མེ་ལོང་ནང་གི་འཇིག་རྟེན།—— སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》བཀླགས་པའི་མྱོང་ཚོར།

མེ་ལོང་ནང་གི་འཇིག་རྟེན།

—— སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》བཀླགས་པའི་མྱོང་ཚོར།

ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབaཀྱི་སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》བཀླགས་རྗེས་བདག་ལ་ཚོར་བ་ཟབ་མོ་ཞིག་བྱུང་བ་ནི། སྒྲུང་གཏམ་ལ་ཡང་དག་པའི་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་དགོས་ལ། སྒྲུང་གཏམ་གྱིས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་དགོས་པ་དེ་རེད། བདག་གིས་སྒྲུང་གཏམ་འདི་བཀླགས་པ་བརྒྱུད་དེ་སྒྲུང་གཏམ་ལ་ཡང་དག་པའི་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་དགོས་པ་དང་། དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་དགོས་པའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་མོ་ཞིག་རྙེད་པ་ཡིན། སྒྲུང་གཏམ་འདིས་བདག་ལ་དོན་དག་འདི་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ནན་བཤད་གནང་གིན་འདུག  དེ་བས་བདག་གིས་ཚོད་དཔག་བྱས་པ་ནོར་མེད་ན། 《 མར་མེ་ཚེ་འབར》ཞེས་པའི་སྒྲུང་རིང་འདི་ནི་རང་གི་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་ཞིང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་འགན་ཁུར་གྱི་འདུ་ཤེས་ཡོད་པ། མ་འོངས་ལམ་སྟོན་ལྟ་བུའི་བརྩམས་ཆོས་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཆོག 

སྤྱིར་ན་སྒྲུང་གཏམ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་བསྐྱར་ཟློས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ཁོར་ཡུག་དང་མི་སྣ། བྱ་བ་སོགས་ཡོད་ཚད་ནས་ཡོད་ཚད་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་བླངས་ཤིང་། རྩོམ་པ་པོས་སྣང་བརྙན་དེ་དག་བསྐྱར་ཟློས་ངང་ཞིབ་འབྲི་བརྒྱུད་དེ། སླར་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བཞིན་མཆི། ང་ཚོས་འདི་ལ་གསར་རྩོམ་ཟེར། སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》ནི་མེ་ལོང་ནང་གི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་སྟེ། དུས་ཀྱི་མེ་ལོང་འདིའི་ནང་དུ། གཏམ་རྒྱུད་འདི་བྱུང་དུས་ཀྱི་མི་སྣ་སྐོར་ཞིག་གི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་དང་། དངོས་བྱུང་གི་བྱ་བ་མཐའ་དག་གསལ་རྗེན་དུ་ཤར་ཡོད་པས། ལྟ་རིན་ཞིག་དང་ཉན་རིན་ཞིག་འདུག་བསམ་གྱིན་ཡོད།

དང་པོ། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ནང་དོན་

གནད་བསྡུས།

སྒྲུང་རིང་འདིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ནི་མིང་ལ་ཤར་ལུང་དཔལ་ཆེན་ཟེར་བའི་སློབ་བུ་ཞིག་གིས་རང་གི་སློབ་ཆུང་གི་དགེ་རྒན་དང་སློབ་ཆེན་གྱི་འཛིན་བདག  སྡེ་བ་གཅིག་དང་ཚོ་བ་གཅིག་ཡིན་པའི་དགེ་རྒན་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་བརྒྱུད་དེ། ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་གི་སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་དགེ་རྒན་བརྩོན་འགྲུས། ད་དུང་ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་བཅས་ཀྱི་བར་དུ་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་བརྒྱུད་དེ། སྐབས་དེའི་ལས་གནས་ཕལ་བའི་སྟེང་མི་ཚེ་ཡོད་ཚད་མར་མེ་ཚེ་འབར་ནང་བཞིན་གཞན་དོན་དུ་བསྔོས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་མངོན་པར་བཞེངས་འདུག

སྒྲུང་གཏམ་འདི་ནི1975–1985ལོའི་བར་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་ཡིན་ལ། ནང་དོན་གཙོ་བོ་རྩོམ་པ་པོས་རང་གི་ཕ་ཡུལ་གྱི་དགའ་ལྡན་སློབ་ཆུང་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་བཞག་སྟེ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག  སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ཕ་རྒན་འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན་ནི་བཅིངས་འགྲོལ་མ་བྱས་པའི་སྔོན་སོག་བོད་སློབ་གྲྭ་བརྒྱུད་མྱོང་བའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན། བཅིངས་འགྲོལ་གྱི་དུས་མགོར་ཕ་མ་གཉིས་ནད་ཀྱིས་བཟུང་སྟེ་ཚེ་ལས་འདས། ཁོ་རང་གསར་བརྗེའི་བྱ་བར་ཞུགས་ཏེ་རྨ་གཞུང་རྫོང་རིག་གནས་ཁང་དུ་བྱ་བ་སྒྲུབ། ཁོ་རང་རྒྱུན་པར་གཞི་རིམ་དུ་བྱ་བར་རྟོག་ཞིབ་ལ་འགྲོ་བའི་སྐབས་ཤིག་ཏུ། ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་གི་ཨ་ཁུ་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ་ཚང་གི་བུ་མོ་གཅིག་པུ་ཆོས་འཛིན་སྒྲོལ་མ་ངོ་ཤེས་སུ་གྱུར། ལོ་ཟླའི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ་ཁོ་གཉིས་བར་རིམ་བཞིན་བརྩེ་དུངས་ཆགས་ཤིང་རྗེས་སུ་གཉེན་སྒྲིག་བྱས། རིག་གསར་སྐབས་སུ་གྲལ་རིམ་གྱི་གནད་དོན་བྱུང་བས་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ་ངལ་རྩོལ་སྒྱུར་བཀོལ་ལ་མངགས་ཤིང་། རྗེས་སུ་དེ་གར་ཚེ་ལས་འདས། ཆོས་འཛིན་སྒྲོལ་མ་ཡང་ནད་ཀྱིས་བཟུང་རྐྱེན་མལ་སར་ལྷུང་བས། བུ་མོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་ཕ་རྒན་ཁོ་ནས་གཉོར་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་བྱུང་། 

སྐབས་དེར་འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན་གྱིས་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་དང་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པ་དང་། ད་དུང་ལོ་ན་ཕྲ་བའི་བུ་མོ་གཉོར་སྐྱོང་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཐད་སེམས་ཤུགས་དང་ལུས་ཤུགས་ཡོད་ཚད་ཕུལ། དེ་ལྟར་དཀའ་སྡུག་གི་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གཅིག་དལ་གྱིས་བསྐྱལ་བའི་རྗེས་སུ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་སློབ་མཐར་ཕྱིན་ནས། ཨ་ཕའི་རེ་བ་ལྟར་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་དུ་ཡོང་ནས་དགེ་རྒན་དང་རྗེས་སུ་སློབ་གཙོའི་འགན་ཡང་ཁུར། མོའི་ཕ་དགེ་རྒན་འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན་ནི། དང་ཐོག་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་འཛུགས་མཁན་དང་རྨང་འདིང་མཁན་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་རྫོང་སློབ་གསོ་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་གཞོན་པའི་གོ་གནས་སུ་འཕར་ཡོད། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་སྐྱབས་ནི་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་ལས་སྒོར་ཐང་རུ་ཆེན་གྱི་ཧྲུའུ་ཅི་ཡིན་ལ། དགེ་རྒན་འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཧ་ཅང་ཟབ། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་གི་སློབ་གཙོར་ཡོང་བར། དགེ་རྒན་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་དང་ཁོའི་ཕ་རྒན་སངས་རྒྱས་སྐྱབས། ཨ་མ་ལྷ་མོ་བྱམས། ཨ་ཁུ་ཚངས་དབྱངས། ཁོའི་ཕུ་བོ་སྐལ་བཟང་འབུམ་སྣ་འབིག་སོགས་ལ་རིམ་བཞིན་ལོབས་པར་གྱུར་ཏེ་ཕལ་ཆེར་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་གི་བརྩེ་བ་ཆགས། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་རང་གི་ཕ་རྒན་གྱི་ལས་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་བསྐྱངས་ཏེ། ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་གི་དོ་དམ་དང་དགེ་རྒན་སྡེབ་སྒྲིག རུ་ཁག་སོ་སོར་ཡན་ལག་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་པ་སོགས་སློབ་གསོའི་ལས་དོན་ལ་རང་གི་ཡོད་ཚད་ཕུལ་བས། སློབ་ཞུགས་ཀྱི་ཚད་ཇེ་མཐོར་སོང་བ་དང་བསྟུན་ནས། ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་དུ་དགེ་ཐོན་སློབ་གྲྭར་རྒྱུགས་འཕྲོད་པའི་སློབ་མ་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་། སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་རྫོང་གིས་བྱ་དགའ་གནང་ནས་གཟེངས་བསྟོད་བྱས། ལོ་ཟླའི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་དགེ་རྒན་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་གཉིས་བར་བརྩེ་དུངས་ཟབ་མོ་ཆགས་ཤིང་མ་ཤི་གསོན་བྲལ་མི་བྱེད་པའི་དམ་བཅའ་བཞག ཕན་ཚུན་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་གཉིས་ཀྱིས་ཀྱང་དགའ་བསུ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེན་པོ་བྱས། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་ཨ་ཁུ་ཚངས་དབྱངས་དང་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་སོགས་རང་གི་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་ནས་བོད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག རྩིས་རིག་སོགས་ཀྱི་ཐད་སློབ་སྦྱོང་ལ་ཧུར་བརྩོན་བྱས་ཤིང་། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ཕ་རྒན་འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན་གྱི་དགོངས་པ་ལྟར་སློབ་ཆེན་ལ་རྒྱུགས་སྤྲད་ཅིང་རྒྱུགས་འཕྲོད་པར་གྱུར་པས། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གཙོས་རང་གི་ཡུལ་མི་གཉེན་ཉེ་སོགས་ཀྱིས་བཀྲ་ཤིས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་དང་བཅས་སློབ་ཆེན་དུ་མངགས།

བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་དུ་སོང་ནས་སྔར་བཞིན་དགེ་རྒན་དམ་པ་མང་པོ་བསྟེན་ཏེ་བརྩོན་པ་ཆུ་བོའི་རྒྱུན་ལྟར་བསྐྱངས་ཤིང་། སངས་རྒྱས་དང་ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་སོགས་སློབ་གྲོགས་མང་པོ་བློས་ཐུབ་ཀྱི་གྲོགས་པོར་གྱུར་པ་མ་ཟད། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོས་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་གྲོགས་སུ་བཀུགས། སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས། མོའི་ཕ་རྒན་དཀོན་མཆོག་རྡོ་རྗེ་སློབ་གླིང་གི་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་སྐད་ཡིག་རྩོམ་རིག་སྡེ་ཁག་གི་ཀྲུའུ་རེན་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་དང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ། སངས་རྒྱས་བཅས་སློབ་གླིང་ནས་སྡོད་རྒྱུ་གཏན་ཁེལ་བྱས། སློབ་མཐར་ཕྱིན་ཁའི་དངོས་སྦྱོང་གི་སྐབས་སུའང་བླ་བྲང་དུ་འཁོར་ནས་བསྡད་དེ་ཕ་ཡུལ་གྱི་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་རྒྱང་ཐག་རིང་ཙམ་གྱེས། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་རང་ཡུལ་དུ་ལོག་སྟེ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་མཉམ་དུ་ཕ་ཡུལ་གྱི་སློབ་གསོ་བསྐྱང་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་དང་མཉམ་དུ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་རྒྱུ་ཡིན་སོགས་མགོ་བོ་མགལ་མེ་བཞིན་འཁོར་བའི་དུས་སུ། གློ་བུར་དུ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་བར་ཆད་བྱུང་བའི་གཏམ་ངན་ཁྱེར་ཡོང་། མ་གཞི་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་སློབ་གྲྭའི་གྲམ་པ་སྐམ་པོ་དེར་ཆུ་ལོག་བྱུང་བར། སློབ་མ་ཆུང་ཆུང་གཉིས་ཆུ་ལོག་གིས་ཁུར་བའི་ཉེན་ཁའི་མདུན་དུ་ཁོ་མོས་རང་སྲོག་བློས་བཏང་བ་ཡིན་འདུག

