རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་རགས་བཤད།

ནང་དོན་གནད་བསྡུས། རྒྱ་བོད་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུན་རིང་ཞིང་ལོ་ཙཱ་མཁན་པོ་མང་པོ་བྱུང་སྟེ། མི་རིགས་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཤིང་། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ལོ་ཙཱའི་བསམ་བློ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་རྒྱུ་ནོམ་དུ་གྲུབ་ཡོད། རྩོམ་ཡིག་འདིར་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཏེ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་དོན་སྙིང་དང་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་སྐོར་གསལ་བར་བྱས་ཤིང་། རང་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་ལ་ཤུགས་བསྐྱེད་དང་། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་བྱང་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ། འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ལས་དོན་ལ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་ནས་དཔྱད་ཡོད།

མིང་བརྡ་གཙོ་བོ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན། ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས། གལ་ཆེན་རང་བཞིན།

རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་ཐོན་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ནས་མི་རིགས་ཁག་སོ་སོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་ཉིན་བཞིན་ཇེ་མང་དུ་སོང་ཞིང་། རྒྱ་བོད་མི་རིགས་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ། བོད་རྒྱའི་ལོ་ཙཱ་ནི་བོད་རྒྱའི་རིག་གནས་ཕན་ཚུན་བརྗེ་རེས་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་རྣམ་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཡོད། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་མ་ལག་ཆ་ཚང་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་པ་ནི་རྒྱ་བོད་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་པའི་མཚོན་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེ་བས་ལོ་ཙཱ་ནི་རིག་གནས་འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་ཟམ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། རིག་གནས་དར་རྒྱས་དང་གོང་སྤེལ་གྱི་སྒུལ་ཤུགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་ཡོངས་ཁྱབ་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཀྱང་རེད། ཡང་ཅིག་བརྗོད་ན། མི་རིགས་ཤིག་གི་རིག་གནས་ནི་ནམ་ཡང་ཁེར་ཚུགས་དང་ཆིག་རྐྱང་གི་སྒོ་ནས་གནས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། དེ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་རིམ་ཁྲོད་མི་རིགས་གཞན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཐེབས་སྲིད། སྐད་ཡིག་ཕན་ཚུན་ལོ་ཙཱ་བྱ་རྒྱུ་ནི་རིག་གནས་འབྲེལ་འདྲིས་དང་ཕན་ཚུན་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་བརྒྱུད་ལམ་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། སྐད་རིགས་ཤིག་གི་ནང་དོན་དེ་སྐད་རིགས་གཞན་ཞིག་གིས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ལ། དེས་ཐོག་མའི་སྐད་རིགས་ཀྱི་ནང་དོན་སྟོན་དགོས་པ་མ་ཟད། རྗོད་བྱེད་སྐད་བརྡ་ཡང་སྦྱོར་བདེ་བར་བྱེད་དགོས་ལ། ཐོག་མའི་སྐད་ཆའི་བསྟན་དོན་དེ་རྗོད་བྱེད་སྐད་བརྡའི་ཀློག་པ་པོས་རྟོགས་ཐུབ་པར་བྱེད་དགོས། དེར་བརྟེན། སྐད་ཆའི་ལོ་ཙཱ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཞིབ་ཅིང་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་སྐད་ཆའི་ནུས་རྩལ་ཞིག་ཡིན། བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱ་བས་ལོ་ཙཱའི་ཤེས་ཡོན་ཁོང་དུ་ཆུད་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་བོད་ཡིག་གི་ཤེས་བྱ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པའི་ཞོར་ལ་རྒྱ་ཡིག་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱེད་ཐུབ་དགོས་པས། བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱ་བར་མཚོན་ན་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྟོགས་པ་ནི་དཀའ་ཁག་ཆེ་ཤོས་དེ་རེད། བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་དེང་གི་རང་རྒྱལ་གྱི་རྒྱ་བོད་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་འཇོན་མི་གཙོ་བོ་ཡིན་པས། སྐད་བརྡའི་སློབ་སྦྱོང་ཐད་ནས། ངེས་པར་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་ཀྱི་བཀོལ་སྤྱོད་ལ་བྱང་ཆ་དགོས། ཡིན་ནའང་། མི་རིགས་སོ་སོའི་རིག་གནས་མི་འདྲ་བས། སྐད་ཆའི་ནང་དོན་གཅིག་རུང་རིག་གནས་ཀྱི་བསྟན་དོན་མི་འདྲ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཏུ་གོ་བ་ལེན་སྟངས་ཀྱང་མི་འདྲ། དེའི་ཕྱིར། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་རྟོགས་ན། ད་གཟོད་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཐུབ།

