ཧོ་ལན། ཡོ་རོབ་གླིང་གི་སྨན་ལྗོངས་ཕྱུག་མོ།

ཧོ་ལན་རྒྱལ་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྟེ་བསྡུས་མིང་ལ་ཧོ་ལན་ཞེས་འབོད་པ་ནི་ཡོ་རོབ་ནུབ་རྒྱུད་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། ཧོ་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུབ་རྒྱུད་དང་བྱང་རྒྱུད་བྱང་མཚོ་དང་ཉེ་བར་བཅར་ཞིང་། ཤར་རྒྱུད་འཇར་མན་རྒྱལ་ཁབ་དང་ལྷོ་རྒྱུད་བྷེལ་ཇམ་རྒྱལ་ཁབ་དང་འདབས་འབྲེལ་ཡོད་ཅིང་། རྒྱལ་ཁོངས་ཡོངས་ཀྱི་ས་བབ་དམའ་ཞིང་བདེ་བས་འཛམ་གླིང་གི་ས་བབ་ཆེས་དམའ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ངོས་འཛིན། རྒྱལ་ཡོངས་མངའ་ཁོངས་ལས་བཞི་ཆ་གཅིག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་རྒྱ་མཚོའི་སྙོམས་ངོས་ལས་དམའ་བ་དང་། སུམ་ཆ་གཅིག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་རྒྱ་མཚོའི་སྙོམས་ངོས་ལས་སྨི་གཅིག་གིས་མཐོ། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆེས་མཐོ་བའི་ཧྥ་ཨེར་སི་རི་བོའི་མཚོ་འཕགས་ལ་སྨི་321ཡོད། ཧོ་ལན་གྱི་གནམ་གཤིས་རྒྱ་མཚོ་རང་བཞིན་གྱི་དྲོད་ཁུལ་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས། དགུན་དྲོ་ཞིང་དབྱར་བསིལ་བ་དང་། ལོ་ཧྲིལ་པོའི་གནམ་གཤིས་ལ་བསིལ་ཤོས་ཆེ་བ་དང་། ཉི་འོད་ཕོག་ཡུན་ཐུང་བར་མ་ཟད། དུས་བཞིའི་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡང་ཆུང་ངོ་། །

ཧོ་ལན་གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་ནི་ཧོ་ལན་སྐད་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ཧིན་རྡུ་དང་ཡོ་རོབ་སྐད་ཁོངས་ཀྱི་ལྗར་མན་ནེ་ཁའི་སྐད་རྒྱུད་དུ་གཏོགས།

ཧོ་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཟོ་ལས་ནི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་མང་པོའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན་ཞིང་། གཙོ་བོ་བཟའ་བཅའ་ལས་སྣོན་དང་། རྡོ་སྣུམ་ལས་སྣོན། ལྕགས་རིགས་བཞུ་སྦྱང་། འཕྲུལ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན། གློག་རྡུལ། ངར་ལྕགས་བཙོ་སྦྱང། པར་སྐྲུན། རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ་བཅས་ཀྱི་བཟོ་སྐྲུན་དང་ལས་སྣོན་སོགས་འདུ། ལའོ་ཐི་ཏན་ནི་འཛམ་གླིང་གི་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་རྡོ་སྣུམ་བཙོ་སྦྱང་དང་རྡོ་སྣུམ་རྫས་འགྱུར་བཟོ་ལས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ལ་ངོས་འཛིན། ཧོ་ལན་ནི་འཛམ་གླིང་གི་གྲུ་གཟིངས་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་གཙོ་བོའི་གྲས་ཀྱི་གཅིག་ཡིན་པ་དང་། ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཚད་མཐོ་བའི་ལེགས་བསྡུས་ཞིབ་གཉེར་ཅན་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། ཕྱིར་ཚོང་དང་ནང་འདྲེན་གྱི་སྤྱི་འབོར་ཚད་འཛམ་གླིང་གི་ཨང་གཉིས་པ་དང་ཕྱིར་ཚོང་གི་ཚད་འཛམ་གླིང་གི་ཨང་དང་པོ་ཡིན། ཧོ་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མེ་ཏོག་འདེབས་གསོའི་ཆུ་ཚད་ཤིན་ཏུ་མཐོ་ཞིང་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་གསོ་སྐྱོང་གི་ལག་རྩལ་ལ་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་བསྔགས་བརྗོད་ཐོབ་ཡོད། གཞན་ཧོ་ལན་ཡང་འཛམ་གླིང་གི་ཆུར་གོར་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་ཆེས་གཙོ་བོའི་གྲས་ཀྱི་གཅིག་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །

