མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་ཁྲོད་རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་མེད་དུ་མི་རུང་།

མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ས་བབ་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ནི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ཕྱུག་པ་དང་། ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་འབྱུང་ཁུངས་རྒྱུན་རིང་བ། རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གི་སྐྱེ་བོས་དོ་ཁུར་ཟབ་རྒྱས་མཛད་པའི་ཡུལ་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཡིན། ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་། མཁས་ཤིང་མཛངས་པའི་ཏང་གི་དབུ་ཁྲིད་འོག །དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱུན་རིང་འཕེལ་རྒྱས་དང་། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་མུ་མཐུད་ཇེ་བཟང་དུ་འཕེལ་ཏེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་གནམ་ས་བླ་འོག་བསྒྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། ཁྱད་པར་དུ་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་དང་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཀྱི་བྱ་བར་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་སྨིན་ཞིང་། མཐོ་སྒང་གི་ཕྱུགས་ལས་ལ་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཐོབ་སྟེ་ཐོན་སྐྱེད་སྐྱེ་སྟོབས་གསར་པ་བཀྲག་མདངས་རབ་ཏུ་རྒྱས། དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ལག་ལེན་ཁྲོད། ས་ཁུལ་སོ་སོའི་ཐུན་མོང་གིས་སྐྱེ་ཁམས་བཟང་པོ་གཉེར་ཞིང་། འབྱོར་ཕྱུག་ལྡན་པའི་འཚོ་བའི་དམིགས་འབེན་ཚད་མཐོའི་གཅིག་འགྱུར་དུ་མངོན་ཡང་། སྤྱད་པའི་ཐབས་ཤེས་དང་བརྒྱུད་ལམ་མི་མཚུངས་བ་དང་། ཐ་ན་ཕྱོགས་འགའ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་མ་འཇོན་པའི་དབང་གིས་གཅིག་བཟུང་གཅིག་ཤོར་གྱི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་བར་མཐོང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང་། སྨྱུག་ཐོགས་པའི་བསམ་པར། མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་དང་ཐོན་ལས་བཅོས་སྐྱོང་འདོད་ན། ཐོག་མར་མཐོ་སྒང་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཏེ་མཐོ་སྒང་ཁོང་དུ་ཆུད་དགོས།

ཞིང་ལས་དཔལ་ཡོན་དང་བཟོ་ལས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དེང་རབས་མཐོང་ཚུལ་གྱི་རྩ་བའི་ལངས་ཕྱོགས་བཙུགས་ཏེ་འབྲོག་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་པ་ནི། འབྲོག་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ལ་འཁོན་འགྲས་དང་ཀློག་སྟངས་ནོར་བའི་ཉེན་ཁ་ཆེ། ཧའེ་ཀི་ཨེར་གྱི་གསུངས་ལས། “རྗེས་དཔག་དང་མཐུན་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་རིགས་གང་ཞིག་དངོས་ཡོད་ཡིན་ལ། དངོས་ཡོད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཡོད་རིགས་གང་ཞིག་རྗེས་དཔག་དང་མཐུན།” ང་ཚོས་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་ལ་ཉམས་ལེན་དང་ཐུག་འཕྲད་དངོས་སུ་བྱས་ན། ད་གཟོད་དེར་གནས་པའི་རིན་ཐང་དང་དོན་སྙིང་རྟོགས་ཐུབ། དེ་ལྟར་མ་བྱས་ན། ང་ཚོས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གི་བྱ་བར་ཞུགས་ཀྱང་ཕན་ཚུན་བར་ལ་གནོད་འཚེ་འབྱུང་སླ།

འབྲོག་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱིར་མིག་བལྟས་ཚེ། བགྲང་བྱ་བརྒྱའི་ཡར་སྔོན་དུ་འཛམ་གླིང་དུ་འབྲོག་ལས་སྟོབས་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཕྱུགས་འཚོ་བའི་བྱེད་སྟངས་བསྒྱུར་ཏེ། ཚ་ཚ་འུར་འུར་སྒོས་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་གསོ་སྤེལ་གྱི་ལམ་དུ་ཞུགས། དེས་སྤྱིར་བཏང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནད་དོན་མང་པོ་ཐག་བཅད་པ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་དང་ཡོང་འབབ་ཀྱི་ཚད་འཕར་བའི་དུས་མཚུངས་སུ་ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་གི་གནད་དོན་དང་། གཞི་རྒྱུ་གཞན་འགྱུར། ཟས་རིགས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་གནད་དོན་སོགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བྱུང་། གནས་ཚུལ་དེས་མི་དམངས་ཀྱི་ལུས་སེམས་བདེ་ཐང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ངན་པ་བཟོས་ཡོད། རང་རྒྱལ་གྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་ནི། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དུ་མས་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་གདོད་མའི་རྣམ་པ་དང་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས་མ་ལག་ཆ་ཚང་རང་བཞིན་ཕལ་ཆེར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཡོད། མཐོ་སྒང་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་པ་ཆུང་བ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས་རྙིང་པ། ཐོན་སྐྱེད་ལག་རྩལ་རྗེས་སུ་ལུས་པས། དེང་རབས་ཅན་གྱི་འབྲོག་ལས་ལམ་བུར་བསྐྱོད་པར་ཁུར་པོ་ལྕི་ལ་ལམ་ཐག་རིང་། འོན་ཀྱང་། ཀྲུང་དབྱང་གིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དེ་མཐུན་སྒྲིལ། འབྱོར་ཕྱུག དཔལ་ཡོན། འཆམ་མཐུན། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་འབྲོག་ཁུལ་གསར་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་ནི་ཁ་གསལ་པོ་ཡིན་ལ། མ་རྩའི་འགན་སྲུང་མཐུག་པ། དམངས་འདོད་ཀྱི་རྨང་གཞི་ནི་སྲ་ཞིང་བརྟན་པས། ང་ཚོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་འཕྱུགས་སུ་མ་ཤོར་བར། ལྗང་མདོག་དང་། སྐྱེ་ལྡན། ཐན་ཉུང་། ནུས་མཐོའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཕྱུགས་ལས་འཛུགས་པར་བསྒུག་ཆོག །

གཅིག །རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

མར་ཁེ་སི་ཡིས“འབྲོག་པ་ནི་མཐར་གཏུགས་ན་འཚོ་གནས་བྱེད་སྟངས་གདོད་མའི་རྣམ་པ་ལྟར་སྡོད་གནས་གཏན་འཁེལ་མེད་པར་གང་ས་ཞིག་ན་རྩྭ་ཆུ་འཛོམས་ན་གནས་དེར་ཕྱུགས་སྐྱོང་བྱེད”ཅེས་པ་ལྟར། རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་བ་ནི་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཕྱུགས་ལས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་དང་རྨང་གཞི་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་མཐོ་སྒང་གི་མེས་པོ་ཚོས་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོའི་བར་དུ་འཐབ་རྩོད་བགྲང་ལས་འདས་པ་ལས་ཐོབ་པའི་སྤྱི་བསྡོམས་བྱས་པའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་ཞིག་རེད། མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་ནི་མཐོ་སྒང་གི་འབྲོག་མིའི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཐབས་དང་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་ཤིག་ཡིན།

མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་བདག་སྐྱོང་ལེགས་པོར་ཡོང་བར་ངེས་པར་དུ་ཕྱུགས་ལས་ལ་དོ་ཁུར་ཆེན་པོ་བྱེད་དགོས། རྒྱུ་མཚན་ནི། ཕྱུགས་ལས་ཀྱིས་མི་དང་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་ཚུན་བར་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཕྱུགས་ལས་བདེ་ཐང་ཡིན་མིན་དེས་ཐད་ཀར་མི་དང་སྐྱེ་ཁམས་བར་གྱི་བདེ་ཐང་དང་གོ་རིམ་ལྡན་མིན། བརྟན་བརླིང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་མིན་ལ་ཐུག་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེས་རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ཏུ་ཕྱུགས་ལས་ཀྱི་གཙོ་གཞི་གྱུར་བའི་ནོར་གནག་ལ་མཚན་ཉིད་འདི་འདྲ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་དེ། “ནོར་གནག་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱིས་མིག་སྔའི་བར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བཏུལ་མ་ཐུབ་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཡིན”ཞེས་པའི་མཚན་ཉིད་དེར་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཚེ། ནོར་གནག་ནི་ད་དུང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པར་མཚོན། དེས་ང་ཚོར་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་བཙན་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་སྟེ། ནོར་གནག་ནི་ཇི་ལྟར་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་མཉམ་དུ་བསྡུས་པའི་གོ་བ་དེ་ལོན་དཀའ། དྲང་མོར་བཤད་ན། རིག་གཞུང་ཐོག་ཏུ་ནོར་གནག་ལ་འདི་འདྲའི་མཚན་ཉིད་ཅིག་བཞག་པར་ནང་དོན་ཟབ་པ་དང་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ཧྥེ་གླིང་གི་གསེར་ལུང་ཀེར་ཏིས（the great seregeti）རྩྭ་ཐང་ཆེན་མོའི་ཐོག་ཏུ། རབ་རིབ་ཏུ་སྣང་བའི་གླང་ཟོག་ཁྲི་སྟོང་ལས་བརྒལ་བ་དལ་གྱིས་གནས་སྤོ་བའི་ཡུལ་ལྗོངས་དེ་མཐོང་ཐུབ་ཅིང་། མཐའ་ཡས་པའི་རྩྭ་ཐང་གི་མཛེས་སྡུག་གིས་མི་ལ་དགའ་བ་ཚད་མེད་སྟེར། ཡིན་ནའང་། ང་ཚོ་རྩྭ་ཐང་གི་མཐིལ་དུ་སོང་ཚེ། ཅེ་སྤྱང་གིས་གླང་ཟོག་གི་མཐའ་ཡོངས་སུ་བསྐོར་ནས་སྔོན་འགོག་བྱེད་པ་དང་། སེང་གེ་དང་ཆུ་སྲིན་གྱིས་གླང་ཟོག་གི་རྗེས་བདའ་བའི་སྒྲ་དང་སྲོག་གཅོད་པའི་སྒྲ་ཐོས་ཐུབ། ཡུད་ཙམ་དུ་རྩྭ་ཐང་ཡངས་པོར་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་ཤི་གསོན་ཁྲག་གི་འཁོར་ལོ་བསྐོར། ང་ཚོར་འཛེམ་བག་མེད་པར་དྲི་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། གླང་ཟོག་གིས་འཇིགས་ཉེན་ཤེས་བཞིན་ཅིའི་ཕྱིར་མུ་མཐུད་མདུན་དུ་བཤར་བཞིན་པ་རེད་དམ། དེ་ནི་ཇི་ལྟར་གཞིགས་ཀྱང་འགྲེལ་བཤད་བྱ་ཐུབ་དཀའ་བ་ཞིག་ཡིན། ཝེས་ཁུ་ཏོའོ་ཧུའུ་གོས(Victor Hugo) “རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོ་ནི་བྱམས་སེམས་ཀྱི་བདག་མོ་ཡིན་ལ། གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་ཤན་པ་ཡང་ཡིན།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ང་ཚོས་གསུང་གི་བདུད་རྩི་དེ་དལ་གྱིས་ལོངས་སུ་སྤྱད་ན། ཡ་ང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་རང་བྱུང་གནས་ལུགས་ཀྱི་ངེས་ཤེས་ཤིག་སྐྱེས་ཡོང་། གོང་དུ་མཐོང་བ་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོའི་ཡ་ང་བའི་ཟུར་གཅིག་ཁོ་ན་མ་གཏོགས། ལམ་བར་དུ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བའི་བྱ་དངོས་གཞན་དག་མཐོང་མེད། རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་ཐེངས་རེ་ནི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གཞི་རྒྱུའི་རིམ་འཕར་དང་ལེགས་འགྱུར་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཡིན་ལ། རྩི་ཤིང་སྣ་ཚོགས་སྣ་མང་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཡང་ཡིན། དེའི་ཕྱིར། མདུན་སྐྱོད་ཀྱི་ལམ་བུར་ཇི་ལྟར་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་ཡང་། གླང་ཟོག་དག་སྔར་བཞིན་དཀའ་སྡུག་ལ་མི་འཛེམ་པར། སེམས་ཁོང་ན་གནས་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་རྩྭ་ཐང་དང་། ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་ཚུལ་དང་ཚེ་སྲོག་ཐར་བར་མངོན་འགྱུར་གྱི་ཆེད་དུ་མདུན་དུ་བསྐྱོད།

གོང་གི་བདེན་དཔང་བརྒྱུད་དེ། ང་ཚོས་རྩྭ་ཆུ་གང་བཟང་རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་བའི་འབྲོག་པའི་འཚོ་སྟངས་ཀྱི་དོན་རྟོགས་ཐུབ་ལ། མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ནུས་པ་དང་རིན་ཐང་ཚོར་ཐུབ། འབྲོག་པས་མཐོ་སྒང་ནོར་གནག་གི་འཚོ་སྡོད་གོམས་གཤིས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་བ་མ་ཡིན་པར། ནོར་གནག་གིས་འབྲོག་པའི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་ཐབས་ལ་འགྱུར་བ་བཟོས་པ་ཡིན་ལ། འབྲོག་མིས་རང་ཤུགས་ཀྱིས་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ཁོར་ཡུག་གང་མཐུན་བསྟུན་ཏེ། འདོད་རྔམ་ཆེ་བའི་མི་གཤིས་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱས་པ་དང་། མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་སྟོང་ལོའི་བཞིན་རས་སྔར་བཞིན་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

གཉིས། རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་མཐོ་སྒང་འབྲོག་པར་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་འདི་ལོ་རྒྱུས་དུས་རིམ་ཁྲི་སྟོང་བརྒྱུད་མཐར། རང་བྱུང་གི་རྣམ་པ་དང་ས་ཁམས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། གནམ་གཤིས་ཁོར་ཡུག་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་བསྐྲུན་ཅིང་། དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་མཐོ་སྒང་གི་ས་སྒང་དེར་འཕྲོད་པའི་སྐྱེ་དངོས་མང་པོ་ཞིག་སྐྱེད་བསྲིངས་བྱས་ཡོད་དེ། དེ་དག་ལས་འབྲོག་མི་ནི་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་ཁྲོད་ཆེས་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཡིན་ལ། མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་གི་འགན་སྲུང་པ་ཡིན། འབྲོག་པ་ནི་ཡ་ང་བའི་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་ཇི་བཞིན་དུ་འཚོ་ཐུབ་ལ། དེ་ནི་འབྲོག་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ལུས་ཁམས་གྲུབ་སྟངས་དང་། རིག་གནས་ཁྱད་ཆོས། འཚོ་གནས་བྱེད་ཐབས་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོར་ཡོད།

འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་མུ་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོམས་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ། མིའི་ཚེ་སྲོག་གི་ཉམས་ལེན་དང་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་གཞི་རྩ་རུ་གྱུར་པའི་ས་ཁོངས་རིག་གནས་བར་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་དང་། ཤན་འབྱེད་ཀྱི་ཚད་གཞི། དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གྱིས་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོའི་བར་དུ་རྟག་པར་ཕན་ཚུན་ཟུར་འབུད་དང་ཁ་རྡུང་བཏང་། བྱ་དངོས་བར་འདི་འདྲའི་འགལ་འབྲེལ་རིགས་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བའི་དོན་ནི་བྱ་དངོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འབྱུང་རྩ་དང་སྒུལ་ཤུགས་ལ་ཐུག་ཡོད།（《འཚོ་བ་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པ》ཁྲེང་ཤན་ཧའོ） ང་ཚོར་འགལ་བ་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་སྤོབས་པ་ཡོད་དགོས་ལ། འགལ་བ་གསལ་སྟོན་ཕོད་པའི་སྙིང་སྟོབས་ཀྱང་ཡོད་དགོས། མཐར་གཏུགས་ན་ཡང་དག་པའི་ཐབས་ཤེས་ལ་བརྟེན་ཏེ་འགལ་བ་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དེའོ། །འོན་ཀྱང་། གསལ་བཤད་ཅིག་བྱ་རྒྱུ་ནི། འདིར་བཤད་པའི་ཐག་གཅོད་ནི་འགལ་བ་རྩ་མེད་བཟོ་དགོས་པ་མ་ཡིན་པར། འགལ་བ་དང་མཉམ་གནས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཤེས་དགོས་ལ། བྱ་དངོས་བར་གྱི་དོ་མཉམ་གྱི་གནས་དང་སྤྱི་ཆིངས་གྲངས་འཚོལ་ཤེས་དགོས། དཔེར་ན། སྤྱི་ལོ་1872ལོར་ཨ་རི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་ཐོག་མའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་སྟེ་ཧང་ཧྲི་སྤྱི་གླིང་བཙུགས་པ་རེད། 1978ལོར《འཛམ་གླིང་ཤུལ་བཞག་དངོས་པོའི་མིང་ཐོ》ནང་དུ་བཀོད། འོན་ཀྱང་། ཨ་རི་བས་རྒྱལ་ཁབ་ཧང་ཧྲི་སྤྱི་གླིང་ཡོད་པར་ང་རྒྱལ་སྐྱེས་པས། ཕྱིས་སུ་ཚེ་སྲོག་ལ་སྐྱོན་ཆ་ཐུག་པ་དང། ཐ་ན་ཚེ་གང་པོར་ཞིག་གསོ་དང་ཡོ་ཁ་གསབ་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་གྱུར། དེ་ནི་ཨ་རི་བས་སྤྱི་གླིང་འཛུགས་པའི་ཐོག་མར་གདོད་དམངས་དབྱིན་ཏི་ཨན་མིའི་སྐྱེ་ཁམས་རིན་ཐང་དང་ནུས་པར་རྒྱུས་ལོན་གཏིང་ཟབ་མ་བྱས་པས་ལན། ཧང་ཧྲི་སྤྱི་གླིང་དུ་འཚོ་བའི་དབྱིན་ཏི་ཨེན་མི་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཕྱིར་སྐྲོད་གཏོང་ནས་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་ཏེ་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཏུ་མི་མེད་སྤྱི་གླིང་ཐོག་མ་དེ་བཙུགས། ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་འདས་རྗེས། ཧང་ཧྲི་སྤྱི་གླིང་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་གནད་དོན་རབ་དང་རིམ་པ་བྱུང་། སྐབས་དེར་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གིས་དབྱིན་ཏི་ཨེན་མི་ཕྱིར་རང་ཡུལ་དུ་ལོག་དགོས་པའི་ཐག་བཅད། ཡིད་ཕམ་པ་ཞིག་ལ་སྐབས་དེར་དབྱིན་ཏི་ཨེན་མི་གདོད་མའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་རྣམ་པ་འགྱུར་ཏེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཚོ་བར་འཐིམ་པས་ཕྱིར་ལོག་ན་མི་འདོད། དེའི་ཕྱིར། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པར། ཞིང་ལས་ཅན་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཅན། བཟོ་ལས་ཅན་ཕྱོགས་མཚུངས་མི་དགོས་ཤིང་། དེ་ལ་དགོས་པ་ནི་མཐོ་སྒང་རང་གཤིས་ཅན་གྱི་ཁྱད་རྟགས་ལེགས་འགྱུར་དང་རིམ་པ་སྤར་དགོས། དེ་ནི《རྒྱལ་སྐད·ཀྲིན་སྐད》ལས་ལུང་དྲངས་པའི“སྐྱེ་དངོས་རིགས་མཐུན་པར་ཡོང་བར་གནས་ལུགས་མཆོག །སྐྱེ་དངོས་རིགས་མཚུངས་པར་ཡོང་བར་གནས་ལུགས་བྲལ”ཞེས་པའི་གནའ་བོའི་བསླབ་བྱ་དེ་ཡིན། དེས་སྐྱེ་དངོས་རིགས་མི་མཚུངས་བར་འགྲིག་མཐུན་བྱེད་པ་ནི། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གྲུབ་པ་དང་། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དང་། དེ་ལས་ལྡོག་ན། རིགས་མི་མཚུངས་པའི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་བར་རིགས་མཚུངས་ཡོང་བར་འབད་ན། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཕྱོགས་གཅིག་དང་། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་དཀོན་པ། མཐར་ཐུག་གཏན་ནས་མེད་པར་གྱུར་འགྲོ་བ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད།

གསུམ། རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

ཏང་ཀྲུང་དབྱང་དང་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་ཀར་གཟིགས་སྐྱོང་ཚད་མཐོན་པོར་གནང་བཞིན་ཡོད། འཐབ་ཇུས་བྱ་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་ལག་བསྟར་སྤྱད་དེ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་ཤུགས་སྣོན་བྱས། ལོ་དུ་མའི་རིང་གི་འབད་བརྩོན་བརྒྱུད་ས་ཁུལ་གཙོ་གནད་འགའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་མཐོང་རིག་ཡོད་པར་སླར་གསོ་ཐུབ་ལ། སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་ཅན་ཡང་མངོན་གསལ་ལེགས་བཅོས་བྱུང་། འོན་ཀྱང་། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གདོད་མའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གྲངས་ཀ་མང་དུ་སོང་སྟེ། མི་དང་རྩྭ་གཟན་སྲོག་ཆགས་དང་ཤ་གཟན་སྲོག་ཆགས་བར་འཁྲུག་རྩོད་དྲག་པོ་བྱུང་། ལྷག་པར། འབྲོག་པས་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་གྱི་གནོད་འཚེ་གཡོལ་ཕྱིར། འབྲོག་ལས་བསྐྱུར་བཞག་པའི་གནས་ཚུལ་ཇེ་མང་དུ་གྱུར། སྨྱུག་ཐོགས་པའི་བསམ་ཚུལ་ནི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་བྱ་སྤྱོད་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་རང་བྱུང་གི་གདོད་ནུས་ཀྱི་ཚུལ་སྣང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས། དེ་ནི་མིའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་འགྱུར་ལྡོག་གཏོང་བ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། དེའི་ཕྱིར། མི་དང་རི་དྭགས་བར་གྱི་འཁྲུག་རྩོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཞིག་ཐག་གཅོད་འདོད་ན། མིའི་ལུས་སྟེང་ཁོ་ན་ནས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་འཚོལ་དགོས།