དང་པོ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་ནི་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་

མངོན་འགྱུར་བྱེད་པའི་སྟོབས་

ཤུགས་གཙོ་བོ་ཡིན།

རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་གི་ལོ་ཙཱ་དང་ལག་ལེན་གྱིས་རྒྱ་བོད་མི་རིགས་རིག་གནས་སམ་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མུ་མཐུད་དུ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་མ་ཟད། མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཡང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བཏང་ཡོད། ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར། རང་རྒྱལ་གྱི་ས་ཆའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ། བོད་རིགས་ཕལ་ཆེ་བ་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་དུ་འདུས་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པས། ས་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གནས། སློབ་གསོ་སོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཅུང་དལ་ཅིང་། ཐོག་མར་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བ་ལེགས་པོ་སྤེལ་ཐུབ་ན་བོད་མི་དམངས་ཀྱིས་རྒྱའི་རིག་གནས་ལ་འབྲེལ་འདྲེས་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཡོད་པ་དང་དུས་མཚུངས་སུ། བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བར་ནུས་པ་བླ་ལྷག་ཐོན་སྲིད། དེ་བས་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བཞག་ནི་གལ་ཆེ་ཞིང་དོན་སྙིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན། དཔེར་ན།“东山顶上升起红太阳”ཞེས་པ་ལྟ་བུ། རྒྱའི་རིག་གནས་སུ་དམར་པོ་ནི་བཀྲ་ཤིས་པ་དང་། སྤྲོ་བ། དབང་གྲགས། རེ་སྨོན་སོགས་མཚོན་བྱེད་ཡིན་པས།“མེ་ལྟར་དམར་བའི་ཉི་མ་ཤར་རིའི་རྩེ་ནས་འཕགས”ཞེས་པར་བསྒྱུར་བ་ལས། “གསེར་མདོག་གི་ཉི་གཞོན”དང“གསེར་གྱི་ཉི་མ”ལྟ་བུའི་བརྡ་སྤྲོད་སྟངས་ལེགས་ཤིང་། བོད་པས་དམར་པོ་ནི་སྡིག་པ་དང་མི་སྲུན་པ་སོགས་མཚོན་བྱེད་དུ་འགོད་པས། རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས་བོད་མིའི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་འཚོ་བ་དང་སྐད་ཆའི་ཁྲོད་ནས་སྤྱོད་ཚད་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་ཉུང་བས། ཁ་དོག་ལས་མཚོན་པའི་བསམ་བློའི་རིག་གནས་མི་འདྲ་བ་དང་། མ་ཡིག་གི་བརྗོད་སྟངས་དེ་འདྲ་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་མེད་པས།“གསེར་མདོག་ཉི་མ་ཤར་རིའི་རྩེ་ནས་འཕགས”ཞེས་བསྒྱུར་ན། སྐད་ཆའི་མཚོན་ནུས་དེ་གཞན་འགྱུར་གྱི་ཐབས་ལས་གསལ་ཞིང་། རང་རེའི་ཀློག་པ་པོའི་བསམ་བློ་དང་སྐད་ཆའི་གོམས་སྲོལ་ལའང་དེ་བས་ཀྱང་མཐུན་པ་རེད། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་རིག་གནས་དོན་སྙིང་ནི། གཅིག བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཐད་ཀྱི་ཤེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་འགྲོ་བ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་ངེས་ཤེས་ཟབ་མོ་བསྐྱེད་དེ་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྙིང་སྟོབས་བླ་རུ་འདེགས་པ། གཉིས། མི་རིགས་ཤིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ནི་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་བྱུང་བ་ལས་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས་བསྡུས་རང་བཞིན་གྱི་རིག་གནས་ཤིག་ཡིན་ལ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་བརྒྱུད་ནས་མིག་སྔའི་རང་རྒྱལ་གྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་དོན་སྙིང་གྲུབ་ཅིང་། མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་མཉམ་འདྲེས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་ཐེབས་ཡོད། གསུམ། མི་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཟད་དུ་མེད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་འདོན་སྤྲོད་དང་། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བརྒྱུད་ནས་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གང་ལེགས་བྱས་ཤིང་། རིམ་བཞིན་འཛམ་གླིང་ཧྲིལ་བོའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་དོ་སྣང་དང་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་བླངས་ཡོད།