སྐབས་དེར་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་དགེ་གྲོགས་སངས་རྒྱས་ལ“གྲོགས་པོ་ལགས། ང་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འདུག་པའི་ལས་དབང་དེ་མི་འདུག  ངའི་ལས་དབང་ནི་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་ནང་དུ་ཡོད་པ་ཡིན། ང་མོའི་རྗེས་སྐྱོང་གི་འགྲོ་དགོས། ངའི་ལས་གནས་གཞི་རིམ་དུ་སྤོར་བའི་དོན་དེ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྒྲུབ་རོགས་ཞུ”ཞེས་བརྗོད། དེ་གའི་དོན་དག་ཡོད་ཚད་སངས་རྒྱས་ལ་བཅོལ་རྗེས་ཕྱིར་ཕ་ཡུལ་དུ་ལོག་ནས་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ལས་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་བསྐྱངས། 

ཉིན་ཞིག་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་ཁེར་རྐྱང་གི་གདུང་བ་སེལ་ཕྱིར། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ཐོག་མར་མཐོང་སའི་རི་སྒང་དམའ་མོ་དེའི་མགོར་བུད་དེ། ནམ་རྒྱུན་རང་གིས་འབུད་ལོབས་སུ་སོང་བའི་དིང་གླིང་དེ་ཁེར་འབུད་བྱེད་བཞིན་སྡོད་དུས། “གཞུང་ལམ་གང་ཞིག་རི་འབུར་སབ་སོབ་མང་པོའི་ནང་དུ་ཟུག་པའི་བར་དེར་མི་ཞིག་གི་གཟུགས་བརྙན་མངོན་ཡོང་། མི་དེའི་གོམ་འགྲོས་མྱུར་ལ་གོམ་པ་ལེན་ཚད་ཀྱང་རིང་བས། མྱུར་བ་མྱུར་བར་མ་གལ་སྡོང་རྒན་ཡོད་པའི་མཚམས་དེར་སླེབས་བྱུང་། དེ་ཡི་ལུས་སུ་རླུང་ལྭ་དམར་པོ་ཞིག་གོན་ཡོད་པ་ལས་བུད་མེད་ཅིག་ཡིན་པ་ཤེས་ནུས་ལ། རྒྱབ་ཏུ་རྒྱབ་ཁུག་ཁྲ་བོ་ཞིག་འཁུར་བ་ལས་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲུལ་པ་ཞིག་ཡིན་པའང་རྟོགས་ཐུབ”bཅེས་གཏམ་རྒྱུད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱས་ཡོད།

གཉིས་པ། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཡང་དག་

པའི་ཁ་ཕྱོགས།

སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》ལ་མཚོན་ན། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བརྗོད་བྱ་བདམས་པ་འཚོ་བ་དངོས་དང་མཐུན་ཏེ། བརྗོད་བྱ་དེ་སྔོན་ཆད་བྱུང་ཟིན་པའི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་གམ། ཡང་ན་མ་འོངས་པར་ངེས་པར་དུ་འབྱུང་སྲིད་པའི་དངོས་ཡོད་ཅིག་ལས། ཡིད་ལ་གང་དྲན་ལྟར་ཚོད་དཔག་བྱས་པའི་འཚོ་བ་རྫུན་མའི་ཟུར་ཙམ་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་མི་འདུག  སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཐབས་ལམ་ཅི་འདྲ་ཞིག་བཀོལ་རུང་། གཞི་རྐང་ནི་འཚོ་བ་དངོས་ལ་གཞི་བཅོལ་རྒྱུ་དེ་རེད། སྐུ་ཞབས་ལུའུ་ཞུན་གྱིས“ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཅན་ཚོས་ཇི་ལྟར་འུད་ཆེན་པོས་བརྗོད་ནའང་། མཐར་གཏུགས་ན་རྒྱུ་རྐྱེན་ཅི་ཡང་མེད་པར་གསར་བཟོ་བྱེད་མི་ནུས། ལྷ་འདྲེ་འབྲི་དུས་ངོ་གཏུགས་ར་སྤྲོད་བྱེད་ས་སྤུ་ཙམ་མེད་པས། ཀུན་རྟོག་ལ་བརྟེན་ནས‘ལྷ་རྟ་ནམ་མཁར་རྒྱུག་པ’ཇི་བཞིན་རང་དགར་བྲིས་པས་ཆོག་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོ་ཚོས་བྲིས་པ་དག་ཀྱང་མིག་གསུམ་དང་། མགྲིན་པ་རིང་བ་ཙམ་དུ་ཟད་པ་སྟེ། རྒྱུན་དུ་མཐོང་བའི་མིའི་ལུས་སྟེང་དུ་མིག་གཅིག་བསྣན་པ་དང་། མགྲིན་པ་ཁྲེ་ཙེ་གཉིས་གསུམ་རིང་དུ་བཏང་བ་ཙམ་རེད”cཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། བྱ་དངོས་ཅི་ཞིག་ཡིན་རུང་ཚང་མ་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ས་གཤིས་གཤིན་པོ་ལས་འཁྲུངས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན། དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་པར་ཅི་ཙམ་རིང་བར་གྱུར་ན་དེ་ཙམ་གྱིས་ལྷ་སྒྲུང་དང་ཉེ་བར་བཅར་ཡོང་སྟེ། དཔེར་ན། མི་ལུས་རྟ་མགོ་ཅན་དང་། མི་ལུས་སྦྲུལ་མགོ་ཅན་སོགས་མི་རྣམས་ལ་མཚར་སྣང་སྐྱེ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཅི་འདྲ་ཞིག་བྲིས་ཀྱང་། མཐར་གཏུགས་ན་རང་གི་རྫུན་རྐུབ་བརྡོལ་ཡོང་བ་ལས་ཅང་མེད། སྒྲུང་རིང་འདིས་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་དཀྱིལ་སྙིང་དུ་བཟུང་སྟེ། གཞི་རིམ་སློབ་གསོའི་དཀའ་སྡུག་དང་འཕེལ་འགྱུར། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། དོན་དག་དང་དོན་དག་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་རྣམས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་དང་མཐུན་པར་བྲིས་འདུག་ཅིང་། ལྷག་པར་དུ་སློབ་གསོའི་བྱ་བ་བརྗོད་སྙིང་དུ་བཟུང་བ་འདིས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བརྗོད་བྱའི་གདམས་གསེས་དང་ཁ་ཕྱོགས་ཡང་དག་པའི་ཕྱོགས་སུ་གོམ་པ་དང་པོ་དེ་སྤོས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གམ་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན། སློབ་གསོ་ནི་བྱ་བ་ཡོད་ཚད་ཀྱི་དང་པོར་འཛིན་དགོས་ལ། རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གམ་མི་རིགས་ཤིག་གི་དོན་དག་ཚང་མ་སློབ་གསོས་ཐག་གཅོད་བྱེད་བཞིན་མཆི། དེ་བས་སྒྲུང་རིང་འདིས་ལས་གནས་ཕལ་བ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ། མི་ཚེ་ཡོད་ཚད་མར་མེ་ཚེ་འབར་ནང་བཞིན། རང་གི་ཡོད་ཚད་གཞན་དོན་དུ་བསྔོས་པའི་སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་དགེ་རྒན་སྐོར་ཞིག་གི་སྣང་བརྙན་དང་དོན་དག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད། སློབ་གསོའི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་དང་རང་གི་ནུས་པ་ཡོད་ཚད་ལས་དོན་དེར་འབུལ་བའི་བློ་གྲོས་དང་སྙིང་སྟོབས་བསྟན་འདུག  དེར་མ་ཟད། རྩོམ་པ་པོས་སྒྲུང་རིང་ཞིག་ལ་ཚང་དགོས་པའི་རིང་ཚད་དང་ཚགས་དམ་ཚད། དཀའ་ཚད་བཅས་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་ཅིང་། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤོང་ཚད་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པ་དང་། དགོས་ངེས་ཀྱི་མི་སྣ་མང་པོ་གསར་བཞེངས། དོན་རྐྱེན་ཐད་འགལ་འབྲེལ་མང་པོ་རྐྱ་འཐབ་ཅིང་འཛིང་ནས་ཡོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་ལྗིད་ཚད་ཅན་ཞིག་རེད། སྒྲུང་རིང་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། དེའི་འགན་ཁུར་གཙོ་བོ་ནི་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་སྣང་བརྙན་དེ་ལེགས་པོ་མངོན་པར་བྱེད་རྒྱུ་རང་ཡིན་པས། རྩོམ་པ་པོས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་དེ་མངོན་པར་མཚོན་ཆེད། རང་ལ་ཧ་ཅང་ཆ་རྒྱུས་མངའ་བའི་རང་གི་ཕ་ཡུལ་གྱི་དགའ་ལྡན་སློབ་ཆུང་ཞེས་པ་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་བཞག་སྟེ། ཕ་ཡུལ་གྱི་དགེ་རྒན་དང་རུ་གཙོ་སོགས་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་སྒྲུང་གི་ས་བོན་དང་རྨང་གདན་བཏིང་ཞིང་། དེའི་ཁར་ད་དུང་རྟོག་བཟོའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་བརྒྱུད་ཡོད་ཟེར་ཡང་། སྒྲུང་རིང་རང་ངོས་ནས་གང་ཞིག་རྟོག་བཟོ་བྱས་པ་ཟུར་ཙམ་ལས་མི་མངོན་པས་ན། སྒྲུང་གི་དངོས་ཡོད་རང་བཞིན་དང་འཚོ་བའི་བདེན་པ་ཚད་མཐོན་པོར་སླེབས་འདུག་སྙམ། “རྩོམ་རིག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་ཡིན་པ་བསྙོན་དུ་མེད་མོད། འོན་ཀྱང་རྩོམ་རིག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་གྱུར་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་དེ་རྩོལ་མེད་རང་བཞིན་ངང་དེབ་ངོས་སུ་འཕོས་ཏེ་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གྲུབ་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། ངེས་པར་དུ་མིའི་རྩོལ་བར་བརྟེན་ནས་སྒྲུབ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་དང་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་རྩོམ་པ་པོའི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ངལ་རྩོལ་གྱི་གོ་རིམ་ཞིག་མི་བརྒྱུད་ཀ་མེད་རེད”dཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། རྩོམ་པ་པོས་བསྲེགས་བཅད་བརྡར་བའི་གསེར་བཞིན་དུ་སྒྲུང་རིང་འདིའི་རྒྱུ་ཆ་དང་ས་བོན་འཚོལ་སྡུད་སོགས་ལ་འབད་པ་ཆེན་པོ་བྱས་པས། ད་གཟོད་དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་དེ་དངོས་ཡོད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་བརྒྱུད་ནས་བསྐྱར་མངོན་བྱས་འདུག  སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་སོགས་ཀྱི་གཤིས་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་དེ། ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལས་མངོན་པར་བྱས་པས། དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་མཚོན་པར་དེ་བས་ཀྱང་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་འདུག་སྙམ། 

དེ་ཡང་ཧེ་མེན་ཝེ་ཡིས“གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་འཆད་ནས་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་སླེབས་ཚེ། ཁྱོད་ཀྱིས་ད་གཟོད་འཆི་བ་ནི་ཆེས་ལེགས་པའི་མཇུག་བསྡུ་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་ཚོར་ཡོང”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སློབ་གཙོ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ཆུ་ལོག་གིས་ཁུར་བ་དེ་ཡང་། དུས་ཚོད་དང་དོན་རྐྱེན་གཉིས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་སྐྱ་འཐབ་ནས་བྱུང་བ་དང་། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དེ་ལྟར་འཆི་དགོས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཡོངས་སུ་བསྐྲུན་ཡོད་པས་ན། སྒྱུ་འཕྲུལ་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་འབྲི་སྟངས་སྤྱད་པའི《ལོ་བརྒྱའི་ཁེར་རྐྱང》ནང་གི་བུ་མོ་ལེ་མེ་ཏའེ་ཟི་རས་གདན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་གནམ་ལ་འཕུར་དུ་བཅུག་པ་དེ་འདྲ་མིན་པས། ཚང་མས་བསམ་གཞིག་དང་ཡིད་ཆེས་གནང་ཆོག་པ་ཞིག་རེད།