ཤིང་རིགས་གང་བྱུང་དུ་གཅོད་པ། སྲོག་ཆགས་གང་བྱུང་དུ་རྔོན་པ། གཏེར་ཁ་གང་བྱུང་དུ་བསྔོག་པའི་བྱ་སྤྱོད་དེར། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་སྔོན་འགོག་གི་ནུས་པ་ཡོད་ཀྱང་། རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་ཚད་ཆེས་ཟབ་པ། རྒྱུན་ཆེས་རིང་བ། ཤུགས་རྐྱེན་ཆེས་ཆེ་བ། ཁྱུ་རིགས་ཀྱི་གྲངས་ཆེས་མང་བའི་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ནི། ད་དུང་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་ཚད་ལྡན་དུ་གྱུར་མེད་དེ། རང་ལམ་རང་བཀག་དང་རྙིང་ཞེན་བཅོས་མིན་གྱིས་སྔོན་ཆད་ལྟར་ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་རྒྱུན་བསྲིངས་ཤིང་། དེས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་བཅོས་ནུས་ལྡན་ལ་སྔོན་འགོག་གི་བཀག་རྡོ་རུ་གྱུར་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར། ངེས་པར་དུ་དུས་རབས་ཀྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་དགོས་ལ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཆིང་སྒྲོག་དེ་གཏོར་དགོས། གསར་དུ་ཐོན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དབང་ཆའི་ལམ་ལུགས་བཅོས་བསྒྱུར་གསར་པ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་གཙང་བཤེར་དང་མ་རྩ་ཞིབ་བསྡུར་གྱི་བླང་བྱ་ལྟར། ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གཞུག་ཏུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནད་ཆེ་བའི་ལམ་ལུགས་ཏེ་གསར་གཏོད་ཀྱི་དབང་ཆ་གསུམ་བསྒོ་སྒྲིག་སྲིད་ཇུས་སོགས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་སྔོན་དུ་བསྐྱོད་པ་དང་། ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་། “དུས་བཞིའི་རུ་སྤོ་བའི”ལུགས་ལ་བརྟེན་ནས“སྡེབ་སྒྲིག་གསུམ” （རྩྭ་ས་སྡེབ་སྒྲིག །ཕྱུག་ལས་སྡེབ་སྒྲིག །ལས་ཀ་སྡེབ་སྒྲིག）གྱི་དཔེ་དབྱིབས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། རིམ་བཞིན་རག་ལས་ཅན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ནས་ལེགས་བསྡུས་ཞིབ་གཉེར་ཅན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་བསྒྱུར་དགོས། རྒྱུ་མཚན་དང་པོ་ནི། གལ་སྲིད་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་མུ་མཐུད་ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་དཔེ་དབྱིབས་སྤྱད་ན། སྐྱེ་ཁམས་དང་ཐོན་སྐྱེད་ལ་སྲོག་རྩར་ཐུག་པའི་རྡུང་རྡེག་ཐེབས་ངེས་ཏེ། ཞིང་ལས་ཆུང་བའི་དཔལ་འབྱོར་འདི་འདྲས་དུས་རབས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྗེས་སུ་མི་ཆོད། གཅིག །ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་འཁྱོར་སྐྱོད་ནང་རྐྱེན་གྱིས་རྩྭ་ཐང་ཆེན་པོ་དེ་རྩྭ་ས་ཆུང་ཆུང་མང་པོ་རུ་བགོས་ཏེ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི“རུ་བ་སྐྱས་སྤོ”དེ“རུ་བ་གཏན་སྡོད”ལ་བསྒྱུར། ཕྱུགས་ཟོག་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་གནས་ཡུལ་གཅིག་ནས་རྩྭ་བཟའ་བས། རྩྭ་ས་ལ་ངལ་གསོའི་གོ་སྐབས་མེད་ཕྱིར་ད་གཟོད་རྒྱུན་མཐུད་རྩྭ་ས་ཉམས་ཞན་དུ་འགྱུར། གཉིས། སྐབས་དེར “ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས”ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་བར། གཙོ་བོར་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཙིགས་སུ་བཟུང་བ་མ་གཏོགས་སྐྱེ་དངོས་འཕེལ་རིམ་གྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱས་མེད་ལ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་བག་ཕེབས་མལ་གསོའི་བར་སྟོང་སྤྲད་མེད། མི་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་བར་མཉམ་བསྲེས་མཉམ་སྡོད་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་གྱུར་ཡོད་ཅིང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་རིམ་བཞིན་འཕེལ་ཞིང་།

མི་དང་རི་དྭགས་བར་གྱི་འཁྲུག་རྩོད་མུ་མཐུད་རྩེ་རུ་སོན། རྒྱུ་མཚན་གཉིས་པ། མི་དང་རི་དྭགས་བར་གྱི་འཁྲུག་རྩོད་བྱུང་བ་ནི་ངེད་ཅག་གི་མིག་སྔའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་དང་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ནང་རྐྱེན་བར་མཐུན་སྦྱོར་མ་བྱས་པར་མངོན། གནད་དོན་འདི་ཐག་གིས་གཅོད་པར་ངེས་པར་དུ་འབྲོག་ལས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་ནང་རྐྱེན་ལེགས་འགྱུར་དང་འཐུས་ཚང་བྱ་དགོས། གཅིག “སྡེབ་སྒྲིག་གསུམ”བརྒྱུད་དེ། རྩྭ་ཐང་ལ་དབྱར་དགུན་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་མཚེར་ས་བཞི་བགོས་ཏེ། མཚེས་ས་རེ་ལ་ཟླ་བ་གསུམ་རེ་བཀོལ་བ་དང་། ལོ་རེར་ཐེངས་རེ་བཀོལ་དགོས། འདི་ལྟར་འཁོར་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་དེས་རྩྭ་ཐང་ཡོངས་པོར་ལོ་རེར་ཟླ་བ་དགུ་རེར་ངལ་གསོ་ཐུབ། གཉིས། དུས་བཞིའི་རུ་བ་སྐྱས་སྤོ་བརྒྱུད་དེ་འབྲོག་པའི་འབྲོག་ལས་ཐོན་སྐྱེད་བདེ་འཇགས་ཡིན་ལ། རི་སྐྱེས་རྩྭ་གཟན་སྲོག་ཆགས་དང་ཤ་གཟན་སྲོག་ཆགས་བར་གྱི་ལྟོ་གཟན་གྱི་རྟེན་འབྲེལ་མངོན་དུ་གྱུར། འདི་ལྟར“ཕན་ཚུན་མི་འཚེ་བ། གང་མཁོ་བར་དེ་སྒྲུབ་པ། དབྱེ་འབྱེད་གསལ་པོར་མཉམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས”ཀྱི་བྱེད་ཐབས་ནི། མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་རྨང་གཞི་འདིང་བར་མངོན་འགྱུར་ཡོང་ཕྱིར་ཡིན།