གཉིས་པ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱས་བོད་སྐད་བོད་ཡིག་གི་བཀོལ་སྤྱོད་ཆུ་ཚད་

མཐོར་འདེགས་བཏང་བ།

ལོ་ཙཱ་ནི་སྐད་ཡིག་རིགས་གཉིས་ལ་འབྲེལ་ཡོད་པས། སྐད་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་དམན་དེ་ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་བརྒྱུད་རིམ་ལས་དེ་མཚུངས་ཀྱི་དྲིས་ལན་རྙེད་ངེས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཆུ་ཚད་རྟོགས་ཐུབ་ལ། སྐད་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་བརྗེ་སྒྱུར་ཁྲོད་ནས། བོད་ཡིག་གི་གོ་དོན་ལ་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་ཏེ་བོད་ཡིག་གིས་རྒྱ་ཡིག་གི་ནང་དོན་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱེད་པ་ཡིན། ད་བར་རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་བྱེད་སྐབས་རྩོམ་ཉམས་ཇི་འདྲ་སོར་བཞག་དང་དེའི་སྐད་ཆ་བཀོལ་སྤྱོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་མིན་གྱི་གནད་དོན་དེར་ངོས་འཛིན་ནམ་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་ཞིག་ཡོད་མེད་ཁ་ཚོན་ཆོད་དཀའ་མོད། དེ་བཞིན་ད་ལྟ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྟོན་པའི་དཔེ་ཆ་ཇེ་མང་ནས་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་མུས་ཀྱང་། རྩོམ་ཉམས་སོ་སོའི་དོན་སྟོན་པར་སྐད་ཆ་ཇི་འདྲ་ཞིག་བེད་སྤྱད་དགོས་པ་དང་། ཡང་ན་ཁ་སྐད་དང་ཡིག་སྐད་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་ཐད་གང་ཞིག་གཙིགས་སུ་འཛིན་དགོས་པ་སོགས་གནད་དོན་ཞིག་ལ་དམིགས་དུས་གཞུང་ལུགས་ཐོག་ཁ་གསལ་མ་མཇལ། རྩོམ་རིག་ཡིག་སྒྱུར་ཁྲོད་དཔེར་ན། 是啊！རེད་དཱ། 行啊！ཡོང་ངཱ་། 对啊！འགྲིག་གཱ། 有啊！འདུག་གཱ། 有吗？ཡོད་དམ། 是吗？ཡིན་ནམ། ལྟ་བུ་ཁ་སྐད་བཀོལ་ན་དོན་ཞིག་ཁས་ལེན་ནམ་ནན་ཏན་བྱས་པ་ཞིག་མཐོང་ཐུབ་པ་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ། 行吗？ཡོང་ངམ། 做了吗？བྱས་པས་སོགས་རྒྱུ་མཚན་དྲི་བའི་དོན་གོ་རྒྱུ་ཡོད་པས་ཁ་སྐད་སྤྱད་ན་ཚིག་སྦྱོར་བདེ་བ་ཡོད་པ་མཐོང་། འདིས་རྒྱ་ཡིག་གི་ཤེས་བྱ་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་བ་མ་ཟད། བོད་ཡིག་གི་བཀོལ་སྤྱོད་ཆུ་ཚད་ཀྱང་མཐོར་འདེགས་གཏོང་ཐུབ། དེ་ལས་གཞན། སྐད་ཆའི་འཕེལ་རྒྱས་ནི་དུས་རབས་ཀྱི་འགྲོས་དང་མཐུན་པར་གསར་སྒྱུར་བྱ་དགོས་ཏེ། ཐ་སྙད་གསར་བ་མང་བོ་སྐད་བརྡའི་ཁྲོད་དུ་འབྱུང་ཞིང་། ཐ་སྙད་མང་བོ་ཞིག་གི་ནང་དོན་ལའང་འགྱུར་བ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་བརྒྱུད་ནས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བ་དག་གིས་དུས་ཐོག་ཏུ་སྐད་བརྡའི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་ཤེས་རྟོགས་འབྱུང་བ་དང་། སྔར་ལས་ལྷག་པར་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་རྩལ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་དུས་བསྟུན་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་ཐུབ། མཇུག་མཐར། འཇོན་ནུས་གང་ཞིག་ལ་བྱང་ཆ་དགོས་ན་ངེས་པར་ཡང་སྐོར་བསྐྱར་སྐོར་དུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་ལག་ལེན་བྱེད་དགོས། འདི་ལྟར་བྱས་ན་ད་གཟོད་འཇོན་ནུས་གང་དེའི་ངོ་བོ་ལ་རྒྱུས་ལོན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་ཐུབ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་ནི་ཕྱི་ཚུལ་ནས་བོད་ཡིག་བཀོལ་ནས་དེའི་ནང་དོན་སྟོན་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དེའི་སྙིང་པོའི་སྙིང་པོ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་དང་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་ལ་ནུས་ལྡན་གྱི་ཐབས་ལམ་འདོན་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེར་བརྟེན། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་ལ་དོན་དངོས་ཀྱི་རིན་ཐང་གལ་ཆེན་ལྡན།

