རྩྭ་ཐང་གི་གནོད་ལྡན་སྐྱེ་དངོས་འགོག་བཅོས་བྱེད་ཐབས།

གཅིག །འགོག་བཅོས་ཀྱི་རྩ་དོན།

གནོད་ལྡན་སྐྱེ་དངོས་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་བརྡ་དོན་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་སུམ་ཅུའི་ནང་བྱུང་བ་ཡིན། ཡིན་ནའང་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུར་སླེབས་ཙ་ན། ད་གཟོད་ལག་ལེན་ཁྲོད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང་། 1956ལོར་Bartlettཡིས་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཁྲོད་སྐྱེ་དངོས་འགོག་བཅོས་དང་རྫས་འགྱུར་འགོག་བཅོས་མཐུན་སྦྱོར་བྱ་དགོས་ཞེས་བསྟན་ཞིང་། 1960ལོརGeierདངClarkཡིས་དེ་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་གོ་དོན་ཁ་སྣོན་བྱས་ཤིང་། 1966ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འབྲུ་རིགས་དང་ཞིང་ལས་རྩ་འཛུགས（FAO）ཀྱིས་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་ལག་རྩལ་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ལོ་རབས་བདུན་ཅུ་དང་བརྒྱད་ཅུའི་ནང་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་སྟེ། རིགས་ཁྱུ་དང་ཚོགས་ཁྱུ། མ་ལག་བཅས་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་ངོས་ནས་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར།

གནོད་ལྡན་སྐྱེ་དངོས་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་སྤྱོད་པར་གཤམ་གྱི་ལྟ་ཚུལ་གསུམ་རྒྱུན་བསྐྱང་དགོས་ཏེ།

1.དཔལ་འབྱོར་དང་འབྲེལ་བའི་ལྟ་ཚུལ། འགོག་བཅོས་བྱེད་ཐབས་ཐད་ཀྱི་འགྲོ་སོང་གི་འགྲུབ་ཡོན་དེ་གནོད་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་གྱོང་གུད་ལས་ཆུང་དགོས།

2.སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་ལྟ་ཚུལ། འགོག་བཅོས་བྱེད་ཐབས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་འགོག་བཅོས་བྱ་ཡུལ་དང་། ཉེ་འཁོར་གྱི་སྐྱེ་དངོས་དང་སྐྱེ་དངོས་མ་ཡིན་པའི་ཁོར་ཡུག་བར་གྱི་མཐུན་སྦྱོར་རྨང་གཞིར་བྱས་ནས་བཅོས་སྐྱོང་ཇུས་ཆོད་ལ་བསམ་བློ་གཏང་དགོས།

3.ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ། ཁོར་ཡུག་འགན་སྲུང་གི་བདེ་འཇགས་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ཏེ། ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་གི་སྦགས་བཙོག་ཇེ་ཉུང་དུ་གཏང་དགོས། དཔེར་ན། སྨན་རྫས་ཀྱིས་དམིགས་འབེན་དུ་གྱུར་བའི་གནོད་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ལ་ཕན་ནུས་ཐོན་ནའང་། གཞན་པའི་སྲོག་ཆགས་ལ་གནོད་པ་ཅི་ཡང་མི་ཐེབས་པ་དང་། ཐེངས་གཉིས་པར་དུག་ཕོག་པ་སོགས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་འབྱུང་དུ་འཇུག་མི་རུང་།

ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ནི་དམིགས་བྱའི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་ཐམས་ཅད་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་བ་མ་ཡིན་པར་འགོག་བཅོས་བྱ་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་དངོས་གང་དེའི་ཚོགས་ཁྱུའི་གྲངས་འབོར་དཔལ་འབྱོར་མཚམས་ཚད་ཀྱིས་ཐེག་པའི་ཆུ་ཚད་མན་དུ་རྒྱུན་བསྐྱངས་པ་དེའོ། །

གཉིས། འགོག་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ།

འགོག་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་གཙོ་བོ་ལ་སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་འགོག་བཅོས་དང་དངོས་ལུགས་ཀྱི་འགོག་བཅོས། རྫས་འགྱུར་གྱི་འགོག་བཅོས། ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་འགོག་བཅོས་བཅས་རིགས་ཆེན་པོ་བཞི་ཡོད།