མདོར་བསྡུས་ན་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཡང་དག་པའི་ཁ་ཕྱོགས་ནི་འཚོ་བའི་བདེན་པ་ཡིན་ལ། དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཆེས་སྲོག་ཤིང་དུ་གྱུར་པའི་གཞི་རིམ་སློབ་གསོར་ཁ་གཏད་པ་ནི་སྒྲུང་རིང་འདིའི་ལེགས་འགྲུབ་ཨང་དང་པོར་བརྩི་འོས་སོ།།

གསུམ་པ། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཞིབ་འབྲིའི་སྐོར།

སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཞིབ་འབྲི་ནི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ཆེས་དཀའ་ཚགས་ཆེ་བའི་བཟོ་སྐྲུན་ཞིག་སྟེ། རི་མོ་ཞིག་ཡིན་ན་དེའི་ཆེས་ཕྲ་ཞིབ་ཀྱི་ཐིག་སྐུད་དེ་ཅིས་ཀྱང་མཐོང་དགོས་ལ། སྒྲ་དབྱངས་ཤིག་ཡིན་ན་དབྱངས་དེའི་ཆེས་གཏིང་རིམ་གྱི་སྙན་ཆ་དེ་ཐོས་དགོས་པ་ཡིན། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཞིབ་འབྲིའི་ཆ་དེ་རགས་བསྡུས་དང་རྩིང་པོར་གྱུར་ཚེ། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བྱུང་རིམ་མང་པོ་ཞིག་རང་བཞིན་གྱིས་ཉམས་པར་འགྱུར་བས། སྒྲུང་གཏམ་དེས་སྣང་བརྙན་ཡག་པོ་ཞིག་བསྐྲུན་མི་ཐུབ་པར་བརྗོད། ཉམས་མྱོང་ཡོད་པའི་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུན་དུ་བྱུང་རིམ་ཕྲ་མོ་ཞིབ་འབྲི་དང་། མི་སྣའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད་དེ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤོང་ཚད་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་དང་། མཚར་ཉམས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་གཏམ་རྒྱུད་མང་པོ། ཟ་ཟུར་གང་རུང་ནས་སྦྲེལ་ཏེ་རྗོད་པར་བྱེད། སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། གཙོ་བོ་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་དང་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི། བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི་བཅས་གནད་དོན་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱི་ཐད་ནས་གྲི་ཁར་རྣོ་འཇོག་ཐུབ།

གཅིག ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི།

རྩོམ་པ་པོས་སྒྲུང་གཏམ་ནང་གི་མི་སྣས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་སའི་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་། གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར། སྡེ་བ་དང་ཚོ་བ། ཡང་ན་གནམ་གཤིས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་སོགས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས། མི་སྣ་དེའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བའང་ཕྱི་རུ་མངོན་དུ་འཇུག་ཐུབ་དགོས། སྒྲ་དོག་འཇུག་གིས་བཤད་ན། ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ནི་མི་སྣ་དེའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་ཡང་ཁ་ཇེ་གསལ་དུ་བཏང་ན“ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ཞེས་པ་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་གི་ཞིབ་འབྲི་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་ཞིབ་འབྲི་གཉིས་འདུས་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ཅེས་པ་ནི་མི་སྣ་འཚོ་བར་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆ་རྐྱེན་ཁྱད་པར་བ་དེ་དང་། མི་སྣར་བརྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་སྣོད་དང་བཅུད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཁྱད་པར་བ། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཁྱད་པར་བ། དེ་མིན་མི་སྣའི་བྱ་འགུལ་དང་། མི་སྣ་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་ལས་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྣང་ཡུལ་དངོས་ལ་བརྟེན་པ་རེད། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཅེས་པ་ནི་མི་སྣས་བྱ་འགུལ་བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པའི་རང་བྱུང་གི་ཆ་རྐྱེན། རང་བྱུང་གི་ནམ་ཟླ། རང་བྱུང་གི་སྣང་ཡུལ་བཅས་ལ་བསྟན་པ་རེད།”e《 མར་མེ་ཚེ་འབར》ལས“སྡེ་བ་དེ་ནི་སྔོན་ཆད་རང་གིས་མཐོང་བ་ནང་བཞིན་འགྱུར་བ་ཆེར་མི་འདུག མཐོ་རྒྱུ་མེད་ལ་ཆེ་རྒྱུ་ཡང་མེད་པའི་གཞིས་ཀ་སྐྱ་བོ་རེ་རེ་ས་འདི་གའི་སྟོད་ཀྱི་ཆར་འཚངས་འདུག་ལ། གཞིས་ཀའི་ཁོར་ཡུག་དང་རྐ་འགྲམ་ཀུན་ཏུ་མ་གལ་དང་ལྕང་སྡོང་སོགས་ལྗོན་པའི་རིགས་ཚང་ཚིང་དུ་སྐྱེས་ནས་ཡོད། དྲང་རྒྱུ་མེད་ལ་འཁྱོག་རྒྱུའང་མེད་པའི་གཞུང་ལམ་སྐྱ་རིལ་བ་དེ་ནི། སྡེ་བའི་བར་གསེང་བརྒྱུད་ནས་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་རྨ་འགྲམ་རྫོང་མཁར་ཆགས་པའི་ཕྱོགས་སུ་དར་སྐུད་བཞིན་འཐེན་འདུག གཞུང་ལམ་གྱི་གཞོགས་གཉིས་ནི་ཞིང་ས་སྟེ། དེ་ལ་གྲུ་བཞི་དང་གྲུ་བཞི་ནར་མོ། ཟུར་གསུམ་དང་ཟླུམ་གོར་ཕྱེད་མ་ཡི་དབྱིབས་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་ལ། སྤྱིར་བཏང་དུ་སྟོད་ཕྱོགས་ཅུང་མཐོ་ཞིང་སྨད་ཕྱོགས་ཅུང་དམའ་བས་མནྜལ་ཕུལ་བའི་ཚུལ་དུ་ཡོད། ད་ལྟ་ཡུལ་མི་དག་གིས་བཙས་མ་ཡོངས་སུ་བརྔས་ཚར་འདུག་པས། སོག་མ་མང་པོ་ནི་ཞིང་ཁུགས་སུ་སྐྱ་ཤང་ངེར་འདུག་ཅིང་། རྣང་མའི་བར་དག་ཏུ་སྔོ་རྩྭ་ཅུང་ཙམ་རིག་རྒྱུ་ཡོད་ཅིང་། ཕལ་ཆེར་ར་ལུག་དང་རྟ་བོང་། བ་ཕྱུགས་སོགས་ཀྱིས་ཟོས་ཚར་བར་བརྟེན། ད་ནི་ཕྱུགས་རིགས་ཆེ་བ་དེ་དག་རྣང་མའི་གཞིར་ཡོད་པ་མ་གཏོགས། ཁོས་འཚོ་བཞིན་པའི་ར་མ་དག་ནི་སྡེ་བའི་གཡས་ཕྱོགས་དང་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་ངོས་ལ་གཟས་སུ་གྲམ་འདུག”fཅེས་སྒོར་ཐང་སྡེ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་ནི་དེ་འདྲའི་ཞིབ་ཚགས་དང་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་ཞིག་སྟེ། སྡེ་བའི་གཞུང་ལམ་དང་། གཞུང་ལམ་གཡས་གཡོན་གྱི་རྣང་ཞིང་སོགས་རི་མོ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་ཀློག་མཁན་གྱི་སྤྱན་ལམ་དུ་མངོན་པར་བསྟར་འདུག ཡང་དེ་ནང“བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་ཁེར་ལབ་འདྲ་བ་ཞིག་བྱས་རྗེས། གོམ་པའི་འདེགས་འཇོག་མཆོད་རྟེན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྒྱུར། མཆོད་རྟེན་དེའི་མཐོ་ཚད་སྨི་དགུ་ཡོད་ཅིང་། དབྱིབས་ནི་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་གྱི་གཟུགས་སུ་བཞེངས་འདུག ད་ལྟ་མཆོད་རྟེན་གྱི་མཐའ་ལ་བྱ་འདབ་སྤྱད་ཐོག དེའི་ནང་ཤིང་གི་མ་ཎི་འཁོར་ལོ་མང་པོ་སྤྲད་ཡོད། ལས་རྔ་ཡག་པོར་གྲུབ་མེད་པ་ནི། འཁོར་ལོ་དེ་དག་གི་འབུར་དུ་དོད་པའི་གྲུ་ཟུར་དང་ཤིང་ལེབ་དག་ལ་ཚོན་རྩི་བྱུག་མེད་པས། རྒྱང་རིང་ནས་བལྟས་ཚེ་སྐྱ་ཤང་ངེར་བདོག ཡིན་ནའང་རང་གིས་ཇུས་འགོད་དང་འགྲོ་གྲོན་བཏང་བའི་མར་མེ་ཚེ་འབར་འཇོག་སའི་ལྕགས་སྒམ་ནི། མཆོད་རྟེན་གྱི་མདུན་སྒོའི་ཞོལ་དུ་བརྗིད་ཆགས་སེར་ཅུང་འབུར་དུ་ཐོན་འདུག་པས། གོམ་པའི་འདེགས་འཇོག་རང་དབང་མེད་པར་དེའི་ཕྱོགས་སུ་བསྒྱུར། ལྕགས་སྒམ་གྱི་གམ་དུ་བཅར་བར། མདུན་གྱི་ཤེལ་སྒོ་མཐུག་པོ་ལས་དངུལ་གྱི་མར་མེ་ཚེ་འབར་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། མེ་ལྕེ་ཡོ་ཙམ་ཡོ་ཙམ་བྱེད་ཞོར་འོད་ཀྱི་སྣང་བས་ལྕགས་སྒམ་ནང་ཧྲིལ་བོ་གསལ་ལེར་བཏང་ཡོད”gཅེས་མཆོད་རྟེན་དེའི་མཐོ་ཚད་དང་དབྱིབས། ད་དུང་མ་ཎི་འཁོར་ལོ་དེ་དག་གི་འབུར་དུ་དོད་པའི་གྲུ་ཟུར་དང་ཤིང་ལེབ་དག་ལ་ཚོན་རྩི་བྱུག་མེད་པས། ལས་རྔ་ད་དུང་ཡག་པོར་འགྲུབ་མེད་ཚུལ། མཆོད་རྟེན་གྱི་ཞོལ་དུ་བརྗིད་ཆགས་སེར་འདུག་པའི་མར་མེ་ཚེ་འབར་འཇོག་སའི་ལྕགས་སྒམ། ད་དུང་མདུན་གྱི་ཤེལ་སྒོ་མཐུག་པོ་ལས། ཞེས་མར་མེ་ཚེ་འབར་འཇོག་སའི་ལྕགས་སྒམ་གྱི་ཤེལ་སྒོ་དེའང་ཆེས་སྤྱིར་བཏང་བ་ཞིག་མིན་པར། མཐུག་པོ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་སོགས་གཅིག་གཅིག་གཉིས་གཉིས་བྱས་ཏེ། མིག་ལམ་དུ་གསལ་པོར་འཆར་ཐུབ་པ་ཞིག་ཏུ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་དོ། །བྱ་དངོས་ཤིག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ན་མི་དེའི་ཚོར་བ་རྣོ་དགོས་ལ། བྱ་དངོས་རྒྱུས་ལོན་བྱས་པ་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཚགས་ཡིན་དགོས། བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན། ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་དེ་དངོས་ཡོད་དང་ཇི་ལྟར་ཉེ་བར་གྱུར་ན། བརྩམས་ཆོས་ལ་དེ་ལྟར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་རིན་ཐང་མངོན་ཡོང་།།