གསུམ་པ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱས་

བོད་རྒྱའི་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་ལ་

སྐུལ་འདེད་བྱས་པ།

བོད་ཡིག་ནི་བོད་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ཆེར་སྤྱོད་པའི་སྐད་ཡིག་ཡིན་པས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོར་འབྲེལ་ཞིང་། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཁྲོད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་མང་བོ་ཞིག་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱས་པ་ཡིན་ལ། གདོད་མའི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཚང་མ་བོད་ཡིག་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པ་དང་། ཐ་ན་མིག་སྔའི་བོད་ཀྱི་ཆོ་ག་གང་ཡིན་ཡང་སྔར་བཞིན་བོད་ཡིག་གིས་ཟིན་ཐོར་འགོད་བཞིན་ཡོད་ལ། སློབ་གྲྭའི་སློབ་གསོ་སློབ་ཁྲིད་ལའང་རྒྱ་ཁྱབ་དུ་བོད་ཡིག་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད། དཔེར་ན་རིག་གནས་དང་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་མི་འདྲ་བ་ལྟ་བུར་ཆ་མཚོན་ན། 《 གྲོང་མཐའ》ཞེས་པའི་ནང་། 《边城》“翠翠在风日里长养着，故把皮肤变得黑黑的，触目为青山绿水，故眸子清明如水晶。”ཞེས་པ་ལས་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་མཚོ་ཁ་རུ་དཀའ་སྡུག་གི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བའི་མི་ཁྱིམ་ཕལ་བའི་རྣམ་པ་བྲིས་ཡོད་པས། གལ་ཏེ་ང་ཚོས་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་དཔལ་ལ་རོལ་བའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་རྣམ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ན་མ་ཡིག་ནང་གི་ཆ་འཕྲིན་བོར་བརླག་སོང་བ་དང་མ་ཡིག་ནང་གི་ཐུན་མིན་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྩིས་མེད་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་རིག་གནས་མི་ཤེས་ན་དངོས་འབྲེལ་སྐད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་མི་ཐུབ། རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱར་མཁས་མིན་ནི་རིག་གནས་ཤེས་དང་མི་ཤེས་ལས་འབྱེད་དགོས་ཤིང་། ལོ་ཙཱ་བས་རིག་གནས་གཉིས་བར་གྱི་ཆ་འཕྲིན་མ་ཉམས་པར་བརྒྱུད་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་ལས་གཞན་དུ་བཅོས་ཐབས་རྩ་བ་ནས་མེད། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་བརྒྱུད་ནས་བོད་ཡིག་གི་ཤེས་བྱའི་གཏེར་མཛོད་ཁྲོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གནས། གསུང་རབ་སོགས་མཐལ་གསལ་མཐིལ་རྟོགས་ཡོང་ཐུབ་ལ། བོད་ཡིག་གི་ཤེས་བྱ་སྔར་ལས་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བར་གཏོང་ཐུབ། གཞན་ཡང་། མིག་སྔར་ན་གཞོན་མང་བོ་ཞིག་བོད་ཀྱི་སློབ་གསོ་སློབ་ཁྲིད་དང་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་དུ་ཞུགས་ཟིན་པས། ན་གཞོན་དགེ་རྒན་དང་བོད་པའི་ཤེས་ཡོན་ཅན་བར་འབྲེལ་ལམ་ལེགས་པར་བཏོད་ནས་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཆོག

བཞི་བ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱས་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་ཐབས་ལམ་ཇེ་ལེགས་

སུ་བཏང་བ།

གཅིག གསུང་རབ་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པ་གཙོ་བོར་འཛིན་པ། ཐོག་མར། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་དོན་དངོས་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་བསྟན་བཅོས་གདམ་གསེས་ཀྱིས་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པ་དང་། བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་ལེགས་བཅོས་གཏོང་བ། ན་གཞོན་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བར་ལག་ལེན་གྱི་གོ་སྐབས་མང་པོ་མཁོ་འདོན་བྱས་ཏེ། དེ་དག་ལ་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་འོས་འཚམ་རེ་དང་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གདམ་བསྒྱུར་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས། དེ་ནས་བོད་ཡིག་གི་ལོ་ཙཱའི་གསོ་སྦྱོང་འཛིན་གྲྭ་བཙུགས་ཏེ་བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱའི་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས་ལ། ནང་སྒོས་སུ་ན་གཞོན་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་བྱང་ཚད་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་བ་དང་། དེ་དག་ལ་གོ་སྐབས་བརྩོན་ལེན་བྱས་ཏེ་ལོ་ཙཱའི་གསོ་སྦྱོང་དུ་ཞུགས་དགོས། ད་དུང་སྲིད་གཞུང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་ནུས་པ་བཏོན་ཏེ་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ངོས་འཛིན་ཡང་དག་ཡོང་བར་ཤུགས་བསྐྱེད་དགོས། མཇུག་མཐར། སྲིད་གཞུང་གིས་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་པ་སྡུད་ལེན་བྱས་ཏེ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་ལོ་ཙཱའི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས་ཤིང་། དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ནང་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་མཁན་པོ་གདན་དྲངས་ནས་ཁོང་རྣམ་པ་དང་མཉམ་དུ་འབྲེལ་འདྲིས་དང་ཉམས་མྱོང་བརྗེ་རེས་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་ནུས་པ་མཐོར་འདེགས་བྱེད་དགོས།