གསུམ། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་འགོག་བཅོས།

སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་འགོག་བཅོས་ཏེ་སྐྱེ་དངོས་ཀྱིས་ཨ་བྲ་གསོད་པར་སྐྱེ་དངོས་བར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་འབྲེལ་བ་སྤྱད་དེ། ཨ་བྲ་གསོད་པ་དང་ནད་གཞིའི་སྐྱེ་དངོས་ཕྲ་རབ་ཀྱི་སྡེབ་རྫས་ཀྱིས་ཨ་བྲའི་གནོད་འཚེ་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཉིས་མཆིས།

1.གླག་བཀུག་ནས་ཨ་བྲ་གསོད་པ། རང་བྱུང་ཁམས་སུ་ཨ་བྲ་འཛིན་མཁན་གྱི་སྲོག་ཆགས་མང་པོ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། སྲེ་མོང་གི་རིགས་དང་བྱི་ལའི་རིགས། ཁྱིའི་རིགས་ཁྲོད་ཀྱི་ཤ་གཟན་མང་པོ་དང་གཏུམ་དྲག་ཅན་གྱི་བྱ་རིགས（ཁྲ་དང་ཉ་གླག）ནི་ཨ་བྲའི་རིགས་ཀྱི་གཉེན་པོ་ཡིན། རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། གླག་དང་ཨ་བྲའི་བསྡུར་ཚད་ནི1‥5 000ཡིན། གཏུམ་གཤིས་ཅན་གྱི་བྱ་རིགས་ཁྲོད་ཨ་བྲའི་རིགས་དང་འཕྲད་པའི་བསྡུར་ཚད75%ཡིན་པ་དང་། ཁོ་ཚོའི་བར་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་ཕན་ཚུན་ཚོད་འཛིན་གྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་གཉེན་པོའི་ཁ་གྲངས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ནི་ཨ་བྲའི་རིགས་ཀྱི་གྲངས་ཀས་ཐག་གཅོད་པ་ཡིན། རྒྱུན་ལྡན་ལྟར་ན། གཉེན་པོས་ཨ་བྲའི་གྲངས་ཀ་ལ་ཚོད་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་ངེས་ཅན་ཐོན། ཡིན་ནའང་ཨ་བྲའི་རིགས་མང་པོ་བྱུང་བའི་སྐབས་སུ་གཉེན་པོའི་ནུས་པ་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་ཅུང་ཞན། དུས་ཡུན་རིང་པོའི་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ཨ་བྲ་དང་གཉེན་པོའི་བར་ལ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པ་སྟེ། དཔེར་ན། གཉེན་པོས་ཨ་བྲ་ཡོངས་རྫོགས་ཟོས་ཚར་ཚེ། ཁོ་རང་ཉིད་ཀྱང་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་དཀའ་ཁག་ལ་འཕྲད་སྲིད་པས། གཉེན་པོས་ཨ་བྲ་ལ་ཐེབས་པའི་ཚོད་འཛིན་གྱི་ནུས་པར་ཚད་མཐོན་པོས་དཔྱད་འཇོག་བྱེད་མི་རུང་། གཟན་ཕྲེང་གི་འབྲེལ་བའི་ངོས་ནས་གཞིགས་ན། གནོད་ལྡན་ཨ་བྲའི་འདུས་ཚད་འབྲིང་དང་ཆུང་བའི་གནོད་འཚེ་ལྡན་པའི་ས་ཁུལ་དང་། རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཁོད་ཡངས་པའི་རྩྭ་ཐང་སྟེང་གླག་བཀུག་ར་བ་བསྐྲུན་ནས་གླག་རིགས་བཀུག་སྟེ། གནོད་ལྡན་ཨ་བྲའི་རིགས་ཀྱི་ཁྱུ་ཚོགས་གྲངས་འབོར་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་ཐབས་ནི་མིག་སྔར་སྤྱོད་བཞིན་པའི་གླག་བཀུག་ནས་ཨ་བྲ་གསོད་པའི་ལག་རྩལ་ཡིན།