གཉིས། མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི།

 “སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ལས་ཀ་དེ་འབྲི་རྩོམ་གོ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་སྐབས་སུ་བབ་པའི་ཚེ། རྩོམ་མཁན་གྱི་སེམས་ཤུགས་གཙོ་བོ་ནི་ངེས་པར་དུ་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པའི་ཐད་ལ་བསྐྱེད་དགོས”hཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་ཇི་ལྟར་ཞིབ་ཚགས་ཡིན་ན། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བདེན་པའི་རང་བཞིན་ལ་དེ་ལྟར་རིན་ཐང་ཆེ། མི་སྣ་མི་འདྲ་བ་རེར་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་ལ། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁོར་ཡུག་དེས་སྐབས་བབ་ཀྱི་མི་སྣ་དེའི་བྱ་བྱེད་དང་། ཡང་ན་སེམས་ཁམས་མཚོན་པར་བྱེད། “མི་རེ་རེ་བཞིན་གཟུགས་བརྙན་ཡིན་ལ་གནས་ཚུལ་དང་། རང་བྱུང་གི་ཡུལ་ལྗོངས་དང་ཞིབ་ཕྲའི་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་རྩོམ་འབྲི་བྱས་ཡོད་པ་དེ་དག་ཀྱང་གཟུགས་བརྙན་ཡིན་པར་མ་ཟད། བརྩམས་ཆོས་ནང་གི་མི་སྣ་དང་། གནས་ཚུལ། ཁོར་ཡུག་སོགས་ཕན་ཚུན་མཉམ་དུ་འབྲེལ་ནས་གཟུགས་བརྙན་གྱི་མ་ལག་ཧྲིལ་བོ་ཞིག་གྲུབ་པར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། རྩོམ་རིག་གི་རྩོམ་འབྲི་བྱ་བའི་ལྟེ་བ་ནི་མི་སྣ་ཡིན་ཞིང་། འོན་ཀྱང་རྩོམ་རིག་ནི་མི་སྣ་ཁོ་ན་ཁེ་གཙང་དུ་འབྲི་བ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། མི་དང་མིའི་བར་དང་། མི་དང་ཁོར་ཡུག་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་མཉམ་བསྲེས་ཀྱིས་མངོན་སུམ་གསོན་རྗེན་གྱི་འཚོ་བའི་ངོ་རིས་ཤིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་པ་ཡིན་ཞིང་། ངོ་རིས་དེའི་རིགས་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་ཁོ་ནའི་ནང་དུ་མ་གཏོགས། ཚན་རིག་གི་བརྩམས་ཆོས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གླེང་རྩོམ་ནང་དུ་ནི་མེད་པ་ཞིག་ཡིན”iཞེས་གསུངས་པ་ལྟར།《མར་མེ་ཚེ་འབར》ལས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པར“མིང་ལ་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་རུ་འབོད། ད་ལོ་ཕོ་ལོ་དྲུག་གསུམ་བཅོ་བརྒྱད་ཏག་ཏག་ལ་བུད་འདུག  ད་ལྟ་རི་སྒང་དེའི་གདོང་སྣ་རུ་རང་བྱུང་དུ་སུམ་ཆའི་གཅིག་ལྷག་སའི་གཏིང་ལ་ཟུག་པའི་རྡོ་ཕ་བོང་ཁྲི་འདྲ་བ་ཞིག་གི་སྟེང་སྐྱིལ་མོ་ཀྲུང་དུ་ཙོག་ཅིང་། ཁ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ནས་བག་ལྷོད་པའི་ངང་བྱ་རྒོད་ཀྱི་དིང་རུ་ལས་བཟོས་པའི་དིང་གླིང་ཕྲ་མོ་དེ་འབུད་ཀྱིན་མཆི། ལུས་སུ་བོད་ལྭ་ཁམ་ནག་རྙིང་བ་འདབས་ཀ་ཕྲུག་ཕྲས་བརྒྱན་པ་ཞིག་ལ་སྐ་རགས་དམར་སྨུག་མདོག་ཡལ་བ་ཞིག་བཅིངས་ཡོད་ལ། རྐང་མགོར་དམག་ལྷམ་སེར་པོ་སྣ་མགོ་དང་གཞོགས་སུ་བུ་ག་བརྡོལ་ནས་རྐང་བའི་ཤ་རྗེན་མངོན་པ་ཞིག་གོན་འདུག  ཉིན་དེར་སྡེ་བའི་ར་མ་འཚོ་བའི་འགན་ཕྲག་ཏུ་བླངས་ཡོད་པས། དམག་ལྷམ་སེར་པོའི་ངོས་སུ་ས་འདམ་ཀར་ཀོར་གྱིས་སྦགས་ཤིང་རློན་པར་བཏང་ནས་ཡོད། ཁོའི་མགོ་སྐྲ་འཇིལ་ལིར་ཆགས་ཤིང་ངོ་གདོང་སྨུག་ཐོག་ནག་ལ་ཁ་རིས་ངོ་ཚུགས་བཞུན་མོ་ཞིག་ཡོད་པར་བརྟེན། གཞོན་ནུ་ལྟ་བས་ཆོག་མི་ཤེས་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང་། ལྷག་པར་གནག་ཅིང་སྣུམ་པའི་སྨིན་མ་ཟུང་གི་འོག་ཏུ་མངོན་པའི་དཀར་ནག་གི་དབྱེས་གསལ་བའི་ཁྲ་ཆུང་མིག་ཟུང་ཧ་ཅང་དྭངས་པ་ལ། མིའི་སེམས་སུ་དབང་མེད་དུ་ཅི་འདྲའི་གཞོན་ནུ་བློ་རིག་བཀྲ་བ་ཞིག་འདུག་ཨང་སྙམ་པའི་སྣང་བ་སྦྱིན་འོངས། ཁོས་དིང་གླིང་འབུད་པའི་ཚེ་ན་འགྲམ་ཤ་སྲབ་མོ་དེ་ལན་རེར་སྦོས་ཤིང་ལན་རེར་རྐོ་རུ་ལྷུང་བ་དང་། ཡང་ལག་པ་ཟུང་ལས་དཀྱིལ་གྱི་མཛུབ་མོ་གསུམ་པོ་དིང་གླིང་གི་ངོས་སུ་བཏོད་ཡོད་པའི་བུ་ག་དག་གི་སྟེང་དུ་བར་མཚམས་མེད་པར་ལྡེམ་པོར་བསྒྱུར་བའི་ཚུལ་ནི། ནུབ་ཀྱི་མཁའ་ལ་ཕྱོགས་པའི་ཉི་ཟེར་གྱི་ཀློང་དུ་ཧ་ཅང་མཛེས”jཞེས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་ཚུགས་ཀ་དང་གདོང་རིས། བྱ་བྱེད་བཅས་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཚགས་ལྡན་ཞིང་གནད་ལ་ཁེལ་བའི་ངང་ཞིབ་འབྲི་བྱས་འདུག་ཅིང་། ཞིབ་འབྲི་དེ་མི་སྣ་ཁོ་ན་འབྲི་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཁོར་ཡུག་དང་མཉམ་བསྲེས་ཀྱིས་འཚོ་བའི་འཇིག་རྟེན་ཧྲིལ་བོ་ཞིག་བྲིས་ཡོད་པས་གསོན་ཉམས་ལྡན་ཞིང་ཡིད་སེམས་འགུགས་པ་ཞིག་རེད། “སྒྲུང་གཏམ་གྱིས་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ནི་དོན་ལ་མི་སྣའི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་ཡན་ལག་དུ་མ་གསར་བཟོ་བྱས་ཏེ། སྒྱུ་རྩལ་གཟུགས་བརྙན་གྱི་མ་ལག་ཅིག་བསྒྲིག་རྒྱུ་དེ་རེད། འོ་ན་གཟུགས་བརྙན་ཞེས་པ་དེ་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་ནི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་བྱ་དངོས་ཀྱི་གཟུགས་དབྱིབས་དང་རྣམ་པ་གང་རུང་ཞིག་མིག་ཤེས་ཀྱིས་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ། སྣ་ཤེས་ཀྱིས་མནམ་རྒྱུ་ཡོད་པ། ལུས་ཤེས་ཀྱིས་རེག་རྒྱུ་ཡོད་པ། ཡིད་ཤེས་ཀྱིས་ཚོར་རྒྱུ་ཡོད་པའི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་ཞིག་ལ་བརྗོད་པས། གཟུགས་བརྙན་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཐོག་མའམ་མ་མཐའི་བླང་བྱ་ནི་བྱེ་བྲག་གི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་རང་ཡིན་ཏེ། བྱེ་བྲག་གི་རང་བཞིན་དང་བྲལ་བའམ་དེ་དོར་བ་ཡིན་ན་གཟུགས་བརྙན་ཞེས་པ་དེ་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་གི་ཟླར་འགྱུར་རོ”kདེ་བས《མར་མེ་ཚེ་འབར》དུ་བྱེ་བྲག་གི་རང་བཞིན་དང་མཐོང་སྣེ་དུ་མས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་གཟུགས་བརྙན་ཞིབ་རྒྱས་ཀྱིས་གསར་བཟོ་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་ཁོ་ན་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་དེས། དེ་བས་ཀྱང་མི་སྣ་དེ་ཤ་ཁྲག་རུས་གསུམ་འཛོམས་པའི་སྐྱེ་ལྡན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་ཧྲིལ་བོ་ཞིག་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་དུ་བཅུག་འདུག “སྒྲུང་གཏམ་ནང་གི་མི་སྣ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དང་རང་བྱུང་གི་གནས་ཡུལ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཏུ་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་དགོས་ལ། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་བའང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཅི་འདྲ་ཞིག་དང་གནས་ཡུལ་ག་འདྲ་ཞིག་ཏུ་བྱུང་བ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། སྤྱི་ཚོགས་དང་རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་གིས་མི་སྣ་ལ་ཤན་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཤིང་། མི་སྣའི་རང་གཤིས་ཀྱང་དེ་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཤན་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན།”lབརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་མི་གཤིས་ཀྱང་ཁོ་རང་གནས་སའི་ཁོར་ཡུག་གིས་བསྐྱེད་པ་ཡིན་ལ། ཁོའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བའང་ཁོར་ཡུག་དང་བསྟུན་ནས་འགྱུར་གྱིན་ཡོད། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་ནམ་རྒྱུན་དིང་གླིང་འབུད་པ་དེ་ནི་ཁོ་རང་གི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཕྱིར་མངོན་སྟངས་ཤིག་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་དིང་གླིང་འབུད་པ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་དེ་ནི་དོན་དངོས་སུ་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཞིབ་འབྲིའི་ཐབས་རྩལ་འདི་ལ་ཐོད་བརྒལ་གྱི་རང་བཞིན་དང་གསར་སྐྲུན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་འདུག་སྙམ། ཉམས་མྱོང་ཡོད་པའི་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ནམ་རྒྱུན་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་སྣང་བརྙན་ཞིག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པར། ཧ་ཅང་ཐབས་མཁས་ཀྱིས་མི་སྣ་གཙོ་བོ་དེའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་སྔོག་གིན་འདུག

མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་ནི་གཙོ་བོ་མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་དེར་ཟེར། 《 མར་མེ་ཚེ་འབར》ནང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་ཧ་ཅང་མང་ལ། གཞན་ཡང་རྨི་ལམ་གྱི་བཀོད་འབྲི་བརྒྱུད་དེ་སེམས་ཁམས་མཚོན་པའི་ཐད་དུ། “རྨི་ལམ་ནང་ཁོ་རང་ཁྱིམ་གྱི་གཞོགས་ནང་ཕྱིན་པར། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་རང་གི་ཨ་ཁུ་སྔོན་ཆད་བཞུགས་མྱོང་སའི་ཚ་ཐབ་སྟེང་སྐྱིལ་མོ་ཀྲུང་དུ་ཙོག་འདུག  མིག་ཟུང་བཙུམས་ནས་ཡོད་ཚུལ་ནི་སྒོམ་སྒྲུབ་ལ་གཞོལ་བ་དང་ཧ་ཅང་མཚུངས། རིམ་བཞིན་དུ་མི་ནི་མོའི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ནས་བརྒྱུད་མྱོང་བའི་མར་མེ་ཚེ་འབར་དེ་རུ་གྱུར་པ་དང་། འོད་སྣང་རབ་ཏུ་གསལ་བ་ནི་མུན་ནག་སྟུག་པོའི་ཁྲོད་དཔལ་འབར་བསྒྲོན་པ་དང་མཚུངས། ཁོས་འོད་སྣང་གསལ་བོ་དེ་ལ་མིག་ཟུང་ཡོ་བ་མེད་པར་ལྟ་བཞིན་པའི་སྒང་ལ། གར་ཡོང་མི་ཤེས་པའི་རླུང་འཚུབ་དྲག་པོ་ཞིག་གིས་ཁང་བའི་སྒེའུ་ཁུང་གི་དྲ་མ་ནང་ཕྱོགས་སུ་བསློགས་སོང་ལ། དེ་དང་བསྟུན་ནས་ཁང་བའི་ནང་དྲག་རླུང་ལྡང་སྟེ་མུན་ནག་ཁྲོད་ཀྱི་མར་མེ་ཚེ་འབར་དེ་གཟིམ་ལ་ཁད་ཅིག་བྱས། ཁོས་འོད་སྣང་གསལ་བོ་དེ་སྐྱོབ་སླད་ཤེད་ཤུགས་གང་ཡོད་སྤྱད་ནས་དྲ་མ་ལེགས་པོར་སྔར་མལ་དུ་སྤྲད་པ་ན། རླུང་འཚུབ་དྲག་པོས་ཁང་བའི་སྒོ་མོ་སྒེའུ་ཁུང་གི་དྲ་མ་ནང་བཞིན་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྒྱེལ། སྒོ་དང་དྲ་མ་ཕྱི་བསྒྱེལ་ནང་བསློགས་ཡང་ཡང་བྱས་པ་གང་ཞིག  ཁོས་ཐབས་ཤེས་གང་ཡོད་སྤྱད་ནས་ཕྱིར་སྤྲད་པར། མར་མེ་ཚེ་འབར་གཟིམས་ལ་ཁད་བྱེད་པའི་ཚུལ་ཡང་རིམ་བཞིན་སོར་ཆུད་པ་བྱུང་། རླུང་ཚུབ་འཇགས་པ་དང་བསྟུན་ནས་སྒོ་དང་དྲ་མ་ཡང་སྔར་བཞིན་བརྟན་པོར་གྱུར་ཅིང་། མར་མེའི་འོད་སྣང་ཡང་དཔལ་འབར་ནང་བཞིན་ཇེ་ཆེ་དང་ཇེ་གསལ་ལ་ཕྱིན། ལྟ་ཕྱོགས་ཤིག་གིས་མར་མེ་ཚེ་འབར་གྱི་རྐོང་བུའི་ནང་གི་མར་ཁུའི་སུམ་ཆ་གཅིག་ལས་མེད་པ་མཐོང་བར། སེམས་ནང་ངེས་པར་མར་རྡོག་སིལ་བུ་མང་པོ་ཁྱེར་ཡོང་དགོས་སྙམ། དེའི་ཚེ་མར་མེ་ཚེ་འབར་དེ་ཉིད་རིམ་བཞིན་དུ་ཡིད་ཀྱི་དགའ་མ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ཏུ་གྱུར་སོང་སྟེ། མོས་མིག་ཟུང་བཙུམས་ནས་སྔར་ལྟར་སྐྱིལ་མོ་ཀྲུང་དུ་ཙོག་འདུག ཡིན་ནང་ལུས་པོ་བསྐམས་ནས་སྡོང་རིད་ཅིག་དང་འདྲ་ཐོག  མིག་དང་འགྲམ་པ་སྐོགས་སུ་ལྷུང་བའི་དུས་མཚུངས་སུ། མིག་ཕྲུམ་དང་མཁུར་ཚོས་ཕྱིར་བསྒྱིངས་ནས་ཡོད།”mཅེས་ཁོའི་སེམས་བདེ་ལ་འབབ་ཐབས་མེད་ཅིང་། དེ་འདྲའི་སེམས་ཚོར་བྱུང་བའི་ཁུངས་ནི་མཛེས་ལྡན་ཡིད་ཀྱི་ཐིག་ལེ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་སློབ་གསོའི་ལས་དོན་ཆེད་དུ་སྡུག་མང་པོ་མྱོང་བཞིན་འདུག་སྙམ་པའི་དུངས་པ་རྣལ་མ་དེ་མཚོན་པ་ལྟར་རོ།།

གཞན་དུ་ན། སྒྲུང་རིང་འདིའི་ནང་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲིའི་ཐད་ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་ཡོད་དེ། “སྐབས་དེར་ཚེ་རིང་ལྷ་མོས་གཡུལ་ཁ་ནས་ཨོང་སྐམ་སོགས་བུད་ཤིང་སླེ་བོ་ཆེ་བ་གང་ཁུར་ནས་སྒོ་ཁའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོང་བ་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་མིག་ལ་ཐོགས། དེའི་དུས་སུ་མོའི་ཕོ་བ་མངོན་གསལ་དུ་འབུར་ཡོད་པ་དང་། སྒོས་སུ་ཕུ་བོའི་ངག་ལས་དེ་སྔོན་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་འདས་རྗེས་ཀྱི་ཟླ་ཕྱེད་མཚམས་སུ། མོའི་རྨི་ལམ་དུ་རང་གི་ཡིད་ཀྱི་ཐིག་ལེ་དེས་ནང་སྒོ་ཕྱེས་ནས་ཁོ་ཚང་དུ་ཡོང་བ་རྨིས་པས། མོའི་རྣམ་ཤེས་ནི་གཞན་དུ་འཁྱམས་མེད་པར། ཁྱོད་བསྙེགས་ནས་ངའི་དྲུང་དུ་ཡོང་འདུག་པ་སོགས་གསོན་ཉམས་དོད་པོར་སྨྲས་པ་སོགས་དྲན་མ་ཐག”nཅེས་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་རྣམ་ཤེས་དེ་གཞན་དུ་མ་འཁྱམས་པར་ཕྱིར་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་ཚང་བསྙེགས་ནས་ཡོང་བ་འདིས། མི་སྣའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཕྱི་རུ་མངོན་ཚུལ་དམིགས་བསལ་བ་ཞིག་སྟེ། འདི་ལས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་དང་། ཁོའི་ནང་མི་རྣམས་ཀྱིས་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་བཟུང་བའི་ནང་སེམས་ཀྱི་ལྷད་མེད་ཀྱི་བརྩེ་བ་དེ་དེ་བས་ཀྱང་གསལ་རྗེན་དུ་མཚོན་པར་བྱས་འདུག

གསུམ། བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི།

བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི་ཞེས་པ་ནི་གཙོ་བོ་སྒྲུང་གཏམ་ནང་གི་མི་སྣའི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་ཟེར། མི་སྣའི་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་དང་འགུལ་སྐྱོད་ལས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་སྤྱི་ཁོག་གྲུབ་པ་རེད། གལ་ཏེ་སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མི་སྣའི་འབྲེལ་འདྲིས་དང་འགུལ་སྐྱོད་མེད་ཚེ། སྒྲུང་གཏམ་དེ་ནི་ཚོར་བ་ཅི་ཡང་མེད་པའི་བེམ་གཟུགས་ཁོ་ནར་འགྱུར་སྲིད། “དེ་ནི་མི་སྣས་སྤྱོད་ལམ་བསྟེན་ཚུལ་དང་བྱ་འགུལ་དངོས་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་ལ་བརྗོད་པ་ཡིན། མི་སྣའི་སྤྱོད་ལམ་དང་བྱ་འགུལ་ནི། དེའི་བསམ་པའི་འགྱུར་བ་དང་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱིས་ཚོད་འཛིན་དང་ཁ་ལོ་སྒྱུར་ངེས་ཡིན་ལ། སྤྱོད་ལམ་དང་བྱ་འགུལ་གྱི་སྟེང་ནས་དེའི་བསམ་པའི་འགྱུར་བ་དང་། རང་བཞིན་བཅས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ངང་ཐད་ཀར་དུ་མཚོན་ཐུབ་པས། བྱ་འགུལ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ནི་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཡིན།”o《 མར་མེ་ཚེ་འབར》ལས“ཚོགས་འདུ་ནི་ལོ་རིམ་དང་པོའི་སློབ་ཁང་ནང་ཚོགས་སོང་། སློབ་ཁང་དེ་བདམས་དོན་ནི་ལོ་དེ་དག་ནང་སློབ་ཁང་དེའི་སློབ་མ་ཆེས་ཉུང་བར་བརྟེན། གསར་ཞུགས་སློབ་བུ་དེ་དག་ལ་སློབ་ཁང་ཡང་ཆེས་ཆུང་བ་དེ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། ཅོག་ཙེའི་སྒྲིག་སྟངས་ནི་ནམ་རྒྱུན་དང་མི་འདྲ་བར། སློབ་ཁང་གི་རིང་ཐུང་ལྟར་ཤར་མོ་གཉིས་སུ་བསྒྲིགས་འདུག་པས། གཡས་ཕྱོགས་སུ་དགེ་རྒན་རྣམས་བསྡད་པ་དང་། གཡོན་ཕྱོགས་སུ་རུ་ཆེན་དང་ཐོན་སྐྱེད་རུ་ཁག་སོ་སོའི་མིང་བཏགས་རྣམས་བསྡད་ཡོད། ཚོགས་འདུ་ལ་སློབ་གཙོ་གསར་བ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་མགོ་འཛིན་བྱས་ཤིང་། མོས་ཐོག་མར་ཅུང་འདར་བའི་ངག་གིས་རང་ཉིད་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བྱས་རྗེས། སོ་སོ་རང་ངོས་ནས་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དུ་བཅུག་ལ། མཐུད་དེ་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་སློབ་མའི་གནས་ཚུལ། ད་དུང་རུ་ཁག་སོ་སོའི་གནས་ཚུལ་དང་ཁྱིམ་བདག་གི་གནས་ཚུལ་སོགས་ཀྱང་རེ་རེ་བཞིན་རྩད་ཞིབ་བྱས་མཐར། མོས་རྫོང་སློབ་གསོ་ཅུས་ནས་ཁྱེར་ཡོང་བའི་ཡིག་ཆ་འགའ་རེ་རྒྱ་སྐད་ཀྱིས་བཏོན་སོང་ལ། བོད་སྐད་ཀྱི་ལོ་ཙྭ་དང་གསལ་བཤད་ཀྱི་གཏམ་རིང་པོ་ཞིག་ཀྱང་བཤད་བྱུང”pཞེས་དང་། ཡང“དེ་དག་ལས་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་ཆེས་བརྗེད་ཐབས་བྲལ་བ་ནི་སྤྱི་སྡོམ་ལྟ་བུའི་ཚིག་དེ་དག་སྟེ། གཅིག་ནི་སློབ་གྲྭ་ཡིན་ན་སློབ་གསོ་གཙོ་བོར་འཛིན་དགོས་པ་དེ་ཡིན། གཉིས་སུ་དགེ་རྒན་ཡིན་ན་རང་ངོས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་དང་སློབ་ཁྲིད་ལ་ཤུགས་བསྐྱེད་དགོས་པ། གསུམ་དུ་ཁྱིམ་བདག་གི་བསམ་བློ་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་ནས་བུ་བུ་མོ་སློབ་གྲྭར་བསྐྱལ་དགོས་ཚུལ། བཞི་རུ་རུ་ཆེན་དང་ཐོན་སྐྱེད་རུ་ཁག་སོ་སོའི་མིང་བཏགས་ཚོས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་སློབ་གྲྭ་དང་དགེ་རྒན་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པ། ལྔ་རུ་སློབ་གཙོ་ལ་མཚོན་ན་དགེ་སློབ་ཡོངས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་ཇི་ལྟར་འཛིན་པ་དང་དོ་དམ་ཇི་ལྟར་བྱེད་པའི་སྐོར་སོགས་བརྗོད་པ་དེ་རེད།”qགོང་གསལ་དཔེར་བརྗོད་འདི་གཉིས་ནི་བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པའི་མཚོན་ཚུལ་ཙམ་ཡིན་ཞིང་། བྱ་བ་གང་དང་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་མི་སྣའི་འགུལ་སྐྱོད་དང་བསམ་པའི་འཁྱེར་སོར་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། སྒྲུང་གཏམ་ནང་གི་མི་སྣའི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་དང་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་ཚོར་བ་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་། མཐར་གཏུགས་ན་བྱ་བའི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་གཏོགས་པ་ཡིན། བྱ་བའི་འགུལ་སྐྱོད་འདི་རིགས་རྩོམ་པ་པོས་མི་སྣ་དེའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཕྱིར་མངོན་གྱིན་ཡོད། “དུས་ཡུན་ཅི་འདྲ་ཞིག་འདས་པ་རྟོགས་དཀའ་ཡང་། མཚམས་ཤིག་ལ་ཉལ་ཁང་གི་སྒོ་མོ“ཁྲོག”སྒྲ་དང་བཅས་ཕྱེ་འོངས། དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་འཚབ་འཚུབ་དང་བཅས“བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ། ཡར་ལོངས་དང་། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་དོན་དག་བྱུང་ཟིན་འདུག  མྱུར་དུ་ཕ་ཡུལ་ལ་འགྲོ་བར་གྲ་སྒྲིག་བྱོས”ཞེས་བརྗོད་ཞོར་ཉལ་ཐུལ་འཐེན་ཙམ་བྱས་པར། ཁོ་ཡང་གློ་བུར་ཡར་ཙོག་བྱུང་།