ཞི་བདེ་ཕོ་བྲང་། ཧའེ་ཡཱ་རྒྱལ་སྤྱི་ཁྲིམས་ཁང་གནས་ས་ཡིན། དེ་ནི་ཧའེ་ཡཱ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་གནས་ཤིང་མིང་གཞན་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལྟེ་གནས་ཞེས་བྱ། ཧའེ་ཡཱ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཁང་ནི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཛིན་ལས་ཁུངས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་དུས་གཏན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འདུམ་གཅོད་ཁྲིམས་ཁང་ལ་ངོས་འཛིན། གཞན་ད་དུང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཞིབ་འཇུག་གླིང་དང་ཞི་བདེ་ཕོ་བྲང་དཔེ་མཛོད་ཁང་ཡང་གནས་དེར་མཆིས་སོ། །

ཨ་མོའུ་སི་ཐི་ཏན་རྒྱལ་བཙུགས་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་། སྔོན་ཆད་དེ་ལ་ཧའེ་ཡཱའི་རྒྱལ་བཙུགས་མཛེས་རྩལ་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་ཟེར། 1800ལོར་ཨ་མོའུ་སི་ཐི་ཏན་ལ་གནས་སྤར་ཞིང་། 1885ལོར་གསར་དུ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་ནས་ལེགས་པར་གྲུབ། མཛེས་རྩལ་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་དེར་ལོན་བྷོ་ཐི་དང་J·ཝེ་སྨིར་ཡི་སྣུམ་ཚོན་རི་མོ་མང་པོ་ཉར་ཡོད་པས་འཛམ་གླིང་ན་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབར། གཞན་འཛམ་གླིང་ན་མིང་དུ་གྲགས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་མང་པོའི་བརྩམས་ཆོས་མང་པོའང་བཤམས་སྟོན་ཁང་དེར་ཉར་ཡོད་དོ། །

ཧོ་ལན་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་། ཨ་མོའུ་སི་ཐི་ཏན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་དཀྱིལ་དབུས་སུ་ཡོད་པའི་ཧོ་ལན་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་ནི་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་ཆེས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་བཟོ་བཀོད་དུ་ངོས་འཛིན། དེ་ནི་སྤྱི་ལོ་1648ལོར་བཞེངས་པར་གྲགས་ཤིང་སྔོན་མར་སྲིད་དོན་གཞུང་སྒྲུབ་ཁང་དུ་བསྐྲུན་ཞིང་རྗེས་སུ་བཟོ་བཀོད་མིང་གྲགས་ཅན་དུ་གྱུར། གོང་མའི་ཕོ་བྲང་དེའི་རྒྱུ་ཆ་ནི་དབྱིབས་གྲུ་བཞི་རྡོ་དཀར་པོས་བསྐྲུན་པའི་ཕོ་བྲང་གི་ནང་དུ་ཨ་མོའུ་སི་ཐི་ཏན་དང་ཧོ་ལེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། རིག་གནས་བརྗོད་དོན་ཡིན་པའི་ལྡེབས་རིས་མང་པོ་བཞེངས་ཡོད། ད་ལྟར་ཕྱི་མགྲོན་གལ་ཆེན་སྣེ་ལེན་དང་རྒྱལ་མོའི་སྐྱེས་སྐར་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་བའི་གསོལ་སྟོན་སོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་རྣམས་ཕོ་བྲང་དེར་སྤེལ་བཞིན་མཆིས།

