ་ཕྱིན་བགྱིས་ཡོད་པས། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཀློག་མཁན་ཆུང་ཆུང་སུ་ཡིན་ཡང་ཡོངས་ཁྱབ་ནས་ཁས་ལེན་པ། ད་རུང་ཀློག་དེབ་ནང་མངོན་པའི་ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་མཐའ་དག་ཀློག་པ་པོ་ཆུང་ཆུང་ཚོའི་མོས་པར་བསྟུན་པར་ཁ་གསལ་གོ་བདེའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་ཕྱུག་པ་ལ། ང་ཚོས་ཀྱང་རྩོམ་སྒྲིག་ལས་སྣོན་གྱི་གོ་རིམ་ནང“རྩོམ་མཁན་ལ་བརྩི་ཞིང་བཀུར་བ་དང་། ནོར་བཅོས་མང་ཞིང་བཅའ་བ་ཉུང་བར་བྱེད་པ། ངེས་པར་བཅའ་དགོས་སར་ཁུངས་ལུང་བཞག་ཏུ་ཡོད་པ”བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ཐོག་ཞུས་དང་བར་ཞུས། མཐའ་ཞུས་ཀྱི་ལས་ཀ་ཡོད་ཚད་ལེགས་པར་གྲུབ་རྗེས། སླར་ཡང་རྩོམ་མཁན་ལ་བསྐུར་ནས་མཇུག་མཐའི་གཏན་འབེབས་མཛད་དུ་བཅུག་པས། ནོར་འཛོལ་གྱི་ཆ་ནི་ཆེས་དམའ་བའི་ཚད་གཞིའི་ནང་ཚུད་པར་བྱེད་ཐུབ་ཡོད་པ་བཅས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་དཔེ་སྐྲུན་གྱི་གོ་རིམ་ལ་སླེབས་དུས་ཀྱང་།དཔར་ཁང་གཏན་ཁེལ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་ཞིང་། ལྷག་དོན《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）ལ་ཆ་བཞག་ན། གོང་དུ་བསྟན་པ་ལྟར་བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ་དང་།སྒོས་སུ་ཚོན་རིས་དང་ཡི་གེ་མཉམ་ཚོགས་ཀྱི་དེབ་ཡིན་ཙ་ན། ང་ཚོས་ཟི་ལིང་གི་དཔར་ཁང་དག་ལས་གཞན། ཐག་ཉེའི་གྲོང་ཁྱེར་ལན་གྲུ་དང་ཞི་ཨན། ཁྲིན་ཏུའུ་བཅས་ཀྱི་དཔར་ཁང་སྐོར་ཞིག་ལ་འབྲེལ་གཏུག་བྱས་ཐོག སོ་སོར་ཀློག་དེབ་འདིའི་རིགས་དཔར་བའི་དེབ་བཅས་བསྐུར་ཡོང་བར་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་བསྡུར་བ་བྱས་པ་དང། གོང་ཚད་བཅས་ཀྱང་སྤུས་ཀ་ཁག་ཐེག་ཐུབ་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག ཆེས་དམའ་བའི་རིན་གོང་ཞུ་འབུལ་བྱེད་དུ་བཅུག། ཧྲའན་ཞི་ལུང་ཧྲན་ཧེ་ཐེན་སྒྱུ་རྩལ་པར་འདེབས་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་ལ་གཞན་དག་ལས་འབུར་དུ་མངོན་པའི་ཆ་རྐྱེན་གྱིས་ཕྱུག་པས་དེ་གར་དཔར་རྒྱུ་གཏན་དུ་ཁེལ་བ་དང་། ཡང་ཀློག་དེབ་ཀྱི་མཐའ་མའི་ཞུས་དཔེ་ཡི་དེབ་ལ་ཞིབ་དཔྱོད་བགྱི་དུས་ཀྱང་། དེབ་ཆུང་ལྔ་པོ་མཉམ་འཇུག་བྱ་སའི་ཤོག་སྒམ་གྱི་ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་ལ་ཞིབ་ལྟ་བྱས་ཤིང། དེབ་ཆུང་རེ་རེའི་མདུན་རྒྱབ་ཤོག་གི་ཡི་གེ་དང་། རི་མོ། ཁ་བྱང་ནང་མ། པར་དབང་ཤོག་ལྷེ། མགོ་བརྗོད། གཞུང་དངོས་ཀྱི་ཡི་གེ་གསལ་མིན། རི་མོའི་མགོ་མཇུག་བརྗེ་ཡོད་མེད། ཤོག་གྲངས་ཐོད་ཐུག་མིན་སོགས་ལས་གཞན། མཇུག་གི་ནང་དོན་སྤྱི་བསྡོམས་ཚིགས་བཅད་དང་གོ་དཀའ་བའི་ཐ་སྙད། ཡི་གེའི་རོལ་རྩེད། ཁྱིམ་བདག་ལ་ཞུ་བྱ། གཟེངས་རྟགས་དཔང་ཡིག