“ཁྱོད་ཀྱིས་ཅི་ཟེར། སུས་བཤད་པ་རེད།” བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་ངོ་མདོག་གློ་བུར་འགྱུར་བཞིན་དེ་ལྟར་དྲིས།

“གློག་འཕྲིན་འབྱོར་འདུག  འདི་རེད།”  སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ལག་པ་འདར་ཞོར་ཤོག་བུ་ཁོ་ལ་གཏད། ཁོས་ཤོག་བུ་དེ་བླངས་ནས་ལན་གཅིག་བལྟས་འཕྲལ“ཡིན་མི་སྲིད། དེ་འདྲ་ཡིན་མི་སྲིད། མོ་གཞན་དོན་དུ་ཅི་ལ་འཆི་དགོས་པ་ཡིན་ནམ། འཆི་མི་འོས། འཆི་མི་སྲིད”ཅེས་སྨྲས་བྱུང་སྟེ། སྨྲ་བའི་ཚེ་ན་ངུ་ངག་འདྲེས་པ་ལ། མིག་མཐའ་ནས་མཆི་མ་ཤམ་ཤམ་དུ་བཞུར་ཡོང”rཞེས་སངས་རྒྱས་དང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་གཉིས་ཀྱི་བྲེལ་འཚུབ་དང་དངངས་སྐྲག་གི་རྣམ་པ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་འདི། དོན་དངོས་སུ་ཁོ་གཉིས་ཀྱི་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཕྱི་རུ་མངོན་པའི་སྤྱོད་ལམ་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་རེད། བྱ་བ་དེ་དག་ཏག་ཏག་བྱུང་རིམ་ལའང་འབྲེལ་ནས་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་ནང་གི་བྱ་བ་དེ་མི་སྣ་དེའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་གཤིས་ལུགས། སྤྱོད་ལམ། ཡང་ན་བྱུང་རིམ་སོགས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། མཐར་གཏུགས་ན་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་ལ་གཏོགས་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། “མི་སྣའི་སྤྱོད་ལམ་དང་བྱ་འགུལ་ནི། དེའི་བསམ་པའི་སྣང་བ་དང་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་དང་ཁ་ལོ་སྒྱུར་ངེས་ཡིན་ལ། སྤྱོད་ལམ་དང་བྱ་འགུལ་གྱི་ཁྲོད་དུ་དེའི་བསམ་པ་དང་། སྣང་བ། རང་བཞིན་བཅས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ངང་ཐད་ཀར་དུ་མཚོན་པ་ཡིན་པས། བྱ་འགུལ་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པ་ནི་མི་སྣ་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཡིན”sཞེས་གསུངས་པའང་མཁས་པའི་ལེགས་བཤད་ཉིད་དོ།།

བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི་ནི་མི་ཞིག་གམ། ཡང་ན་སྲོག་ཆགས་ཤིག་གི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་བརྗོད་ཀྱང་རུང་། 《 མར་མེ་ཚེ་འབར》ལས། “ཁོས་དིང་གླིང་འབུད་ཞོར་མཁའ་ཀློང་ཡངས་མོ་དང་ནུབ་མཐའི་མཚམས་སྤྲིན་སོགས་ལ་ལྟ་བཞིན་པའི་སྒང་དེར། སྐྱ་ག་ཁྲ་མོ་ཞིག་རྒྱང་རིང་ནས་འཕུར་ཡོང་སྟེ། ཁོའི་ཞོལ་གྱི་རི་ཟུར་དུ་མངོན་པའི་རྡོ་འཇོང་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་བབས་བྱུང་། དེ་ནས་མགོ་བོ་སྒུར་ཙམ་དང་མཇུག་མ་སློང་ཙམ་གྱིས’ཅག་ཅག ཅག་ཅག ཅག་ཅག’ཅེས་སྐད་སྒྲ་ལན་མང་བསྒྲགས་འོངས”tཞེས། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་དིང་གླིང་འབུད་ཚུལ་དང་། སྐྱག་ག་ཕྲ་མོ་ཞིག་རྒྱང་རིང་ནས་འཕུར་ཡོང་སྟེ། མགོ་བོ་སྒུར་ཙམ་དང་། མཇུག་མ་སློང་ཙམ་བྱེད་པ་སོགས་ལུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་། འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཇི་བཞིན་དུ་གསལ་བོར་བྲིས་ཡོད་ལ། ང་ཚོས་བལྟས་མ་ཐག་ནས་སྣང་བརྙན་དེ་རི་མོ་ཇི་བཞིན་མིག་ལམ་དུ་འཆར་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས། བྱ་བ་ཞིབ་འབྲི་དེ་དངོས་ཡོད་ཀྱི་བྱ་བ་དངོས་འབྲི་བའི་དགོས་མཁོ་དང་། ཚད་གཞི་སོགས་དང་འོ་ཆུ་འདྲེས་པ་ལྟར་ཧ་ཅང་མཐུན་པར་གྱུར་ཡོད། 

བཞི་བ། བྱུང་རིམ་དང་སྒྲིག་གཞི།

སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བྱུང་རིམ་དང་སྒྲིག་གཞི་ནི་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་པའི་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་རྣམ་པ་ཅན་ཞིག་དང་། ལུས་དང་གྲིབ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོགས་ནས་ཡོད་ཅིང་ཕན་ཚུན་དགར་ཐབས་མེད་པ་ལྟ་བུའི་བདག་ཉིད་གཅིག་པའི་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཏུ་འདོད། 《 མར་མེ་ཚེ་འབར》དུ་བྱུང་རིམ་དང་སྒྲིག་གཞིའི་གནད་དོན་འདི་ཧ་ཅང་ཐབས་མཁས་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་བྱས་འདུག  བྱུང་རིམ་གྱི་ཆ་ནས་གཏམ་རྒྱུད་མགོ་བཙུགས་པ་དང་དཀྱུས་བསྲིངས་པ། མཇུག་བསྡུས་པ་བཅས་སྒྲིག་གཞིའི་སྤྱི་ཁོག་དང་མཐུན་པར་བསྡེབས་པས། གང་ལ་གང་འཚམ་དང་། ཕན་ཚུན་གཅིག་གྲོགས་གཅིག་གིས་བྱེད་པའི་ལྟོས་བཅས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་ཡོད་པ་རེད། “དེ་ཡང་བྱུང་རིམ་བརྗོད་པ་ཞེས་པ་ནི་སྐད་ཆ་ལ་བརྟེན་ནས་མངོན་པར་གསལ་ཞིང་བརྩེ་དུངས་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་བརྩམས་ཆོས་ནང་གི་མི་སྣའི་ཕྱིའི་འགུལ་སྐྱོད་དང་ནང་གི་བསམ་པ་ལས་གྲུབ་པའི་དོན་རྐྱེན་དག་ཞིབ་པར་བརྗོད་ནས། མི་སྣའི་རང་བཞིན་དང་རེ་སྙེག ལས་སྐལ་བཅས་མཚོན་པ་དང་། རྩོམ་མཁན་གྱི་མཛེས་དཔྱོད་འདུ་ཤེས་གཙོ་བོ་ཤུགས་བསྟན་བྱས་ཏེ། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འཇིག་རྟེན་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་བསྒྲིག་དགོས”uཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྒྲུང་རིང་འདིའི་ནང་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་གི་སློབ་གཙོར་ཡོང་སྟེ། རྨང་གཞིའི་སློབ་གསོ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་དགེ་རྒན་སྡེབ་སྒྲིག  རུ་ཁག་སོ་སོར་ཡན་ལག་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་པ། སློབ་གྲྭའི་རྣམ་པར་དགའ་འོས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་སྟེ་རྫོང་གིས་མོ་ལ་གཟེངས་བསྟོད་བྱ་དགའ་གནང་བ། དགེ་རྒན་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་དང་བརྩེ་བ་ཟབ་མོ་ཆགས་པ། ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་གནས་གཞི་གསར་བར་གནས་སྤོར་བྱས་པ། མཇུག་མཐར་གྲམ་གཞུང་གི་ཆུ་ལོག་གིས་བྱིས་པ་གཉིས་འཁུར་གྲབས་ཡོད་པ་དེ་སྐྱོབ་སླད་རང་སྲོག་བློས་བཏང་བ་སོགས་བྱུང་རིམ་འཕྲོ་རིམ་འཕྲོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཕྱིན་པ་དེ། སྒྲུང་རིང་འདིའི་སྒྲིག་གཞིའི་སྤྱི་ཁོག་དང་ཆུ་ལ་ཆུ་བཞག་གི་ཚུལ་དང་། ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་གྲོགས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པས། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་སྒྲུང་རིང་འདི་ཀློག་ལ་འཇུག་དུས་ཧ་ཅང་ཁམས་ཡངས་དང་སྤྲོ་བས་འཇུག་སླ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ངང་གིས་གྲུབ་འདུག་སྙམ། དེ་ཡང“ཅི་ཞིག་ལ་སྒྲིག་གཞི་ཟེར་ཞེ་ན། དེ་ནི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་བོ་གྲུབ་སྟངས་ཤིག་ལ་བཤད་དེ། གསལ་བོར་སྨྲས་ན་མི་སྣ་གསར་བཟོ་དང་བརྗོད་བྱའི་བསྟན་དོན་མཚོན་པའི་དགོས་མཁོ་ལྟར། རྩོམ་མཁན་གྱིས་བློས་བསླངས་བྱས་ཟིན་པའི་མི་སྣ། དོན་རྐྱེན་སྣང་ཡུལ་སོགས་དྲང་ཟོལ་ཟུང་འབྲེལ། འཇགས་འགུལ་སྣོལ་སྡེབ། རྒྱས་བསྡུས་འཚམ་པ། གྲིམ་ལྷོད་རན་པའི་སྒོ་ནས་ཚོགས་ཤིང་འདུས་ཏེ་གཅིག་འདུ་འོས་འཚམ་ཆ་ཚང་བཅས་ཡིན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ཕུང་བོ་ཞིག་སྒྲིག་པ་དེ་ལ་ཟེར་རོ”vཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་ལྟར། སྒྲུང་རིང་འདིའི་ཕུང་བོ་གྲུབ་སྟངས་དང་མི་སྣ་གསར་བཟོ། བརྗོད་བྱའི་བསྟན་དོན་སོགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ཡང་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་དང་བསྟུན་ཏེ་ཡོད་པས། དངོས་ཡོད་འཚོ་བས་ཕྱུག་ཅིང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་དེ་བཞིན་འབུར་དུ་ཐོན་འདུག  ང་ཚོས་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ལ་རོལ་མྱོང་བྱེད་དུས། བརྩམས་ཆོས་དེའི་བྱུང་རིམ་དང་སྒྲིག་གཞི་ནི་ང་ཚོར་བག་ཆགས་ཆེས་ཟབ་མོ་འཇོག་བྱེད་ཀྱི་ཚོན་ལྡན་རི་མོ་དེ་ཡིན་ལ། རི་མོ་དེ་ནག་ནོག་དང་རབ་རིབ་ཀྱི་དྲི་མས་གོས་ཚེ། བརྩམས་ཆོས་དེའི་རིན་ཐང་དང་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་སྟངས་ནི་དེ་བས་ཀྱང་གླེང་རིན་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ངེས་རེད།