གཉིས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་ཤེས་རྟོགས་ནུས་པ་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ། ཐོག་མར། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བས་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་ལོ་ཙཱར་བཟུང་བའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་བཅོས་སྒྱུར་བྱེད་དགོས། དེ་ནས་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་ལ་ཤུགས་བསྐྱེད་དགོས། མཇུག་མཐར། འཇོན་ནུས་གང་ཞིག་ལ་བྱང་ཆ་དགོས་ན་ངེས་པར་ཡང་སྐོར་བསྐྱར་སྐོར་དུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་ལག་ལེན་བྱེད་དགོས། འདི་ལྟར་བྱས་ན་ད་གཟོད་འཇོན་ནུས་གང་དེའི་ངོ་བོ་ལ་རྒྱུས་ལོན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་ཐུབ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་ནི་ཕྱི་ཚུལ་ནས་བོད་ཡིག་བཀོལ་ནས་དེའི་ནང་དོན་སྟོན་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དེའི་ཡང་སྙིང་ནི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཕན་ཚུན་བར་རིག་གནས་ནང་འདྲེན་དང་བསམ་བློ་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནུས་ལྡན་གྱི་ཐབས་ལམ་འདོན་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན།

ལྔ་བ། མཇུག་སྡོམ།

བོད་ཡིག་ལོ་ཙཱ་ནི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྒྱ་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཏེ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་བོད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ནུས་པ་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པ་ཡིན་པས། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱིས་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བའི་བོད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ནུས་པ་སྐྱེད་སྲིང་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བའི་ཕྱོགས་ལ་ནུས་པ་གལ་ཆེན་ཐོན་ཡོད། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཆད་པ་ཁ་གསབ་བྱེད་ཆེད། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱས་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པའི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ལ་ཤུགས་བསྐྱེད་པ་དང་། མུ་མཐུད་དུ་རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་སྣ་མང་རང་བཞིན་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་ནས། སྔར་ལས་ལྷག་པར་རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་དམིགས་འབེན་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བ་བྱེད་དགོས། དེ་ལས་གཞན། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་དུ་ངེས་པར་གོམ་པ་རིམ་བགྲོད་དང་། རིག་གནས་ཀྱི་ནང་སྙིང་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ཕྱོགས་སོ་སོར་ཁྱབ་དགོས་ལ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱ་བར་སྐད་ཡིག་གཉིས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་རྟོགས་སུ་བཅུག་སྟེ། རྒྱ་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་ཙཱ་བས་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རིག་གནས་སྔར་བས་འཕེལ་རྒྱས་ལེགས་པོ་འབྱུང་བར་འབད་དགོས།

ཟུར་ལྟའི་ཡིག་ཆ།

① ཕུར་བུ། རིག་གནས་བརྒལ་བའི་ཁྱབ་སྤེལ་ཁྲོད་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་བོད་རྒྱའི་ལོ་ཙཱ། ——རིག་གནས་བརྒལ་བའི་ཁྱབ་སྤེལ་གྱི་མཐོང་སྣེ་འོག་གི་བོད་རྒྱའི་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཁྱད་པར། [J] བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག 2015，（1）：105-110.

② ཨ་ལྡོང་དཔལ་རྡོ་ཐར། རྒྱ་བོད་སྐད་བརྡའི་འབྱུང་ཁུངས་ལས་བོད་རྒྱ་མི་རིགས་བར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཀྲོལ་བ། ——རྒྱ་བོད་སྐད་བརྡའི་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་དོན་མཚུངས་པའི་ཐ་སྙད་ཤན་སྦྱར་གྱི་ལོ་ཙཱའི་སྐོར་གླེང་བ། [J] ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ།（སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་དེབ）2011，32（8）：52-55.

③ བསོད་ནམས་སྐྱིད། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ། [J] ཚོང་དོན་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2015，（4）：117-117.

④ སྐལ་བཟང་། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་ཀྱི་རིག་གནས་མི་འདྲ་བའི་བཀག་རྒྱ་སྐོར་གླེང་བ། [J] ཚོང་དོན་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014，（7）：91-91.