གསེར་མདོག་གི་མཚོ་རྒྱུད། གྷ་ན།

མཚོ་རྒྱུད་ཀྱི་མཛེས་ལྗོངས།

གྷ་ན་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་སྟེ་བསྡུས་མིང་ལ་གྷ་ན་ཞེས་འབོད་པ་ནི་གྷི་ནེ་ཡ་མཚོ་ཁུགས་ཀྱི་བྱང་ངོགས་སུ་གནས། ནུབ་རྒྱུད་ཁོ་ཐེ་དི་ཝོར་ལ་འབྲེལ་ཞིང་། བྱང་རྒྱུད་བྷར་ཁིན་ཧྥ་སོ་དང་ཉེ་བར་བཅར། ཤར་རྒྱུད་ཐོ་གོ་དང་མཚེར་མར་བཅར་ལ། ལྷོད་རྒྱུད་ནུབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་དང་འདབས་འབྲེལ་དུ་གནས། གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་བབ་དམའ་ཞིང་ས་ཁོངས་ཕལ་མོ་ཆེའི་མཚོ་འཕགས་ལ་སྨི་600ལས་མེད། ཨ་ཧྥ་ཆའོ་ཐོ་རི་བོ་ནི་གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆེས་མཐོ་བའི་རི་བོར་ངོས་འཛིན་ཞིང་མཚོ་འཕགས་ལ་སྨི་885ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་70%ཡི་ས་ཁུལ་ཚ་ཁུལ་རྩྭ་ཐང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ལ། ལྷོ་ནུབ་ས་ཁུལ་ནི་ཚ་ཁུལ་ཆར་མང་ནགས་ཚལ་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས། གྷ་ནའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་དཀྱིལ་དབུས་ནི་གཞོང་ས་ཡིན་ཞིང་ཕྱོགས་བཞི་རི་བོས་མུ་ཁྱུད་དུ་བསྐོར་ཡོད། རྒྱལ་ཁོངས་ལས་བཞུར་རྒྱུན་ཆེས་རིང་པོའི་གཙང་པོ་ནི་ཨོར་ཋི་གཙང་པོ་ཡིན།

གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ནི་ཧྥེ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པ་ཅུང་མགྱོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲས་ཡིན་ཞིང་། གསེར་དང་རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ། མེང་ལྕགས། ཧ་ཡང་སོགས་གཏེར་འདོན་ལས་རིགས་ཀྱིས་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོད་གོ་གནས་ཆེན་པོ་ཟིན་ཡོད། གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཁུ་ཁུའི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཁུ་ཁུ་ཡི་ཕ་ས་ཞེས་པའི་མཚན་སྙན་ཡོད་པ་དང་། ཁུ་ཁུ་ཡི་དཔལ་འབྱོར་གོ་ས་གསེར་ལས་གལ་ཆེན་དུ་བརྩིའོ། །

གནའ་བོའི་གྷ་ན་རྒྱལ་རབས་ནི་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་གསུམ་པ་ནས་བཞི་པའི་བར་བཙུགས་ཤིང་། དུས་རབས་བཅུ་པ་ནས་བཅུ་གཅིག་པའི་བར་རྫོགས་ལྡན་གྱི་རྩེར་སོན། དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པར་ཨ་ཁན་མི་རིགས་ཀྱི་གྷོ་ཨང་མི་དང་། ཧྥང་དྷི་མི། ཋི་ཏི་མི་བཅས་བྱང་ཕྱོགས་ནས་གྷ་ནའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་གནས་སྤར། རྗེས་ནས་ཨེ་ཝེ་མི་དང་གྷ་མི་གཉིས་ཀྱང་ནི་ཇེ་རི་ཡ་ནས་གྷ་ནའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་སྤར་ནས་གཉུག་གནས་མི་རིགས་དང་མཉམ་དུ་འདྲེས་ཤིང་རྒྱལ་ཕྲན་ཡང་མང་པོ་བྱུང་། རྗེས་ནས་མ་ལི་བཙན་རྒྱལ་གྱིས་གྷ་ན་རྒྱལ་རབས་ཕམ་པར་བརྒྱབ་ཅིང་། སྡོད་དམངས་རྣམས་ཀྱང་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་གནས་སྤར་ནས་ད་ལྟའི་གྷ་ན་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་གཏན་སྡོད་བྱས་སོ། །