སྒྲུང་གཏམ་ལ་གཏན་འཇགས་འགྱུར་མེད་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ཞིག་མེད་ཀྱང་། རྩོམ་པ་པོ་ཚང་མས་འཚོ་བ་དངོས་དང་། བརྗོད་དོན་སྲོག་གི་དགོས་མཁོར་བཟུང་ནས་རྩོམ་ཡིག་གི་སྒྲིག་གཞི་གཏན་འཁེལ་བྱེད་པ་ནི་ཚང་མས་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་པའི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། དོན་འདིའི་ཐད་ཁྲེར་ཉི་ཞོ་ཧྥུ་ཟི་ཁེ་ཡིས“རྣམ་པ་དེ་བརྗོད་བྱ་དང་ཡོངས་སུ་འཚམ་པ་དང་། ནང་དོན་དངོས་མཚོན་པའི་བརྗོད་བྱ་དེ་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་སྒྱུ་རྩལ་ལ་བརྩི་མི་རུང”  ཞེས་གསུངས། དེའི་ཐོག་ནས་སྒྲིག་གཞིའི་གཞི་འཛིན་ས་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་བརྗོད་བྱ་སྟེ། འཚོ་བ་དངོས་ཡིན་པ་དང་། སྲོག་གི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ནས་སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་པ་དེ་མཚོན་ཡོད། ”wམཐར་གཏུགས་ན། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་སྒྲིག་གཞིའང་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་མཚོན་སྟངས་ལྟར་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ་མ་གཏོགས། ཡིད་ལ་ཤར་ཚོད་ལྟར་མཐོ་རྒྱག་དམའ་རྒྱག་བྱས་པ་ཞིག་མིན། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་པོ་ཞིག་འཁྱོངས་ན། སྒྲུང་གཏམ་དེར་གཟུགས་སྐྱེ་ལུས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་འཁྱོངས་སོང་བ་རེད། 

《 མར་མེ་ཚེ་འབར》གྱིས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ལྡོག་འབྲིའི་ཐབས་ལམ་སྤྱད་ཅིང་། གཏམ་རྒྱུད་ཧྲིལ་བོ་ཞིག་བརྗོད་པར། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་དིང་གླིང་དང་། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ཉིན་ཐོ། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོའི་ཐབས་འཕྲུལ་སོགས་ཀྱིས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་སྒྲིག་གཞིར་ཚུགས་ཐུབ་ཀྱི་འཕལ་ཁ་ལེགས་པོར་ཞིག་སྤྲད་འདུག

ལྔ་བ། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྱད་ཆོས།

སྒྱུ་རྩལ་གྱིས་ནམ་ཡང་མི་རྣམས་ལ་བསླུ་བྲིད་གཏོང་བཞིན་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དེའི་བརྗོད་བྱ་དང་མི་སྣ། བྱ་བ། བྱུང་རིམ། སྒྲིག་གཞི་སོགས་ནི་ཀློག་པ་པོར་བསླུ་བྲིད་གཏོང་བྱེད་ཀྱི་མ་ལག་རེ་རེ་ཡིན། སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྐོར་ནས་གླེང་ན“སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཇུས་འགོད་ནི་དཀའ་ཚགས་ཆེ་ལ་གསར་སྐྲུན་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་འཚོ་བའི་མྱོང་ཚོར་ནས་བསམ་གཞིགས་བྱེད་པ་དང་། བསམ་གཞིགས་བྱེད་པ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ཞིག་འཚོལ་རྙེད་ཐུབ་པ་ནི། རྩོམ་རིག་གི་གཟུགས་བརྙན་ཆགས་གྲུབ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་བོ་དེ་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་འཚོ་བའི་མྱོང་གོམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཞིག་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེར་ཉམས་ལེན་དང་དབྱེ་ཞིབ་བཅས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཐོག་མའི་བརྗོད་བྱ་ཆགས་གྲུབ་བྱེད་པ་ནས་བཟུང་། སྒྱུ་རྩལ་ཇུས་འགོད་བྱེད་པའི་དུས་རིམ་དུ་སླེབས་ཡོད་ལ། བརྗོད་བྱ་གྲུབ་པ་དང་མུ་མཐུད་ཞུན་བརྡར་བྱས་ནས་གཏིང་ཟབ་ཅན་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དུ། རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་བྱའི་དགོས་མཁོར་བསྟུན་ནས་དཔྱད་གཞི་འདོར་ལེན་དང་ཞུན་བརྡར་བྱེད་པ། མི་སྣའི་གཟུགས་བརྙན་བསྐྲུན་པ། བྱུང་རིམ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཏེ་སྒྲིག་གཞིའི་རྣམ་པ་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་དེ་དག་མཚོན་པར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད ”xསྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་མཚོན་པ་ཅི་འདྲ་ཡག་པོ་བྱུང་ན། སྒྲུང་གཏམ་དེའི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ལྷང་ལ་བུད་ཡོང་། སྒྱུ་རྩལ་ནི་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་བློས་བསླངས་ཡག་པོ་དང་མཚོན་ཐབས་ཡག་པོ་དེ་ལས། མི་ལུས་རྟ་མགོ་ཅན་དང་མི་མཐུན་དགུ་སྦྱོར་ལྟ་བུའི་ཡ་མ་གཟུགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དེ་འདྲ་མ་ཡིན། མི་ལུས་རྟ་མགོ་ཅན་དང་མི་མཐུན་དགུ་སྦྱོར་དེ་དག་བལྟས་ཚོད་ལ་མཚར་བོ་ཞིག་ཡིན་པ་འདྲ་ཡང་། མཐར་གཏུགས་ན་དེ་ཙམ་གྱིས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགན་ཁུར་འགྲུབ་མི་ཐུབ། རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ན་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ལ་གཏོགས་དགོས། གཞན་དུ “ངས་གླེང་བཞིན་པའི་རྩོམ་པ་པོ་ཚང་མ་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན། དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་གཞི་རྩའི་འབབ་སོ་ཡིན”yཞེས་དང་། ཡང “གནའ་རྩོམ་གྱི་ངོས་ནས་གླེང་ན། དངོས་ཡོད་ནི་གནའ་རྩོམ་ཡིན། འཆར་ཡན་རིང་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གླེང་ན། དངོས་ཡོད་ནི་འཆར་ཡན་ཡིན། ལྐོག་གྱུར་རིང་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གླེང་ན། འཆར་ཡན་ནི་ལྐོག་གྱུར་ཡིན། དེ་ལ་འགྱུར་བ་ཅི་འདྲ་བྱུང་རུང་། གཞི་རྩའི་འབབ་སོ་སྔར་བཞིན་དངོས་ཡོད་ཡིན”zཞེས་པ་ལྟར་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་མཚོན་རྒྱུ་དེ། ད་གཟོད་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན་ལ། དངོས་ཡོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་མེད་ན། ཀློག་པ་པོར་ཡིད་ཆེས་དང་དྲང་བདེན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱང་སྟོན་མི་ཐུབ། དེ་བས་སྒྱུ་རྩལ་གྱིས་ངེས་པར་དུ་དྲང་བདེན་དང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས། སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》གྱིས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་ཐབས་གསར་བའང་མང་བོ་བཀོལ་འདུག  གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་སོགས་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་དང་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་མཚོན་སྟངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཐབས་ལམ་ཁྱད་པར་ཅན་བཀོལ་ཡོད་པར་མ་ཟད། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོའི་དིང་གླིང་དང་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ཉིན་ཐོ་གཉིས་ནི་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་ནང་གི་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཁྱད་པར་ཅན་གཉིས་སུ་གྱུར་འདུག  “མཚན་མོ་དེར། མོས་རྨི་ལམ་སྐྱིད་པོ་ཞིག་རྨིས་བྱུང་། རྨི་ལམ་དུ་མོ་ནི་སློབ་མ་སྐྱོང་བའི་དགེ་རྒན་དེ་མ་ཡིན་པར། གྲོང་ཁྱེར་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གི་སྐྱེད་ཚལ་ར་བ་ལ་བདག་བྱེད་མཁན་ཞིག་རེད། བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྗོད་ན་སྐྱེད་ཚལ་ར་བའི་ནང་གི་མེ་ཏོག་ལ་ལུད་འཇོག་མཁན་དང་ཆུ་གཏོར་མཁན། དེ་དག་གི་བར་གསེང་དུ་སྐྱེས་ཡོང་བའི་ལྡུམ་བུ་སྣ་ཚོགས་བསལ་མཁན་ཞིག་རེད། མོ་ནི་བརྩོན་འགྲུས་ཆེ་བས་མེ་ཏོག་རྣམས་སྐྱེས་ཚུལ་ཡག་ལ་བཞད་ཚུལ་ཡང་ཧ་ཅང་མཛེས། ཆེས་མཛེས་སྡུག་གིས་ཕྱུག་པའི་མེ་ཏོག་དེ་ཚོ་ཇེ་བཀྲག་དང་ཇེ་མཛེས་སུ་སོང་བ་དང་བསྟུན་ནས། མེ་ཏོག་དེ་དག་གི་གཞུང་རྐང་ལ་འགྱུར་བ་མེད་ཀྱང་། ཟེའུ་འབྲུ་དང་ཟེའུ་འབྲུའི་མཐའ་ཡི་འདབ་མ་དག་ནི་བྱིས་པ་རེ་རེའི་ངོ་གདོང་དུ་གྱུར། ངོ་གདོང་དེ་དག་གི་ཁྲོད་དུ་ཤར་ལུང་ཚོ་དྲུག་སློབ་ཆུང་དུ་སློབ་མཐར་ཕྱིན་པའི་སློབ་མ་ཡོད་ལ། སློབ་མཐར་མ་ཕྱིན་པའི་སློབ་མ་ཡང་མཆིས”aaཞེས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་བཞིན་རས་དེར་རྨི་ལམ་གྱི་འབྲི་ཐབས་སྤྱད་པ་ནི་སྒྱུ་འཕྲུལ་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚོན་ཐབས་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་རེད། མཚོན་ཐབས་འདིས་ཧ་ཅང་ཐབས་མཁས་ཀྱིས་སྒྱུ་འཕྲུལ་དང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་བར་ལ་མཚུངས་རྟགས་གསལ་བོ་ཞིག་བཀོད་འདུག  སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཁ་བྱང་ལ《མར་མེ་ཚེ་འབར》ཞེས་བཏགས་པ་དང་། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་སོགས་དགེ་རྒན་དག“མར་མེ་ཚེ་འབར”གྱི་དཔེ་རུ་བཀོད་པ། ཨ་ཁུ་ཆོས་དབྱིངས་ཀྱི་མར་མེ་ཚེ་འབར་སོགས་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་བྱུང་རིམ་ཁྲོད་དུ་སྒྲིག་གཞིའི་གོ་རིམ་ལྟར་ཕྲེང་བར་བསྟར་བས། གོ་དོན་ཀྱང་ཟབ་ནས་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་པ་འདིས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་འཕེལ་རིམ་ལ་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་འདུག  མཇུག་མཐར་རྒྱུ་དངུལ་དཀར་ལས་བྱས་པའི“མར་མེ་ཚེ་འབར” དེ་ནི་བླ་སོང་མའི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ནས་བརྒྱུད་ཡོང་བའི་རིན་བྲལ་ནོར་བུ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེ་སྔོན་ཨ་ཁུ་དྲིན་ཅན་པོ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཁར་གཞོགས་ཁང་གི་ཁ་རྡང་སྟེང་བཞག་པ་སོགས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཤིང་། “མར་མེ་ཚེ་འབར་གྱི་བྱེད་ནུས་ནི་རང་ཅག་དགེ་རྒན་རྣམས་ཀྱི་ལྷག་བསམ་དང་ཀུན་ནས་མཚུངས་ཏེ། ལྷག་དོན་འཇིག་རྟེན་དཀར་ངོགས་དང་བྲལ་མ་ཐག་པའི་ཡིད་ཀྱི་ཐིག་ལེ་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་མི་ཚེ་དང་ཅིས་མི་འདྲ”abཞེས་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་འབྲི་ཐབས་སྤྱད་དེ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཐོང་སྣེ་སྔར་ལས་ཇེ་ཡངས་སུ་བཏང་ཡོད་དོ།།