བཞི། རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སློབ་གསོ་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ཁོར་ཡུག་ངན་ཚུལ་མ་བཤད་ཀྱང་ཀུན་གྱིས་ཤེས། མི་རྣམས་འདི་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་དུ་འཚོ་བར། ངེས་པར་ཁོར་ཡུག་འདི་ལ་འཚམ་པའི་ལུས་ཁམས་ཁྱད་ཆོས་དང་འཚོ་གནས་ནུས་རྩལ་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་དགོས། དེ་ལྟར་མིན་ན། མི་ལ་ཚེ་གཅིག་མི་བདེ་བའི་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་སྲིད། ལུས་ཁམས་ཀྱི་དབྱིབས་འགྱུར་ནི་སྐྱེས་ཐོབ་ཀྱི་གནང་བ་ཡིན་པ་དང་། འཚོ་གནས་ནུས་རྩལ་ནི་སྦྱོང་ཐོབ་ཀྱི་སྐྱེད་བསྲིང་ལ་ཐད་ཀར་རག་ལས་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། འབྲོག་ཁུལ་སློབ་གསོས་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲོག་ལས་ཐོན་སྐྱེད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད། ཁྱད་པར་དུ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར། ངེས་པར་དུ་མཐོ་སྒང་གི་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་དགོས། སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་གི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བརྒྱུད། “བྱིས་པ་སློབ་གྲྭར་བསྐྱལ་བས་འབྲོག་སར་ངལ་ལས་མེད་པ་དང་།

བྱིས་པ་ཕྱུགས་རྫི་བྱས་ན། ཚེ་གང་ཡིག་རྨོངས་སུ་འགྱུར་བའི”དཀའ་ཁག་གཉིས་ལྷན་དུ་བྱུང་བར་ཐར་ཐབས་བྱས་ཏེ། རིམ་གྱིས་བགྲེས་པོ་དང་བྱིས་པ་ཐོན་སྐྱེད་ཁྲོད་བཅིངས་འགྲོལ་གཏོང་དགོས། འོན་ཀྱང་།

འབྲོག་ཁུལ་སློབ་གསོའི་ལས་དོན་བརྟན་པོར་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་སྤེལ་ཏེ། འགལ་བ་རྙིང་པ་ཐག་གཅོད་ཚར་མ་ཐག །དེ་ལས་བྱ་དཀའ་བའི་གནད་དོན་གསར་པ་ཞིག་འཕྲད་ཡོང་། དེས་འབྲོག་ཁུལ་ལས་ཀའི་བདེ་ཐང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཤན་ཤུགས་དང་ཚོད་འཛིན་བྱེད། མཚོན་ཚུལ་གཅིག །ལོ་རེར་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སློབ་ཆེན་པ་མང་པོ་སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་ལས་ཀ་མི་ཐོབ་པ། མཚོན་ཚུལ་གཉིས། འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་དུ་ཆེད་ལས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་ཉུང་བ། གལ་སྲིད“གནས་གཅིག་ལ་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དཀོན་པའི་གནས་ཚུལ་ཚབས་ཆེན་དུ་གྱུར་བ་དང་། གནས་གཅིག་ན་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་བཀོལ་མེད་ལྷག་པའི་གནས་ཚུལ་ཚབས་ཆེན་གྱུར་བའི”འགལ་བ་དེ་ཐག་གཅོད་མ་ཐུབ་ན། འབྲོག་ཁུལ་དུ་ལྷགས་པ་ནི་གསར་སྐྱེས་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་མཐོ་སྒང་དུ་རྩ་བ་ཚུགས་མི་ཐུབ་པ་དང་། འབྲོག་པའི་ཐོན་ལས་ལ་ཛ་དྲག་ཆེ་ཤོས་ནི་མི་མེད་པ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་དེའོ། །འགའ་ཡིས་བཤད་པར། “ཡུལ་ལ་ལྷགས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣས་ཐད་ཀར་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་ཡིད་ཚིམ་པ་བྱས་ན། འགལ་བ་མེད་པ་མི་འགྱུར་རམ།”ཞེས་བཤད། དོན་ངོ་མ་བཤད་ན། སྨྱུག་ཐོགས་པས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད། འགལ་བ་འདི་དེ་ལྟར་སྟབས་བདེ་མོར་མེད་པ་གཏོང་མི་ཐུབ་སྟེ། དེ་གཉིས་བར་དུ་གཟུགས་གཅིག་ངོ་གཉིས་ཀྱི་འགལ་བའི་རང་བཞིན་འཛོམས་མེད་པ་དང་། ཆགས་གྲུབ་འགལ་བའི་ཚེ་སྲོག་གི་བརྗོད་སྙིང་འཛོམས་མེད། དཔེར་ན། སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རིགས། རང་བྱུང་ཚན་རིག་གི་རིགས། ཐོན་སྐྱེད་དར་སྤེལ་གྱི་རིགས། ཚོང་རའི་ཚོང་བྲིན་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣར་རེ་བ་ནན་མོ་བཏོན་ཡང་། ངེད་ཅག་འབྲོག་པའི་སློབ་མས་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པའི་ཤེས་ཡོན་དང་ནུས་རྩལ་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་འབྲེལ་བ་དེ་ཙམ་མེད་པ་དང་།

མཐོ་སྒང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས། རིག་གནས། ལོ་རྒྱུས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ཤེས་རྟོགས་ཉུང་བ་དང་། ཐ་ན་འབྲོག་ཁུལ་ལ་ཧ་ཅང་ཆ་རྒྱུས་མེད་པའི་དུས་མཚུངས་སུ་འབྲོག་པའི་འཚོ་བར་དེ་ཙམ་དགའ་པོ་མི་བྱེད་ཕྱིར། ཁོང་ཚོ་ཐད་ཀར་གྲོང་ཁྱེར་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་ལས་ཞུགས་ལ་སྟ་གོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། སྨྱུག་ཐོགས་པས་བསམས་ན། གནས་ཚུལ་འདི་དག་ནི་སྐྱོན་བྲལ་མཁོ་སྤྲོད་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་ཞིག་འཛུགས་མ་ཐུབ་པར། འབྲོག་ཁུལ་སློབ་གསོའི་ཁ་ཕྱོགས་དང་འབྲོག་ཁུལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་བར་ཐ་དད་དུ་གྱུར་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། ངེད་ཅག་གིས་ངེས་པར་དུ་གནད་དོན་ལ་ལྟ་སྟངས་ཡང་དག་འཛིན་པ། རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པ། ཀྲུང་དབྱང་གིས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་གསལ་བསྒྲགས་ཡང་ཡང་གནང་བ་གཞིར་འཛིན་དགོས་ལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐོན་སྐྱེད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་གསུང་ལ་གཞིགས་དགོས། དེ་ལས་ལྷག་པར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིས“མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ལེགས་པོར་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱལ་ལ་བཞག་པའི་ཆེས་ཆེ་བའི་ལེགས་སྐྱེས་ཡིན”ཞེས་པའི་བཀའ་གསུང་དེ། མཐོ་སྒང་དུ་གནས་པའི་གང་ཟག་ཅིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ངེས་པར་སེམས་སུ་འཛིན་དགོས་ཏེ། མཐོ་སྒང་འཛུགས་སྐྲུན་ནི་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཚིག་ཐོག་ལ་གནས་པའི་འགན་འཁྲི་དང་ལས་འགན་ཡིན་དགོས། “འབྲོག་བསྐྱུར་གྲོང་དུ་བསྐྱོད”པའི་གནས་ཚུལ་འབོར་ཆེན་ཐོན་པར་སྔོན་འགོག་བྱ་དགོས་ལ། འབྲོག་དམངས་གངས་རི་འཁྱག་རོམ་དུ་བགྲོད་པ། ནགས་ཚལ་རྩྭ་ཐང་དུ་བསྐྱོད་པར་སྐུལ་ལྕག་གནང་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོ་དང་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདྲིས་པར་འབད་པ་བྱ་དགོས། འབྲོག་ཁུལ་སློབ་མས་མཐོ་སྒང་གི་འཚོ་བར་རྩ་བ་ཚུགས་པ་དང་། འབྲོག་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་བ། ཆེད་ལས་ཤེས་བྱར་འབད་འབུངས་བྱེད་དགོས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི་བླང་བྱ་ལྟར། ཐུན་མོང་གིས་མཐོ་སྒང་གི་རྩི་ཤིང་རྐང་འཐུང་དང་རི་ཀླུང་ཁྲི་སྟོང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ཏེ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ཐ་ན་རྒྱལ་སྤྱི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་མཐོ་སར་བསྐྲུན་དགོས།