གཙང་པོར་ཆུ་རགས་བརྒྱབ་སྟེ་ཞིང་ས་བསྐྲུན་པ། འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞི་ལྟར་ན། གནའ་སྔ་མོ་ནས་ཧོ་ལན་ལ་ཆུ་དགྲའི་འཇིག་པ་ཆེ་བས་ཆུ་རགས་དང་ཆུ་འབུད་ལས་གྲྭ་མང་པོ་བསྐྲུན་ཡོད་པ་དང་། དུས་ཡུན་རིང་པོར་གཙང་པོར་རགས་བརྒྱབ་པར་བརྟེན་གཙང་པོའི་འབབ་རྒྱུན་གྱི་ས་ཁོངས་ཆེ་ཆུང་དང་ཞིང་སའི་རྒྱ་ཁྱོན་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཆེར་གྱུར། གཙང་པོར་ཆུ་རགས་རྒྱག་པའི་ལས་གྲྭ་དེ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། ད་ལྟའི་བར་ས་གཞི་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་སྟོང་6000ལྷག་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་རེད།

མཱ་ངྷི་ལའོ་ཏན་སྤྱི་གླིང་། སྤྱི་གླིང་དེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཐོག་མའི་བསྡུས་གཟུགས་སྤྱི་གླིང་ཡིན་ཞིང་། སྤྱི་ལོ་1952ལོར་བསྐྲུན་ནས་ལེགས་པར་གྲུབ། སྤྱི་གླིང་དེར་ཧོ་ལན་གྱི་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་གྱི་བཟོ་བཀོད་དག་1:25ཡི་བསྡུར་ཚད་ལྟར་བསྐྱར་མཚོན་བྱས་ཤིང་། སྤྱི་གླིང་དེ་ལས་ཧོ་ལན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཛེས་པས་རབ་ཏུ་ཕྱུག་པའི་བཟོ་བཀོད་མང་པོར་མིག་གི་དཔལ་དུ་མངོན་ཐུབ།

ཨ་མོའུ་སི་ཐི་ཏན（Amsterdam）ནི་ཧོ་ལན་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་སུ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་རྒྱལ་ས་ཡིན་ཞིང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲུ་ཁ་ཨང་གཉིས་པ་ཡིན། གཞན་འཛམ་གླིང་གི་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་དང་རིག་གནས་ཀྱི་རྫོང་སྟུག་པའི་གྲོང་ཁྱེར་ཞིག་ལའང་ངོས་འཛིན། གྲོང་ཁྱེར་དེའི་རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ་ལས་སྣོན་ལག་རྩལ་ལ་སྙན་གྲགས་ཆེ་ཞིང་། དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་ཁའང་ཤིན་ཏུ་དར་བར་མ་ཟད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡུན་ཆེས་རིང་བའི་དངུལ་འཛིན་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་ཀྱང་གྲོང་ཁྱེར་དེར་ཡོད་པ་རེད། མིང་དུ་གྲགས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་འདི་ནི་དུས་རབས་12པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་གྲོང་སྡེ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཏུ་ཆུ་རགས་བརྒྱབ་པར་བརྟེན་རིམ་གྱིས་ཚོང་ལས་དར་ཞིང་། ཧོ་ལན་གྱི་རྫོགས་ལྡན་དུས་སྐབས་སུ་འཛམ་གླིང་གི་གྲུ་ཁ་གཙོ་བོར་གྱུར།