（1）གླག་སྒྲོམ་གྱི་ཇུས་འགོད། གཉེན་པོས་རྩྭ་སའི་ཨ་བྲའི་གནོད་འཚེ་འགོག་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་བྱེད་ནུས་དང་ལས་ཆོད་ལ་རྟོག་དཔྱོད་བྱེད་པ་དང་། སྐྱེ་དངོས་ཀྱིས་ཨ་བྲ་གསོད་པའི་བརྒྱུད་ལམ་རྒྱ་སྐྱེད་པ། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཧྲན་ཏན（山丹）དང་སུའུ་ནན（肃南）སོགས་ས་ཁུལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་ལ་དཔེ་ལྟ་བྱས་པར་བརྟེན། 1994ལོའི་ཟླ་དང་པོར་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་སེར་ཤུལ་རྫོང་གི་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི5.33ཡི་རྩྭ་ཐང་དུ་Cརྣམ་པའི་དུག་ལྡན་ཤ་སྲིན་གྱིས་མཐོ་སྒང་གི་ཨ་བྲའི་རིགས་ལ་སྨན་རྫས་ཀྱིས་འགོག་བཅོས་བྱས་རྗེས། 1994ལོའི་ཟླ7པར་ས་ཁོངས་དེར་མིའི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་གླག་སྒྲོམ150སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ཤིང་། 1995ལོ་དང1996ལོར་བསྟུད་མར་ལྟ་རྟོག་བྱས་པ་བརྒྱུད། མཐོ་སྒང་ཨ་བྲའི་རིགས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་འདུས་ཚད22.5ཨ་བྲ་རེརསྤྱི་ཆིངས（མ་དཔེའི55ཨ་བྲ་རེར hm2ལས་མངོན་གསལ་གྱི་དམའ་བ་རེད།）ཡིན་པ་དང་། རྩྭ་ཐང་གི་ཨ་བྲའི་གནོད་འཚེའི་ཚོད་འཛིན་ལ་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཕན་ནུས་ཐོན། གླག་སྒྲོམ་གྱི་མཐོ་ཚད་ལ་ལི་སྨི500དང་། འཕྲེད་གདུང་གི་རིང་ཚད་ལ་ལི་སྨི30ཡོད་དགོས། གླག་སྒྲོམ་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་དང་འཕྲེད་གདུང་སོ་སོར་བཟོ་དགོས་ཤིང་། གཅུས་གཟེར་གྱིས་དམ་པོར་སྦྲེལ་ནས་སྒྲིག་སྦྱོར་སྐྱེལ་འདྲེན་ལ་སྟབས་བདེ་དང་། གླག་སྒྲོམ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་སྒྲིག་སྦྱོར་གོ་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་བརླག་སྐྱོན་འབྱུང་ཚད་ཇེ་དམའ་རུ་གཏང་དགོས། སྒྲོམ་གཞིའི་ཀ་བ་ས་འོག་ཏུ་ལི་སྨི80 ~ 100འཇུག་དགོས་པ་དང་། སྒྲོམ་གཞི་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་ཅུང་དམའ་དགོས། 2012ལོའི་རྗེས་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་ཅུང་ཇེ་ཉུང་དུ་ཕྱིན།