ལྔ། རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

གྲོང་གསེབ་དར་སྤེལ་གྱི་འགན་འཁྲི་གཙོ་བོ་ནི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཡིན། ཐོན་ལས་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ནི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གནད་དོན་ཐམས་ཅད་ཐག་གཅོད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོ་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་བབ་ཀྱི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ནི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེ་གཉིས་ཀྱི་ཕན་ཚུན་མཉམ་འགུལ་མངོན་འགྱུར་བྱ་རྒྱུ་ནི་མིག་སྔར་ས་ཆ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གི་མདུན་དུ་ལྷགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞི་ཡིན། ས་གནས་ཁག་གི་ཞིབ་ཕྲའི་ལག་ལེན་ཁྲོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ལས་ཐོན་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱིས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ལ་གཏོར་བརླག་ཐེབས་ཐུབ་མིན་དང་། མཐོ་སྒང་གི་འབྲོག་ལས་ཐོན་ལས་ཚད་མི་ཆེ་བ། མཐོ་སྒང་ནོར་གནག་གི་ལུས་ཚད་ཆུང་བ། གྲངས་ཀ་ཉུང་བ། སྐྱེལ་འདྲེན་ཐག་རིང་བ། འོ་མ་དང་ཤའི་གྲངས་ཀ་ཉུང་བས་ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་ཞིག་འགྱུར་ཐུབ་མིན་གྱི་དོགས་འདྲི་ལྟ་བུ་ཞིག་འབྱུང་ངེས། མཐོ་སྒང་གི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གླེང་བ་ཙམ་གྱིས་ཀླད་པའི་ནང་དུ་གྲངས་ཀ་མ་གཏོགས་སྤུས་ཀར་མི་རེ་བའི་གོམས་གཤིས་ཅན་གྱི་བསམ་གཞིགས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། དེས་སྲོལ་རྒྱུན་འབྲོག་ལས་བྱེད་ཐབས་གཏོར་ནས། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རིགས་རྒྱུད་འབོར་ཆེན་ནང་འདྲེན་བྱས་པར་བརྟེན་ཕན་ཚུན་སྡེབ་སྦྱོར་བྱས་ཏེ། གདོད་མའི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཀྱི་གཞི་རྒྱུ་གཏོར་བརླག་བཏང་ཡོད། སྨྱུག་ཐོགས་པའི་བསམས་པར། གོང་གི་ཐལ་དྲགས་པའི་བྱ་སྤྱོད་མངོན་པར་ངེད་ཅག་གིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི“སྔོ་ལྗང་རི་ཆུ་ནི་གསེར་རི་དངུལ་རི་ཡིན”ཞེས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བདེན་དོན་ལ་སློབ་སྦྱོང་ལེགས་པོ་མ་བྱས་པ་དང་གོ་རྟོགས་སད་མེད་པའི་རྟགས་སུ་མངོན་ལ། སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་ཞིག་ཐུབ་མེད། “གྲོད་པ་རྒྱག་རྒྱུ་གཙོ་བོ་དང་གྲངས་འབོར་ཕལ་བའི”བསམ་གཞིགས་གཏན་སྲོལ་ལྟར། “ཐེངས་དང་པོའི་ལྗང་མདོག་གི་གསར་བརྗེའི”དུས་རབས་སྔར་བཞིན་རང་སོར་གནས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། སྤྱི་ཚོགས་མུ་མཐུད་མདུན་དུ་བསྐྱོད་པས། ལྡོག་ཏུ་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་དང་ཐོན་ལས་དུས་རིམ་ཁྱད་ཆོས་ལ་གཞིགས་ན། “བཟའ་རྒྱུ་གཙོ་བོ་དང་སྤུས་ཚད་ཕལ་པའི”འཕེལ་རྒྱས་གསར་པའི་དུས་རིམ་ལྟར། རང་རྒྱལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས“ཐེངས་གཉིས་པའི་ལྗང་མདོག་གསར་བརྗེ”ལམ་དུ་ཞུགས་པར། ང་ཚོས“ལྗང་མདོག་དང་འཕྲི་ཚད་ཇེ་ཉུང་། སྤུས་ཚད་ཇེ་ལེགས། ཕན་འབྲས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་རྩ་དོན་གྱི་དགོས་མཁོ་ལྟར། མཐོ་སྒང་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་ཀྱི་མི་མངོན་པའི་ཤུགས་སྔོག་འདོན་གང་ལེགས་བྱས་ཏེ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཐོན་ལས་དེང་རབས་ཐོན་ལས་ནི། གསར་པའི་རིམ་པ་འཕར་དགོས། དེས་མཐོ་སྒང་ཕྱུགས་ལས་ནི་ཆེས་བཟང་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དུས་རིམ་བསུ་བའི་མཚོན་སྟངས་ཡིན། མཚམས་འདིར་སླེབས་དུས། ཁྱེད་ཅག་གིས“དེ་ལྟར་ཡིན་ན་སྔོན་ཆད་ཀྱི་འབྲོག་ལས་ནི་ཅིའི་ཕྱིར་ཆེས་བཟང་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དུས་རིམ་དུ་མ་བསླེབ་པ་རེད”ཅེས་འདྲི་སྲིད། སྨྱུག་ཐོགས་པས་གནད་དོན་འདི་ལ་བསམ་གཞིགས་མྱོང་ལ། དུས་ཡུན་རིང་པོར་རྟོག་ཞིབ་ཀྱང་བྱས་མྱོང་།

སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་དོ་ཅོག་གིས“ཉི་ཟླ་འཆར་ནུབ། གཟའ་སྐར་འཁོར་འགྲོས། དུས་བཞིའི་ནམ་ཟླ། མེ་ཏོག་སྐྱེ་རྒུད”སོགས་རང་བྱུང་དུས་ཀྱི་འཁོར་ཚད་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་པ་དོན་དངོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ར་སྤྲོད་བྱུང་ཡོད། འདས་ཟིན་པའི་དུས་རབས་ཀྱིས་འདས་ཟིན་པའི་འབྲོག་ལས་ལ་གདམ་ཀ་བྱས་མེད་དེ། དེ་ནི་འདས་ཟིན་པའི་འབྲོག་ལས་ལ“གྲངས་འབོར”གྱི་བཟང་ཆ་མི་ལྡན་པས། སྐབས་དེའི་ལྟོ་གོས་ཐག་གཅོད་མི་ཐུབ། དེང་གི་ཕྱུགས་ལས་ནི་གདོད་མ་ནས་ཡོད་པའི“སྤུས་ཚད”ཀྱི་བཟང་ཆ་ཡོད། དེ་ནི་ངེད་ཅག་གི་ཕྱུགས་ལས་དང་དེང་སང་གི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བླང་བྱ་དང་མཐུན། དེའི་ཕྱིར། ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྒོ་བྱང་དང་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་སྒོ་བྱང་ལེགས་པར་བཏོད་དེ། འཐུས་ཚང་བ་དང་ཚད་ལས་བརྒལ་བ། རང་བྱུང་གི་མཐོ་སྒང་རྩྭ་ཐང་དེ་གླིང་ཁུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་བསྒྱུར་དགོས། གཞུང་དྲང་བག་ཆགས་ལྡན་པ། ལས་ལ་བརྩོན་པའི་མཐོ་སྒང་གི་འབྲོག་མི་དེ་འབྲོག་ལས་བཟོ་པར་བསྒྱུར་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཤར་ནུབ་ཀྱི་མཉམ་ལས་ལམ་སྲོལ་བརྒྱུད། གཤིས་རྒྱུད་བཟང་པོ་སྐྲུན་པ། སྤུས་ཚད་བཟང་པོ་སྤེལ་བ། སྤུས་རྟགས་ལེགས་པར་སྒྲུབ་སྟེ། མཐོ་སྒང་གི་ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ལྡན་གྱི་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་དེ། འབྱུང་རྩ་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་རྒྱང་རིང་དུ་བསྐྱལ་བར་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱེད་དགོས།

དྲུག །རུ་བ་སྐྱས་སྤོས་ཚོང་ར་བྲིན་ཚོང་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ནུས་པ།

སྐབས་བཅུ་བཞི་པའི་ཀྲུང་ཨུའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་ལྔ་པ་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་། ཀྲུང་དབྱང་གིས་རྩ་བ་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་འཕོ་འགྱུར་གཉིས་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྒྲིག་སྲོལ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དཔལ་འབྱོར་སྒྲིག་སྲོལ་ལ་འགྱུར་བ་མངོན་འགྱུར་དང་། གཉིས་ནི། དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕར་བྱེད་ཐབས་དེ་རགས་པ་ནས་ལེགས་བསྡུས་ཞིབ་གཉེར་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས། ཡིན་ནའང་། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ཁོར་ཡུག་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་རྩ། མི་གྲངས་ཀྱི་སྤུས་ཚད། འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་ཆ་རྐྱེན་སོགས་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་པོའི་ཚོད་འཛིན་གྱིས། ཐོན་ལས་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སྒྲིག་མཐར་ཕྱིན་པ་ཞིག་བྱུང་མེད་པ་དང་། གང་ལེགས་ཤིག་འདང་མེད་པ། ཐ་ན་ས་ཁུལ་འགའ་ཞིག་ལ་བཅོས་བསྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་དུས་མགོར་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་འགན་གཙང་བཞེས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ལྟར་རྒྱུན་བསྲིངས་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རང་རྒྱལ་གྱི་མཐོ་རིམ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་རིམ་བཞིན་མངོན་ཞིང་། ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་སྐས་རིམ་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་བསླེབས། དེས་མཐོ་སྒང་ཕྱུགས་ལས་བྱེད་ཐབས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་ཐུབ་ངེས་ལ། མཐོ་རིམ་གསོ་སྤེལ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཚད་བརྒལ་ཟས་རིགས་རྒྱུ་ཆའི་གསོ་སྐྱོང་མགྱོགས་མྱུར་མངོན་འགྱུར་ཡོང་། སྨྱུག་ཐོགས་པའི་བསམ་པར། མཐོ་སྒང་འབྲོག་ལས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར། སྔོན་ཚུད་ནས་རྒྱུད་ཁོངས་ལྡན་པའི་འཚོལ་སྡུད་དང་འབྲོག་ལས་ཚོང་རའི་གནས་བབ་དང་དེའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་དགོས། ཚོང་ར་ནི་ཐོན་ལས་སྒྲིག་གཞི་ལུགས་མཐུན་གྱི་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་ས་ཡིན་ཕྱིར། ཚོང་གཉེར་ཐབས་ཇུས་ལ་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་ཡང་དག་པའི་གཞི་གྲངས་འདོན་སྤྲོད་ཐུབ་དགོས། དེའི་ཕྱིར། གཅིག་ནས་ཚོང་ར་ཟུང་འབྲེལ་དང་། ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག །ཐོན་ལས་བཀོད་པ་ལེགས་བསྒྱུར་བྱས་ཏེ། “ལྗང་མདོག་རི་ཆུ་ནི་གསེར་རི་དངུལ་རིའི”གཞུང་ལུགས་དྲག་ཆས་བཀོལ་དགོས་ལ། “ཐོན་ལས་སྐྱེ་ཁམས་ཅན། སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ལས་ཅན”གྱི་ལག་ལེན་མཚོན་ཆ་ཡང་བཀོལ་ཏེ། ཚད་ལྡན་ཅན་དང་གཞི་ཁྱོན་ཅན་དུ་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར་འབད་ནས། སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་པའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་རིགས་བསྒྱུར་དགོས་ལ། “ཕྱིའི་རྣམ་པ་མཛེས་པ། ནང་གི་བྲོ་བ་ཞིམ་པ། རྒྱུ་སྤུས་བཟང་བ། ཚོང་རྟགས་གྲགས་ཅན”གྱི་ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ལྡན་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་བྱེད་དགོས། གཉིས་ནས། ཚོང་ར་བཀོལ་ནས་ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་ཁྲོད་གཙོ་གཞིའི་གནས་བབ་དང་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ནུས་པ་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ། མཐོ་སྒང་ཐོན་ལས་ཀྱི་དཀོན་པའི་རང་བཞིན། ཐུན་མིན་རང་བཞིན། སྤུས་ལེགས་རང་བཞིན་སོགས་ཁྱད་ཆོས་ཅན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་དགོས། འོས་འཚམས་ཅན་གྱི་མཐོ་རིམ་ཚོང་ར་འཚོལ་ནས་ཚོང་ར་བརྒྱུད་དེ་འབྲོག་པའི་ཐོན་ལས་ཀྱི་རིན་ཐང་མངོན་པར་བྱེད་དགོས། མཚམས་རེར་སྐྱེ་ཁམས་འབྲོག་ལས་ནི“ཤེས་རབ་ཀྱི་མཚེར་སའི+”གདོང་གི་རྣམ་པར་མངོན། འོན་ཀྱང་། དེས་དྲ་རྒྱ་ཅན་གྱིས་ཐོན་ལས་ཅན་མཚོན་མི་ཐུབ་ལ། ཆ་འཕྲིན་ཅན་གྱིས་ཚོང་ར་ཅན་ཚབ་བྱེད་མི་ཐུབ། ཐོན་ལས་མི་འགྲིག་པའི་ལམ་དེ་ལས་ལེགས་པའི“+”ཐམས་ཅད་མཚོ་ནང་གི་ཟླ་གཟུགས་དང་མེ་ལོང་ནང་གི་གཟུགས་བརྙན་ལྟར། ཐོན་ལས་དར་ཞིང་རྒྱས་པ་ཡོང་བར་འཆད་ཐབས་བྲལ། དེའི་ཕྱིར། དུས་ནམ་ཡིན་ཡང་། ངེད་ཅག་གིས་མཐོ་སྒང་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་ལས་ཀྱི་མཐོ་རིམ་འཛད་སྤྱོད་མི་ཚོགས་ནི་མཐོ་སྒང་དུ་མེད་པར། སྤྱི་ཚོགས་འཚར་སྐྱེའི་གོ་རིམ་ཇི་ལྟར་མཐོ་ན། དེ་ལྟར་དཔལ་འབྱོར་དར་བའི་ནང་ཁུལ་གྱི་ཚོང་རར་ཡོད་པ་ངེས་ཤེས་གསལ་པོ་ཡོད་དགོས། དཔེ་མཚོན་གསལ་བཤད་ལ། ཚོང་པ་ཀ་པས་འདྲི་དོན། ངེད་ཅག་གི་ནོར་ཤ་རྒྱ་མ་གང་གི་རིན་གོང་སྒོར་མོ་བཞི་བཅུ་ཡིན། ཉོ་མཁན་གྱིས་ད་དུང་རིན་གོང་མཐོ་བར་འདོད། ཁྱོད་ཀྱིས་ལྟོས་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ནོར་ཤ་རྒྱ་མ་གང་སྒོར་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་གཉིས་ལ་བཙོང་ཐུབ། དེ་གཉིས་བར་ལ་རིན་གོང་སྡེབ་བཞི་བཅུ་ལྔ་བཅུའི་ཧེ་བག་ཡོད། ཚོང་པ་ཁ་པས་ལན་བསྐྱོན་དོན། མཚོ་འགྲམ་གྱི་ཚྭ་པས་ཚྭ་རི་ལྟར་སྤུངས་ཡོད། རི་མགོའི་ཇ་པས་ཇ་མཚོ་ལྟར་བཏབ་ཡོད། ཡིན་ནའང་། ཚྭ་པས་ཚྭའི་རིན་ཐང་མི་ཤེས་པར་སྐོམ་པས་ཆུ་འདོད་ལྟར་ཇ་ལོ་ཐོབ་པར་རེ་བ་དང་། ཇ་པས་ཇའི་རིན་ཐང་མི་ཤེས་པར་ཚྭ་འཐོབ་པར་རེ་བ་བཅངས། སྤྱིར་བཏང་གི་སྐད་ཆ་འདིས“ཚོང་ར་མེད་པའི་ཐོན་ལས་ནི་ནམ་ཡང་གོང་ཁེ་པོར་ཡིན”ཞེས་ཚོང་ལས་ཀྱི་ཆེས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་སྲོལ་ཞིག་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། ངེད་ཅག་གིས་ཆེས་བཟང་བའི་ཐོན་ལས་དེ་ཆེས་དགོས་མཁོ་ཆེ་བའི་མི་ལ་འཚོང་ཐུབ་པར་བྱེད་དགོས།