ཧོ་དྷའི་ཆུར་གོར། ཧོ་ལན་གྱི་ཆུར་གོར་ལ་མདངས་ལེགས་ཤིང་དྲི་ཞིམ་པ། བཅུད་འཛོམས་ཤིང་ཡི་གར་འཕྲོག་པ་སོགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་དུ་མས་ཕྱུག་པས་ཚོང་རར་ཤིན་ཏུ་བྲིན། ཧོ་ལན་གྱི་ཧོ་དྷ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཆུར་གོར་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་ཀྱང་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུན་ཆེས་རིང་བའི་ཆུར་གོར་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་ལ་ངོས་འཛིན་ནོ། །

ཧོ་ལན་གྱི་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག །ཧོ་ལན་མི་དམངས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་སུ་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་ནི་མཛེས་སྡུག་དང་རྩ་ཆེན། རྒྱལ་ཁ། གཟི་བརྗིད་བཅས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་སུ་ངོས་འཛིན་པས་ཧོ་ལན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་མེ་ཏོག་ཀྱང་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་ཡིན། ཁུའོ་ཁིན་ཧོ་ཧྥུ་སྤྱི་གླིང་ནི་འཛམ་གླིང་གི་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་ལྡུམ་ར་ཡིན་པ་དང་། ལོ་རེའི་ཟླ་གསུམ་པའི་སྨད་དང་ཟླ་ལྔ་པའི་བར་ནི་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་རྣམ་པར་བཞད་པའི་དུས་ཚིགས་ཡིན་པས། ཕྱོགས་བཞིའི་ཡུལ་སྐོར་པ་མང་པོའང་གནས་དེར་ཕེབས་ནས་ཐིའུ་བཀླུབས་མེ་ཏོག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཛེས་པར་རོལ་མྱོང་བྱེད་ངེས།

ཧོ་ལན་གྱི་ཤིང་བཟོས་འདྲུད་ལྷམ། ཧོ་ལན་ལ་ཉི་འོད་ཕོག་པའི་ཡུན་ཐུང་ཞིང་ས་བབ་དམའ་བ། བརླན་ཆེ་བས་ཧོ་ལན་གྱི་མི་རྣམས་ཤིང་བཟོས་འདྲུད་ལྷམ་གྱོན་པར་མོས། འདྲུད་ལྷམ་དེ་ལ་བརླན་འགོག་གི་ནུས་པ་ལྡན་པར་མ་ཟད་དུས་ཐུབ་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་ལྡན། ཤིང་བཟོས་འདྲུད་ལྷམ་ཡང་ཧོ་ལན་གྱི་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་མཁོ་ཆས་ཤིག་ཡིན་པས་བཟོ་རྩལ་ཚགས་ཞིབ་པ་དང་སྤུས་ལེགས། འདྲུད་ལྷམ་གྱི་ཕྱི་ངོས་སུ་ཁ་དོག་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་རི་མོ་མང་བས་འཕྱོར་སྤྲས་ཀྱི་མཛེས་པ་མངོན་པར་གསལ།

ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་ལྟར་ན། དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཧོ་ལན་གྱི་མཚོ་དམག་གིས་སི་ཕེན་གྱི་མཚོ་དམག་ཕམ་པར་བརྒྱབ་མུར་ཧོ་ལན་གྱི་ཚོང་གྲུའི་གོ་གནས་རིམ་བཞིན་འཕར་ཞིང་། ཚོང་ལས་མྱུལ་དཔྱད་རུ་ཁག་གིས་ཧིན་རྡུ་ཤར་མའི་སྤྱི་གཉེར་ཁང་དང་ཧིན་རྡུ་ནུབ་མའི་སྤྱི་གཉེར་ཁང་བཙུགས་པར་མ་ཟད། ཧྥེ་གླིང་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་ཤར་ལྷོ། མེ་གླིང་བཅས་སུ་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་མང་པོ་བཙུགས་ནས་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་ཚོང་ལས་ཆེས་སྟོབས་ཆེན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་གྱུར། ། 

（རྩོམ་པ་པོ་ནི་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་མི་རིགས་སློབ་འབྲིང་གི་དགེ་རྒན་ཡིན།）