དེབ་སྤྱིའི་རིན་གོང་བཅས་ལ་ཞིབ་དཔྱོད་བྱས་ཏེ། དོན་ཆུང་གཉིས་ཀྱི་ཐད་ཁ་གསབ་དང་བཅོས་སྒྱུར་བྱེད་དགོས་བྱུང་བ་སྟེ། སྔ་མ་ནི་གཟེངས་རྟགས་དཔང་ཡིག་རང་བར་གསེབ་བྱས་ཆོག་པ་ཞིག་ཁ་སྣོན་གྱི་ཚུལ་དུ་དཔར་རྒྱུ་དང་།ཕྱི་མ་ནི་ཀློག་དེབ་འདིར་མཚོན་ན《དཔེ་སྐྲུན་གྱི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་འདེམ་བསྒྲིགས（དམའ་རིམ་དང་འབྲིང་རིམ）》ཞེས་པའི་དེབ་ནང“ཐོག་མཐའ་ཀུན་ཏུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་ནི་ཆེས་མཐོའི་ཚད་གཞི་རུ་བགྱི་དགོས་ཏེ། དེ་འདྲའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག གཞི་ནས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཕན་འབྲས་ལ་མཉམ་འཇོག་དགོས་ཤིང་། ནུས་ཤུགས་གང་ཡོད་བཏོན་ནས‘ཕན་འབྲས་གཉིས’ཆེས་བཟང་བར་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་པའོ”①ཞེས་པ་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར་བྱ་སླད། ཁོ་བོ་ཅག་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་འབྲས་ལ་བསམ་སྟེ། དེ་སྔོན་གཏན་དུ་ཁེལ་བའི་དེབ་སྤྱིའི་རིན་གོང་སྒོར70དེ་སྒོར60རུ་མར་ཕབ་ནས་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པ་ལ། རྒྱ་ཆེའི་ཀློག་པ་པོ་ཆུང་ཆུང་དང་། ཁྱིམ་བདག ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་མང་པོས་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དགའ་བསུ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་གྱ་ནོམ་པ་ཞིག་ཀྱང་ལེན་ཐུབ་པར་གྱུར།
བཞི་པ། འགྲེམ་སྤེལ་དང་དྲིལ་སྒྲོག་བྱ་བར་རོགས་སྐྱོར་དང་གྲོས་འདོན་ཅི་ཐུབ་བྱས་པ།
སྤྱིར་བཏང་དཔེ་དེབ་ལ་ཆ་བཞག་ན། དྲིལ་སྒྲོག་སྔོན་དང་འགྲེམ་སྤེལ་རྗེས་སུ་གཉེར་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། 