གྷ་ནའི་མི་ནི་གྲོགས་ལ་ཕྱི་ཐག་རིང་ཞིང་གཉེན་ལ་བྱམས་བརྩེ་ལྡན་པའི་གཤིས་བཟང་མངའ་ཞིང་། རིག་གནས་ལ་དང་དོད་དང་ཡུལ་སྲོལ་ལ་གཙིགས་འཛིན་བྱེད་པའི་སྲོལ་བཟང་ད་ལྟའི་བར་མ་ཉམས་པར་ཡོད། གྷ་ནའི་ཡུལ་སྲོལ་ལྟར་ན། རྐུབ་སྟེགས་ནི་བཀྲ་ཤིས་པའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པས་ཀུན་གྱིས་བརྩི་བཀུར་བྱེད། ཁུངས་བཙན་ཡིག་ཆ་ལས། རྐུབ་སྟེགས་ནི་ཚོ་དཔོན་གྱི་དབང་ཆའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པས། མང་ཚོགས་དཀྱུས་མ་དག་གིས་ཀྱང་རང་ཉིད་ཆེས་དགའ་བའི་རྐུབ་སྟེགས་རེ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། བུ་མོ་དག་གནས་ལ་སྐྱེལ་སྐབས་རྫོངས་པ་ལ་རྐུབ་སྟེགས་བྱེད་པར་བཞེད།

གྷ་ནའི་བྲན་གཡོག་མཁར་རྫོང་། གྷ་ནའི་སྨི་སྟོང་500ལྷག་གི་རིང་ཚད་ཡོད་པའི་མཚོ་རྒྱུད་དུ་ཆེ་ཆུང་མི་མཚུངས་པའི་བྲན་གཡོག་མཁར་རྫོང་30ལྷག་ཡོད་པ་དང་། བྲན་གཡོག་མཁར་རྫོང་དེ་དག་གིས་དུས་རབས་17ནས་19བར་གྱི་ཧྥེ་གླིང་ལྷོ་མའི་བྲན་གཡོག་ཉོ་ཚོང་གི་ལོ་རྒྱུས་མཚོན་པར་མ་ཟད། གནས་དེ་ནས་མི་ནག་ཁྲི་2000ཨ་མེ་རི་ཁར་བཙོང་བའི་ཧྥེ་གླིང་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་ཆེས་སྐྱི་གཡའ་བའི་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་མཚོན་ཡོད་དོ། །

བྷོ་སའོ་མའོ་ཐི་མཚེའུ། མཚེའུ་དེ་ནི་གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐམ་སའི་མཚེའུ་ཁོ་ན་དེ་ཡིན་ཞིང་། མིང་དུ་གྲགས་པའི་གནས་སྐོར་ལྗོངས་ཁུལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། བྷོ་སའོ་མའོ་ཐི་མཚེའུ་ནི་ཁོ་མཱ་ཞི་ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་དང་། མེ་རི་འཕྱུར་བ་དང་སྐར་རྡོ་ལྷུང་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན་པས་སྙུང་དབྱིབས་སུ་མངོན། མཚེའུ་ཡི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་སྟོང་49ཡོད་པ་དང་། ཚངས་ཐིག་ལ་སྨི་7000ཡོད། མཚོ་སྙིང་གི་གཏིང་ཚད་ལ་སྨི་70ལྷག་ཡོད། མཚེའུ་ཡི་མཐའ་སྐོར་དཀྱིལ་དབུས་ལ་གཟར་ཡོད་པས་དབྱིབས་སྐོར་ཞིང་ཟླུམ། ཀུན་གྱིས་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཟླུམ་ཞིང་སྐོར་བའི་མཚེའུ་ཞེས་བསྔགས།

ཨ་བྷོ་ལི་རྩི་ཤིང་ར་བ། རྩི་ཤིང་ར་བ་དེ་ནི་གྷ་ནའི་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་ཆེས་མཛེས་ཤིང་ཆེས་དབེན་ཞིང་འཇགས་པ། ཕྱོགས་བཞིའི་མགྲོན་པོ་སླེབས་པ་ཆེས་མང་བའི་གནས་མཆོག་ཅིག་ཡིན། རྩི་ཤིང་ར་བ་དེ་ལས་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་རྒྱུད་ཀྱི་མཛེས་ལྗོངས་མིག་གི་དཔལ་དུ་རོལ་ཐུབ།

གྷ་ན།

ཁད་ཕུ་ཁོ་སི་ཐི་གྲོང་ཁྱེར་ནི་གྷ་ནའི་ལྷོ་རྒྱུད་ཀྱི་མཚོ་འགྲམ་དུ་ཆགས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་གྷ་ནའི་ལོ་རྒྱུས་ཆེས་རིང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ལ་ངོས་འཛིན། དུས་རབས་15པར་གནས་དེ་ནི་ཨ་སད་དྷི་མིའི་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས་ཡིན་ཞིང་། 1874ལོར་དབྱིན་ཇིའི་མི་སེར་སྤེལ་བའི་རིང་ལུགས་ཀྱིས་གྷ་ནའི་མཚོ་རྒྱུད་དུ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་གསེར་གཏེར་དང་འབྲེལ་བའི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་བཙུགས་རྗེས་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་གཙོ་བོར་གྱུར། གྲོང་ཁྱེར་དེ་མཚོ་འགྲམ་དུ་ཡོད་པས་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་མཛེས་ཤིང་གཏེར་རྫས་ཕུན་སུམ་ཚོགས། གྲོང་ཁྱེར་དེར་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྒྱ་མཚོའི་རླབས་རིས་ཀྱི་མཛེས་པ་དང་བརླན་ཞིང་འཇམ་པའི་བསིལ་རླུང་གི་བདེ་སྣང་མྱོང་ཐུབ། ཁད་ཕུ་ཁོ་སི་ཐི་གྲོང་ཁྱེར་ནི་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་གྱིས་དབང་སྒྱུར་སྐབས་ཀྱི་མཁར་རྫོང་བཅུ་གཅིག་གྲས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་ཡིན་པས་འཛམ་གླིང་ཤུལ་བཞག་མིང་ཐོར་ཚུད་ཡོད།