སྤྱི་བསྡོམས།

ཞིང་ལས་བགྱིས་པའི་དུས་འགལ་ན། འབྲུ་རིགས་སྐྱེ་བའི་སྐལ་མི་ལྡན། རྫིང་བུ་ཆུ་ལ་མ་ཞུགས་ན། ཉ་སྦལ་ཟས་ལ་མཆོད་ཐུབ་མེད། （ཀྲན་གོ·མིང་ཧའེ《མིང་ཙི·ལའོ་ཧེས་ཝང་ཧྲང་》）རྩ་དོན་ལ་བརྩི་བསྲུང་བྱས་ནས་འཚོ་ན་ད་གཟོད་རྒྱལ་ཁ་འཐོབ་སྲིད་ལ། ཁྱོད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ཡང་མངོན་དུ་འགྱུར་ཞིང་།དེ་ནས་བཟུང་ཁྱོད་ཀྱི་མི་ཚེ་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་ཐུབ། （《ལུག་ལྤགས་ལེའུ》 རྩོམ་པ་པོ་ཨའོ་སྒའེ་·མན་ཏེས་ནའོ།）མཐོ་སྒང་གི“རུ་བ་སྐྱས་སྤོ”ནི་མི་དང་རང་བྱུང་བར་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་ཤིག་ཡིན་ལ། མཐོ་སྒང་ཐོན་ལས་དེ“སྐྱེ་ཁམས་ཅན། དཔལ་འབྱོར་ཅན། འཁོར་སྐྱོད་ཅན”གྱི་བརྒྱུད་ལམ་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར་མ་ཟད། མཐོ་སྒང་ཐོན་ལས་ནི“དངོས་པོ་རྩ་ཆེན”ཡིན་པར་མཚོན། མཐོ་སྒང་གི་ནོར་ཤ་ནི་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནོར་ཤ་ལྟར་གཞི་ཁྱོན་མི་ཆེ་ལ། འཇར་པན་གྱི་ནོར་ཤ་ལྟ་བུའི་རིག་གནས་དང་དད་མོས་ཀྱི་ཚད་དུ་འཕར་མེད་ཀྱང་། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་དགོས་མཁོ་ལྟར“ཡོད་དམ་མེད”ནས“བཟང་ངམ་ངན”གྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་བསྒྱུར་བཅོས་དང་། མཐོ་སྒང་ནོར་གནག་དང་དེའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ། ཐུན་མིན་གྱི་གསོ་སྤེལ་བྱེད་ཐབས། གཤིས་རྒྱུད་བཟང་བའི་ཁྱད་ཆོས། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་ནི། ངེད་ཅག་མི་བུ་རེ་རེས་གསོལ་སྟོན་ཅོག་ཙེའི་ཐོག་གི་འདེམས་བྱ་ཡིན་ལ། ཐ་ན་འཛམ་གླིང་གི་མཐོ་རིམ་འབྲོག་པའི་ཐོན་ལས་གྲལ་དུ་བསྟར་ནས། ཆེས་མཐའ་མར་ངེད་ཅག་ཀྲུང་གོ་རང་གི་གནས་གོང་ཆེ་བའི་ཤ་རྩིབས་གསར་སྐྲུན་བྱེད་དགོས། ། 

（ཉི་མ་ཚེ་རིང་། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུས་ཧྲུའུ་ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གི་ཁུལ་དཔོན་གཞོན་པ་ཡིན། སྔར་ཀྲུང་གུང་ཁྲི་འདུ་རྫོང་གི་རྫོང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅིའི་འགན་བཞེས་ཤིང་། 2021ལོར་ཀྲུང་དབྱང་རྩ་འཛུགས་པུའུ་ཡི“རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་རྫོང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅི་བརྒྱའི”མཚན་སྙན་ཐོབ་པ་རེད། སྔ་རྗེས་སུ་ཕོ་ལན་དང་ཨེ་ཅིབ་ཏུ་ཐེངས་གཉིས་ཕེབས་ཏེ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཚོགས་ཆེན་ལ་ཞུགས་པ་རེད།）