《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）ནི་འགྲེམ་སྤེལ་སྔོན་དང་དྲིལ་སྒྲོག་རྗེས་སུ་ལུས་པའི་རྣམ་པ་པར་གྱུར། རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་དཔེ་སྐྲུན་འགྲེམ་སྤེལ་གྲངས་ཀ་ལ་དེབ4000ལས་ཞུ་འབུལ་བྱེད་ཐུབ་མ་བྱུང་བས་རེད།འདི་འདྲའི་གནས་ཚུལ་སོགས་ལ་འཕྲད་དུས། རྩོམ་སྒྲིག་པར་འགྲེམ་གྲངས་ཐད་ཡིད་གདེང་རབ་ཅིག་ཡོད་ཚེ།ངེས་པར་ལས་ཀ་དེའི་རིགས་ནང་ཞུགས་ནས་རོགས་སྐྱོར་དང་གྲོས་འདོན་དུས་ལྟར་བྱེད་དགོས་ཏེ། 《དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་གཉེར་གཞུང་ལུགས་དང་དངོས་དོན་གཉེར་བ》ལས།“རྩོམ་སྒྲིག་པས་བདམ་ཆོས་ཀྱི་ཟུར་ངོས་ནས་ཕྱིར་འཚོང་གི་གྲོས་གཞི་འདོན་དགོས”①ཞེས་པ་དང་། ཡང《དཔེ་སྐྲུན་གྱི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་འདེམ་བསྒྲིགས》ཞེས་པར།“དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་སྤྱིའི་འགྲེམ་སྤེལ་གྱི་ལས་ཀ་ནི། ཚོང་ར་སྔོག་འདོན་དང་བརྟག་ཞིབ་ལ་རྐང་བཙུགས་ནས། རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་ལ་བདམ་ཆོས་ཀྱི་འཕྲིན་གསར་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་ཤིང་།དེ་བཞིན་དུ་དགོས་མཁོ་དང་ཕྱིར་འཚོང་ལ་བསྟུན་ནས་དཔེ་དེབ་བསྐྲུན་པ་བརྒྱུད། ཆེས་ལེགས་པའི་ངང་དཔེ་སྐྲུན་དང་འགྲེམ་སྤེལ་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་དགོས”②ཞེས་པ་གང་ལ་མཚོན་ནའང་། རྩོམ་སྒྲིག་པས་དངོས་ཤུགས་གང་རུང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱ་བར་རམ་བུ་མ་འདེགས་ས་མི་འགྲོ་བའི་གནས་ལུགས་བསྟན་ཡོད། དེ་ནི་བདེན་ཡང་བདེན་ཏེ། 《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）དཔེ་སྐྲུན་བྱས་མ་ཐག རྩོམ་སྒྲིག་པ་རང་ངོས་སུ་འགྲེམ་གྲངས10000ཡན་ཟེར་ན་ཚོད་དཔག་དཀའ་ཡང་།དེབ་གྲངས8000ནི་ཕྱིར་འཚོང་ཐུབ་ངེས་ཀྱི་གདེང་ཚོད་འདུག་ཙ་ན། སྒེར་གཉེར་དཔེ་ཁང་རེ་གཉིས་ལ་འབྲེལ་གཏུག་བགྱིས་པར། དེ་ལས“གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ”དཔེ་ཁང་གིས་དང་ལེན་བྱས་པར་མ་ཟད། ད་དུང་འགྲེམ་སྤེལ་གཙང་ལེན་གྱི་གྲོས་མཐུན་ཡིག་ཆ་བསྐངས་ནས་དེ་མ་ཐག་ཏུ་ཚོང་རར་བཀྲམ་པའི་ཚེ། དེབ་གྲངས4000ནི་ཉིན་འགའི་རིང་དུ་བཙོང་ཚར་བས། དུས་ཐོག་དེར་སྔ་ཕྱི་བྱས་ནས་ལན་འགར་པར་དུ་བསྐྲུན་འབྲས་སུ། དུས་ཡུན་ལོ་ཕྱེད་རིང་འགྲེམ་གྲངས29000ལ་འཕར་བར་བརྟེན། ལས་ཁུངས་གཞུང་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཕན་འབྲས་མི་དམན་པ་ཞིག་ཀྱང་སྐྱེས་སུ་འདེགས་ཐུབ་བྱུང་ཡོད་དོ། །གཞན་དུ་དཔེ་ཁང་གིས་དྲིལ་སྒྲོག་བྱ་བ་དམ་འཛིན་མ་བྱས་ཚེ། གོང་གསལ་ལྟ་བུའི་འགྲེམ་གྲངས་ལྡབ་ཀྱིས་འཕར་མི