（2） ཕན་ནུས། ཀ །ངལ་གསོ། རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། གླག་རིགས་གནམ་མཁའི་དབྱིངས་ནས་འཕུར་ལྡིང་བྱས་རྗེས། གལ་སྲིད་གླག་སྒྲོམ་མེད་ཚེ། ནམ་རྒྱུན་གཞུང་ལམ་འགྲམ་གྱི་གློག་སྡོང་དང་དེའུ་འབུར་གྱི་སྟེང་དུ་འབབ་པ་དང་། ཡང་ན་རྒྱང་དུ་འཕུར་ངེས། ཡིན་ནའང་མིས་བཟོས་གླག་སྒྲོམ་ཡོད་ཚེ་གླག་སྒྲོམ་སྟེང་ངལ་གསོ་སྲིད་པ་དང་། ཕྱི་རོལ་གྱིས་བར་ཆད་མ་བཟོས་པའི་གནས་ཚུལ་འོག །ཐེངས་རེའི་ངལ་གསོ་བྱེད་ཡུན་སྐར་མ15 ~ 45ཡིན། ཆ་སྙོམས་སྐར་མ23.5ཟིན་པ་དང་། སྐབས་ལ་ལར་སྐར་མ70ལྷག་ལ་ངལ་གསོ་ངེས། ཁ། རྒྱང་ལྟ། གླག་རིགས་མིའི་བཟོས་པའི་གླག་སྒྲོམ་གྱི་སྟེང་དུ་བབས་རྗེས་མང་ཆེ་བས་ངལ་གསོ་བ་ཡིན། ཕྱི་རོལ་གྱིས་བར་ཆད་བཟོ་སྐབས་བྲེལ་འཚུབ་དང་དངངས་སྐྲག་སྐྱེས་པའི་རྣམ་འགྱུར་མངོན་སྲིད་པ་དང་། བརྔོན་བྱ་གང་དེ་མཐོང་བའི་ཚེ་དགའ་སྤྲོའི་རྣམ་འགྱུར་མངོན་སྲིད། མཐོ་སར་འགྲེང་ཞིང་རྒྱང་རིང་པོ་མཐོང་བས་གཉེན་པོར་གཡོལ་ཞིང་ཁ་ཟས་འཚོལ་བར་སྟབས་བདེ། ག །ཁ་ཟས། མིས་བཟོས་གླག་སྒྲོམ་དང་ཕྱོགས་བཞིའི་ས་གཞི་སྟེང་གླག་རིགས་ཀྱིས་བཏང་བའི་གཅིན་རྟུག་མང་པོ་དང་ཨ་བྲའི་རྒྱུ་མ་སོགས་ཡིན། ང་། ཚང་བཟོ་བ། གལ་ཏེ་གླག་སྒྲོམ་སྟེང་ངར་ལྕགས་ཀྱིས་ཚ་ལ་བྱས་ཏེ་གཟེབ་དབྱིབས་ཀྱི་རྒྱ་ལས་ན་གླག་རིགས་ཀྱིས་དེའི་ནང་དུ་རྩྭ་དང་ལུག་བལ་སོགས་ཀྱིས་ཚང་བཟོས་ནས་སྒོ་ང་རུམ་ནས་གླག་ཕྲུག་གསོ་སྲིད། སྡོམ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ཚང་བཟོ་ཚད23%ལ་སླེབས་ཐུབ།

（3） ཁྱད་ཆོས། སྨན་རྫས་ཀྱིས་ཨ་བྲ་གསོད་པའི་ཞན་ཆར་ཁ་སྐོང་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་། རྩྭ་ཐང་ལ་སྦགས་བཙོག་མི་བཟོ་ཞིང་གཟན་ཕྲེང་ལ་གཏོར་བརླག་མི་ཐེབས་པས། ཨ་བྲ་རིགས་ཀྱི་གཉེན་པོའི་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཕན་ནུས་ལྡན་པར་མ་ཟད། སྐྱེ་ཁམས་དོ་སྙོམས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལའང་ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་ལྡན། བཟོ་བསྐྲུན་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ལ་སྟབས་བདེ་ཞིང་འགྲུབ་ཡོན་དམའ་བ། འགོག་ནུས་ཀྱི་ཡུན་རིང་བ། ཇུས་འགོད་སྟབས་བདེ་ཞིང་བཀོལ་བདེ་བའི་དགེ་མཚན་ལྡན་པས། གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རང་བྱུང་རྩྭ་སའི་ཨ་བྲ་གསོད་པར་ནུས་ཕྱོད་ཆེ་ཞིང་ཁྱབ་གདལ་གྱི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན། ཐེངས་གཅིག་ལ་མ་དངུལ་བཏང་ན། བསྟུད་མར་ལོ་དུ་མར་ཨ་བྲ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་། གླག་སྒྲོམ་ཇུས་འགོད་ཀྱི་དུས་ཚོད་ཇི་ལྟར་རིང་ན་ཕན་ནུས་དེ་ལྟར་ལེགས་སོ། །