ཨ་ཁི་ར། གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ཡོད་པའི་ཨ་ཁི་ར་གྲོང་ཁྱེར་ནི་གྷ་ནའི་རྒྱལ་ས་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཡིན་ཞིང་། ནུབ་རྒྱུད་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་མོ་དང་འབྲེལ་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དུ་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་རིང་ལུགས་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་གང་སར་མཐོང་ཐུབ་པས་ཀུན་གྱིས་དཔའ་བོའི་གྲོང་ཁྱེར་ཞེས་བསྟོད་པའི་མེ་ཏོག་གཏོར། ཁི་ལི་སི་ཆིན་མཁར་རྫོང་དང་ཀྲན་མའོ་སི་མཁར་རྫོང་སོགས་ལས་གནས་དེའི་མི་དམངས་ཀྱིས་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་གྱིས་གཉའ་གནོན་དང་བཤུ་གཞོག་ལ་རྒོལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བདེན་དཔང་རྙེད་ཐུབ་བོ། །ཨ་ཁི་ར་ནི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། རིག་གནས་བཅས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ཡིན་པར་མ་ཟད། རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ་གྱི་ཚོང་ར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། གྲོང་ཁྱེར་དེར་མིང་དུ་གྲགས་པའི་སློབ་ཆེན་དང་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གླིང་།

དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་། རྩི་ཤིང་ར་བ། མཁར་རྫོང་སོགས་དེང་རབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་བཟོ་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་པ་སྦྲུམ་ཞིང་གནའ་ཉམས་དོད་པའི་མཁར་ཤུལ་མང་པོའང་ཡོད།

གྷ་ནའི་ཁང་རྙིང་།

གྷ་ནའི་གསེར་གཏེར་ཁུལ། གྷ་ན་ནི་གསེར་གཏེར་ཆེས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པས་ཀུན་གྱིས་གསེར་མདོག་གི་མཚོ་རྒྱུད་ཅེས་པའི་མཚན་སྙན་གསོལ་ཡོད། གྷ་ནའི་ས་གཤིས་ལ་གསེར་གཏེར་གྲུབ་པའི་ས་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་ཡོད། ཁོད་ཡངས་པའི་བྷི་ལི་མའོ་དང་ཐ་ཁི་ཝ་ས་ཁུལ་དུ་གསེར་གྱི་གཏེར་ཁ་མང་པོ་ཡོད་དེ། བྱང་ནས་ལྷོ་རུ་གོ་རིམ་ལྡན་པར་གསེར་གྱི་གཏེར་ཁུལ་དྲུག་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་ཨ་སེད་དྷི་ནི་གསེར་གྱི་འདུས་ཚད་ཆེས་མང་པའི་གསེར་གྱི་གཏེར་ཁ་ཡིན།

མཱ་ཡེ་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་ནི་ཨ་སེད་དྷི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་ཡིན་ཞིང་། སྤྱི་ལོ་1925ལོར་དབྱིན་ཇི་བས་བསྐྲུན། བཤམས་སྟོན་ཁང་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་ཁ་དོག་སེར་པོར་མངོན་ཞིང་རྩེག་རིམ་གཉིས་ཡོད་པ་དང་། བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་རྒྱལ་པོ་དང་བློན་ཆེན་དག་གི་སྐུ་བརྙན་བཞེངས་ཡོད།

ལྭ་ཤམ་སྔོན་པོ་གྱོན་པའི་བུད་མེད།

གྷ་ན་རྒྱལ་ཁབ་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་ནི་ཨ་ཁི་ར་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་པ་དང་། བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་རྡོ་ཆས་དུས་རབས་ནས་ཉེ་རབས་བར་གྱི་གནའ་རྫས་མང་པོ་ཉར་ཡོད་པ་སྟེ། ཚོ་དཔོན་གྱི་མཚན་རྟགས་དང་ས་གནས་རང་ནས་རྙེད་པའི་རོལ་ཆས། ཤེལ་ཕྱེ། འཁལ་འཐག་ཐོན་རྫས། རྐུབ་སྟེགས། རྫ་ཆས། གདོང་འབག་སོགས་རུས་རྒྱུད་ཚོ་བའི་རིག་གནས་དང། བྲན་གཡོག་ཉོ་ཚོང་གི་ལོ་རྒྱུས། མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ལག་ཤེས་རིག་གནས། ཧྥེ་གླིང་གི་རོལ་ཆས་རིག་གནས་མཚོན་པའི་གནའ་རྫས་མང་པོ་ཉར་ཡོད་དོ། །