་སྲིད་ལ། རྩོམ་སྒྲིག་པས་དྲིལ་སྒྲོག་ལ་མཁོ་བའི་རྒྱུ་ཆ་དག་མཁོ་སྤྲོད་ཡག་པོ་མ་བགྱིས་ན།དེ་འབྲེལ་དཔེ་ཁང་གི་འགྲེམ་གྲངས་ལ་གནོད་པ་མི་ཆུང་བ་ཐེབས་ངེས་ཀྱང་ཡིན། ཚུལ་དེ་འདྲར་དམིགས་ནས《དཔེ་སྐྲུན་ཆེད་གཉེར་གཞུང་ལུགས་དང་དངོས་དོན་གཉེར་བ》ཞེས་པར“དཔེ་དེབ་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཆེས་ཆེ་བའི་རྩོམ་སྒྲིག་པས། དཔེ་དེབ་དྲིལ་སྒྲོག་གི་བྱ་བར་འགན་ཁུར་དང་འོས་འགན་གཙོ་བོ་འཁུར་དགོས་ཏེ།ཧུར་བརྩོན་གྱི་སྒོ་ནས་ལེགས་པོར་སྒྲུབ་འོས”③ཞེས་བསྟན་པ་ནི་གནད་ཀྱི་དོན་པོ་ལགས། 《གངས་བུ་གཅེས་ཕྲུག》（ཁག་དང་པོ）ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། རྩོམ་སྒྲིག་པ་རང་ངོས་ནས་དཔེ་ཁང་གི་བྱ་བར་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཚུལ་དུ།དཔེ་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་མཚམས་སྦྱོར་འབྲི་རོགས་དང་།འབྲེལ་ཡོད་རི་མོ་དང་ཡི་གེ་བསྐུར་བ། རྩོམ་མཁན་ལ་འབྲེལ་ཟམ་འཛུགས་པ། ཀློག་དེབ་ཀྱི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་སོགས་གླེང་བའི་བརྙན་བཅས་ཕབ་སྐྲུན་སྒོས་དྲིལ་སྒྲོག་ནང་ཞུགས་པ་བཅས་ཀྱིས། དཔེ་དེབ་འགྲེམ་སྤེལ་གྱི་ཆ་ལ་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད་པ་ནི་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཏུ་གྱུར་སྣང་།
མདོར་ན། བདམ་ཆོས་ནི་དཔེ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་དཔེ་སྐྲུན་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཆུ་མགོ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད་པས། རྩོམ་སྒྲིག་པ་སུ་དང་སུ་ཡིན་ཡང་ཚོར་བ་སྐྱེན་པོའི་ངང་།དེ་ཉིད་དཔེ་དེབ་ཚོང་ར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྒང་ལ་བརྟགས་ནས་བཙལ་འཕྲལ་གཏན་འབེབས་བྱེད་དགོས་ཤིང་།ཀློག་པ་པོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ་པའི་རྩོམ་མཁན་བཟང་བོ་རྙེད་དགོས་པའི་མཚུངས་སུ།རྩོམ་སྒྲིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁྲོད་ཀྱི་ལས་ཀ་ཡོད་ཚད་འཐུས་ཤོར་བྲལ་བར་ལེགས་པོར་སྒྲུབ་ཅི་ནུས་བགྱི་དགོས་པར་མ་ཟད།ད་དུང་འགྲེམ་སྤེལ་དང་དྲིལ་སྒྲོག་གི་བྱ་བའི་ནང་ཡང་སུན་སྣང་མེད་པར་ཞུགས་ནས་གྲོས་འདོན་དང་རོགས་སྐྱོར་ཅི་ཐུབ་མཛད་དེ། རང་གིས་བདམ་ཆོས་གང་ཞིག་ཐོག་མར་དཀའ་བས་བཙལ་བ་དང། བར་དུ་ངལ་བས་བསྐྲུན་ཅིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒང་ལ་སྐྱེས་སུ་བསྟབས་པའི་དཔེ་དེབ་ནི། དེབ་སྤུས་ལེགས་ཀྱི་གྲས་སུ་ཚུད་པར་བྱེད་པའམ། ཡང་ན་དེ་ལས་ལྷག་པའི“ཕན་འབྲས་གཉིས”ལྡན་གྱི་དེབ་མཆོག་ཅིག་ཏུ་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བར་མངོན།དེ་ལྟར་བྱུང་ན། རྩོམ་སྒྲིག་པ་རང་ངོས་ནས་རང་རྟོགས་ཀྱིས་བདམ་ཆོས་བྱ་བ་ལེགས་སྒྲུབ་བགྱི་བའི་གཞི་རྩའི་འགན་འཁྲི་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་ཡིན་ལ། རང་སྟེང་ནས་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ལས་ཀ་རླབས་པོ་ཆེ་དེའི་ནང་དུ་ཞུགས་ཟིན་པའི་ཁར། རླབས་ཆེན་གྱི་དུས་རབས་འདིར། ང་ཚོས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་སྔར་ལས་འཐུས་སྒོ་ཚང་ཞིང་། སྔར་ལས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་། སྔར་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་བསམ་བློའི་རིག་གནས་འཚོ་བ་དུས་ཐོག་ཏུ་མྱོང་རོལ་བྱེད་དུ་འཇུག་ཐུབ་པར་བརྟེན། འདི་འདྲའི་བྱ་གཞག་ནང་དུ་ཞུགས་ཐུབ་པ་ནི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་ཏུ་སྒོམ་པའི་ཆར་ནམ་ནམ་ཞར་ཞར་ཡང་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པ་ཡིན་ནོ། །
* བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་དུ་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་ཡོད།
① 全国出版专业职业资格考试办公室编.出版专业理论与实务[M].上海辞书出版社 ，2002:76.
① 中国编辑研究编辑委员会编. 中国编辑研究（1999）[G].人民教育出版社， 2000:173.
[3]东方清 主编. 《论责任编辑的工作》 中国建筑工业出版社， 2001： 315
[5][6]纪萍萍 主编. 《5天圆你编辑梦》 人民日报出版社，2013：72.72
[7][9]全国出版专业职业资格考试办公室编.《出版法律法规选编（初级、中级）》 中国大百科全书出版社，2002：168.156
① 东方清 主编. 论责任编辑的工作[M]中国建筑工业出版社，2001:315.
② 全国出版专业职业资格考试办公室编.出版专业理论与实务[M]海辞书出版社 ，2002:88.
③ 纪萍萍 主编. 5天圆你编辑梦[M]人民日报出版社，2013:72.
[7][9]全国出版专业职业资格考试办公室编.《出版法律法规选编（初级、中级）》 中国大百科全书出版社，2002：168.156
① 纪萍萍 主编. 5天圆你编辑梦[M]人民日报出版社，2013:72.
[7][9]全国出版专业职业资格考试办公室编.《出版法律法规选编（初级、中级）》 中国大百科全书出版社，2002：168.156
① 全国出版专业职业资格考试办公室编.出版法律法规选编（初级、中级）[M]中国大百科全书出版社，2002:168.
② 全国出版专业职业资格考试办公室编. 出版专业理论与实务[M]上海辞书出版社 ，2002：79.
①② 全国出版专业职业资格考试办公室编. 出版专业理论与实务[M]上海辞书出版社 ，2002：79.132.
③ 全国出版专业职业资格考试办公室编.出版法律法规选编（初级、中级）[M]中国大百科全书出版社，2002:168.