སྤྱིར་རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་གཞིར་བཟུང་སྟེ། དོན་དག་གི་མཇུག་འབྲས་སམ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཆའམ། ཆེས་མངོན་གསལ་ཡིན་པའི་ཚན་པ་སོགས་ལ་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་འབྲི་ཐབས་སྤྱད་ཡོད་པར་མ་ཟད། སྤྱིར་སྒྲུང་གཏམ་རང་ངོས་ནས་ལྡོག་འབྲིའི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ། སྒྲུང་གཏམ་གསར་བའི་འབྲི་ལུགས་སྐོར་ཞིག་བཀོལ་ཡོད་པས། སྒྲུང་གཏམ་རང་ངོས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒེར་ཚུགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྷང་ལ་འབུད་ཐུབ་འདུག་སྙམ། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ། འཇིགས་མེད་རབ་བརྟན། སྐལ་བཟང་སྣ་འབིག  དཀོན་མཆོག་རྡོ་རྗེ། ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོ་སོགས་མི་སྣའི་ལོ་ཚོད་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་ཡིས། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཀྱག་ཀྱོག་མང་བོའི་བྱུང་རིམ་ལ་ཚད་བཀག་བྱས་འདུག་ཅིང་། རོང་མ་འབྲོག་གི་ས་ཆའི་དམངས་སྲོལ་མང་བོས་ཟུར་བརྒྱན་ཡོད་པས། སྒྲུང་རིང་གི་ཤོང་ཚད་དང་སྤུས་ཚད་ནི་སྔར་ལས་གྲ་རྒྱས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བཏང་འདུག  དེ་མིན་སྒྲུང་གཏམ་འདིར་མཚོན་ན་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཆེད་དུ་གཏམ་རྒྱུད་འབྲི་བ་མིན་པར། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་དང་བྱུང་རིམ་དེ་གཙོ་བོ་མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་ལས་མངོན་པར་བྱས་ཡོད་པས། སྒྲུང་གཏམ་རང་ངོས་ཀྱི་གདན་ཁྲི་མཐོན་པོར་བཏེགས་འདུག་པ་རེད།

  གཞན་ཡང་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་ནང་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཧ་ཅང་མང་བོ་སྤྱད་འདུག་ཅིང་། མཚོན་ཐབས་དེ་དག་གིས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རིན་ཐང་མཐོ་རུ་བཏེགས་ཡོད། དཔེར་ན། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་བསྟན་འཛིན་ཚེ་རིང་སྒོ་ཁར་བསྐྱལ་རྗེས། ཕྱིར་ཉལ་ཁང་དུ་ཡོང་ནས་རྐུབ་སྟེགས་སོ་མ་དེའི་སྟེང་ཞོམ་མེར་བསྡད་ཅིང་། མགོ་བོ་གཡས་སུ་དཀྱོགས་ནས་སྒེའུ་ཁུང་ལས་ཕྱི་རོལ་ཏུ་བལྟས་པ་ལ“སྒེའུ་ཁུང་གི་ཤེལ་སྒོའི་མར་ཞབས་ནས་གྲོག་མ་ཞིག་དཀའ་ཚགས་ཆེན་པོས་ཡར་འགོས་ཡོང་ལ། ཡར་དཀྱིལ་མཐོ་གང་གི་སར་སླེབས་བྱུང་བར། གློ་བུར་ཡོ་སྣ་མ་བརྟེན་པར་མར་ལྷུང་སོང་། ཡིན་ནའང་དེ་ནི་དུས་ཡུན་རིང་བོ་ཞིག་མི་འགོར་བར་གནས་དེ་ག་རང་དུ་ཡང་བསྐྱར་འགོས་ནས་སླེབས་ཡོང་། སྔར་གྱི་གནས་ལས་ཅུང་མཐོ་སར་སླེབས་རྗེས་སུ་སླར་ཡང་མགོ་མཇུག་བཟློག་ནས་ལྷུང་བར་གྱུར”acཞེས་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་བཀོལ་ཏེ། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་ཀྱག་ཀྱོག་གི་མི་ཚེ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཁོ་མོ་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོ་ལ་ཅི་འདྲ་དགའ་རུང་ཡེ་ཤེས་ལྷ་མོའི་དོ་ཟླར་མི་ཕེར་བ་དང་། མཐའ་མར་རང་གི་ཚེ་སྲོག་ཀྱང་ཆུ་ལོག་ནང་བསྟིམས་པའི་མི་ཚེ་གང་བོའི་འཚོ་བ་དང་། ལོ་རྒྱུས་དེ་གྲོག་མ་འདིའི་སྟེང་ནས་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད་དོ།།

གཞན་ཡང་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ནི་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་ཁྱད་འཕགས་སྒྱུ་རྩལ་གཞན་ཞིག་རེད། སྤྱིར་བཏང་གི་ཁ་བརྡའི་རྣམ་པའི་ཆ་ལས་བརྒལ་ཏེ། བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་མཚོས་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་ལ་ཐོག་མར་ཁ་བཙོག་བཤད་དུས“ཨ་ལ་ཞི་མོ། ཨ་ཅེ་ཝར་མའི་ལྟེ་བའི་མར་ཞོལ་ན། ས་ས་སེའུ་ཡི་སྡོང་བོ་ཡོད་ཀི །ཡར་གྱིས་བཏོག་གི་མར་གྱིས་བཏོག་གི །ངས་ཅིག་བཏོག་

ན་ཨེ་ཆོག་གི”ཞེས་དང་། ཡང“དགུན་གྱི་ཉི་མར་བདག་པོ་མེད། བདག་པོ་ཡོད་ན་རྡུང་རེས་རྒྱག”ལྟ་བུ་དང་། དེ་བཞིན་“དགྲ་ཕར་རྒོལ་གཞུ་མོ་མཉམ་འགུག  གཉེན་ཚུར་བསུ་ཇ་ཆང་མཉམ་འཐུང” “མི་རྒྱུད་བཟང་བོའི་གདུང་རྒྱུད། རྟ་རྒྱུད་བཟང་བོའི་རྟེའུ་རྒྱུད” “བྱ་སྡོང་རྐོའི་སྐྱེ་བ་བླངས་བཏང་ན། མགོ་ན་རུང་སྡོང་བོ་རྐོ་དགོས”སོགས་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྐང་ལ་ཟུག་པའི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཉིང་བཅུད་མང་བོ་བསྡུ་ལེན་བྱས་འདུག་པས། སྒྲུང་གཏམ་ཀློག་པའི་ཚེ་ནའང་སེམས་སུ་བདེ་སྣང་གི་ཚོར་བ་ཞིག་བར་མེད་དུ་སྟེར་བར་བྱེད།

ད་དུང་སྒྲུང་རིང་འདིར་གསབ་འབྲིའི་ཚུལ་གྱིས་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གིས་ཉིན་ཐོ་ཉེར་གཅིག་བྲིས་ཡོད་ཅིང་། ཉིན་ཐོ་འདི་དག་ནི་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་གི་གནས་སྐབས་རེ་རེའི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་མངོན་པ་དེ་ཙམ་མིན་པར། སྒྲུང་རིང་གི་སྤྱི་ཁོག་ལས་ད་དུང་སྒྲུང་ཐུང་ཞིག་མངོན་པར་བྱས་འདུག་པའི་ཚོར་བ་སྟེར།

མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》ནི་འཚོ་བ་དངོས་ཀྱིས་ཕྱུག་ཅིང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པར་གསལ་བའི་ཕུལ་བྱུང་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་གམ། དུས་ཀྱི་མེ་ལོང་དུ་ཤར་བའི་འཇིག་རྟེན་ཧྲིལ་བོ་ཞིག་གི་ངོ་གདོང་དེ་གསལ་རྗེན་དུ་བསྟན་འདུག་སྙམ་མོ།།

aཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་འགྲུབ་ནི་སྤྱི་ལོ1967ལོར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཁྲི་ཀ་རྫོང་སྐེ་བ་སར་འཁྲུངས། སྔ་རྗེས་སུ་ཕ་ཡུལ་གྱི་དགའ་ལྡན་སློབ་ཆུང་དང་མཚོ་ལྷོ་མི་རིགས་དགེ་ཐོན་སློབ་གྲྭ ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་སོགས་འགྲིམས། བྱ་བར་ཞུགས་པ་ནས《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་དུ་ཕྱག་ལས་ཡུན་རིང་གནང་བ་དང་། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་མགོ་ཁྲིད་གཞོན་པ་དང་སྤྱི་ཁྱབ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་གཞོན་པའི་འགན་ཁུར་ཡོད། ཀྲུང་གོ་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ་བཅས་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོར་བརྩམས་སྒྲུང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས《སྟོན་གྱི་རང་སྒྲ》 དང《བློ་མང་དོན་གྲུབ》སྒྲུང་རིང《མར་མེ་ཚེ་འབར》སོགས་འདུག

b《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

c《 བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་རྣམ་བཤད》 [M] ཀུན་དགས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

d《 བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་རྣམ་བཤད》 [M] ཀུན་དགས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

e《 སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》 [M] ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

f《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

g《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

h《 སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》 [M] ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

i《 རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》 [M] སྟོབས་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2015ལོའི་པར་ཐེངས་བཞི་བ།

j《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

k《 སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》 [M] ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

l《 རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》 [M] བསོད་ནམས་དབང་ལྡན་དང་བུ་བཞི་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1996ལོའི་པར་མ།

m《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

n《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

o《 སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》 [M] ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

p《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

q《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

r《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

s《 རྩོམ་ལ་འཇུག་ཚུལ་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་ངོ་མཚར་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག》 [M] ཁྲི་བསམ་གཏན་དང་རྣམ་སྲས་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994ལོའི་པར་མ།

t《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

u《 སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》 [M] ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། 

v《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

w《 རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》 [M] བསོད་ནམས་དབང་ལྡན་དང་བུ་བཞི་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1996ལོའི་པར་མ།

x《 རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》 [M] སྟོབས་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས། 2015ལོའི་པར་མ། 

y《先锋就是自由》[M] 谢有顺 著 山东文艺出版社出版 2004年。

z《先锋就是自由》[M] 谢有顺 著 山东文艺出版社出版 2004年。

aa《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

ab《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།

ac《 མར་མེ་ཚེ་འབར》 [M] ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2019ལོའི་པར་མ།