ནུབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་འགྲམ་གྱི་མུ་ཏིག་རྡོག་ཅིག ཨན་གོ་ལ།

ཨན་གོ་ལ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་སྟེ་བསྡུས་མིང་ལ་ཨན་གོ་ལ་ཞེས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ནི་ཨ་ཧྥེ་རི་ཀའི་ལྷོ་ནུབ་མཚམས་སུ་ཡོད། ཨན་གོ་ལའི་བྱང་རྒྱུད་ཁོང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཉེ་བར་བཅར་ཞིང་ཤར་རྒྱུད་ཟེམ་པི་ཡ་དང་མཚེ་མར་བཅར། ལྷོ་རྒྱུད་མི་པ་ཡ་དང་ནུབ་རྒྱུད་ནུབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་མོ་དང་འདབས་འབྲེལ་དུ་གནས། ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཕལ་མོ་ཆེ་ཚ་ཁུལ་རྩྭ་ཐང་གནམ་གཤིས་སུ་གཏོགས་ཤིང་། ལྷོ་རྒྱུད་ཚ་ཁུལ་བར་མའི་གནམ་གཤིས་སུ་གཏོགས། མཚོ་འཕགས་མཐོ་བའི་ས་ཁུལ་ནི་དྲོད་ཁུལ་གནམ་གཤིས་སུ་གཏོགས་སོ། །

སྔོན་ཆད་ཨན་གོ་ལ་ནི་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རིན་ཐང་ཆེས་ཆེ་ཞིང་ཆེས་འབྱོར་ཕྱུག་ལྡན་པའི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་1475ལོར། ཕོར་ཐུ་གལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མིང་ལ་དྷི་ཨོ་གྷི·ཁཱང་ཞེས་པའི་མི་ཞིག་རྒྱ་གར་ལ་མྱུལ་ཞིབ་ཏུ་ཆས་ཤིང་། དམག་མི་བརྒྱ་ལྷག་དང་ཆོས་སྤེལ་མཁན་འགའ་གྲུ་གཟིངས་ཆེན་པོ་བདུན་ནང་བསྡད་དེ་ཨ་ཧྥེ་རི་ཀའི་ནུབ་མཚོའི་མཚོ་འགྲམ་རྒྱུད་དེ་སོང་མཐར། ཨན་གོ་ལ་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ལུན་ཏར་ལ་ཐོན་ཞིང་། ཁོང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚོ་ཁར་རྗེས་དྲན་གྱི་རྡོ་རིང་བསླངས། དེ་ནས་ལུན་ཏར་ནས་མི་ནག་བྲན་གཡོག་སྐོར་ཞིག་ཁྲིད་དེ་ཕྱིར་ཕོར་ཐུ་གལ་ལོག །

1483ལོར། དྷི་ཨོ་གྷི་ཡང་བསྐྱར་ཨན་གོ་ལར་ལ་ཆས་ཤིང་། ཕོར་ཐུ་གལ་ལ་ཁྲིད་ཡོང་བའི་མི་ནག་བྲན་གཡོག་དག་ཀྱང་ཁོ་དང་མཉམ་དུ་ཕྱིར་ཨན་གོ་ལར་ལོག །སྔོན་ཆད་དྷི་ཨོ་གྷི་ཁོང་གོའི་རྒྱལ་པོ་ལ་མཇལ་ནས་མཛའ་བརྩེའི་གསེར་ཟམ་བཙུགས་པས། ཁོང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་པོས་ཀྱང་ཕོ་ཉ་མངགས་ནས་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་རྒྱལ་ས་ལི་སི་པོན་དུ་རྒྱུན་སྡོད་བྱེད་དུ་བཅུག །1491ལོར་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་གྲུ་གཟིངས་རུ་དཔུང་གཞན་ཞིག་ཀྱང་ཨན་གོ་ལར་ཐོན་ཞིང་། ཁོང་གོ་གཙང་པོའི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་ཁོང་གོའི་རྒྱལ་པོ་དང་མཇལ། ཕོར་ཐུ་གལ་གྱིས་ཀྱང་ཁོང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་དུ་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁུངས་བཙུགས་མུར། ཚོང་ལས་དང་རིག་གནས་སྤེལ་རེས་ཀྱི་འགོ་བརྩམས།

ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་སོ་སོར་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཡོད་དེ། པན་ཐའོ་སྐད་ཁོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་གཙོ་བོ་ནི་སྙུང་དབྱིབས་དང་གཏོར་དབྱིབས་ཀྱི་རྩྭ་སྤྱིལ་ཡིན་པ་དང་། སྡེ་པའི་ཕྱོགས་བཞིར་དགྲ་འགོག་པའི་སྒྲིབ་དངོས་དང་དཀྱིལ་དབུས་སུ་ཚོང་ཁྲོམ་ཡོད། པུའུ་ཞི་མན་མི་ནི་སྡོང་པོའི་ཡལ་ག་དང་རྩྭས་བསྐྲུན་པའི་ཟླུམ་དབྱིབས་ཕྱེད་ཀའི་ཁང་པ་ཆུང་བའི་ནང་བསྡད་ཡོད། བྲག་ཁུང་དུ་འཚོ་ཞིང་ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་མེད་པའི་མི་སྡེའང་ཡོད། གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་དར་བའི་པན་ཐའོ་མིའི་ཚོ་བ་ལ་ལར་བླ་དད་རིག་གནས་དར་ཁྱབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་སྟེ། དུས་སྟོན་དང་འདུ་འཛོམས་གལ་ཆེན་ཐོག་ས་དམར་དང་བྱ་སྒྲོ། ལོ་མ་སོགས་ཀྱིས་ཆུ་སྲིན་དང་བྱ་རྒོད་སོགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་བསྐྲུན་བྱས་ནས་དད་གུས་ཀྱི་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་པའི་སྲོལ་ཡོད། མའོ་ཝེ་ར་ཚོ་བའི་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱིས་སྐྲ་ལོའི་སྟེང་སྣུམ་བསྐུས་ཤིང་། དེ་ནས་འདམ་བག་དང་དངོས་པོ་གཞན་པ་བསྲེས་རྗེས་ཐོད་པར་སྦྱར་ནས་སྐྲ་ཚུགས་མི་འགྱུར་བར་བྱེད་པའི་སྲོལ་མཆིས་སོ། །

ཨན་གོ་ལ་དམག་དོན་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་ནི་ཨན་གོ་ལའི་ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་བཟོ་བཀོད་དང་ལུན་ཏར་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མཚོན་རྟགས་ཀྱང་ཡིན། བཤམས་སྟོན་ཁང་དེ་སྤྱི་ལོ་1575ལོར་བསྐྲུན་ཞིང་། དེ་ནི་ཕོར་ཐུ་གལ་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་གྱིས་ལུན་ཏར་མཚོ་འགག་དང་གླིང་ཕྲན་འབྲེལ་མཚམས་སུ་བསྐྲུན་པའི་མཁར་རྫོང་ཞིག་ཡིན། རྗེས་ནས་ཨན་གོ་ལ་རང་བཙན་ཐོབ་རྗེས་དམག་དོན་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་ལ་བསྒྱུར་བ་རེད། བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་ལ་རྒོལ་བའི་འཐབ་འཁྲུག་དང་། ཨན་གོ་ལའི་ནང་འཁྲུག་གི་སྐབས་སུ་སྤྱད་མྱངས་པའི་མེ་མདའ་དང་། ལྭ་བ། འདྲ་པར་སོགས་ཡོད།

ཁའེ་སད་གཙང་པོ་ནི་ཨ་ཧྥེ་རི་ཀ་དབུས་རྒྱུད་དུ་ཡོད། ཁོང་གོ་གཙང་པོའི་གཡས་ངོགས་ཀྱི་ཆུ་ལག་ཆེ་ཤོས་ཏེ་སྤྱིའི་རིང་ཚད་ལ་སྨི་སྟོང་1940ཡོད། ཁའེ་སད་གཙང་པོ་ནི་ཨན་གོ་ལ་དང་ཁོང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁོངས་དབྱེ་མཚམས་ཡིན་ཞིང་། གཙང་པོའི་འབབ་རྒྱུན་སོ་སོར་རྦབ་ཆུ་ཡོད་པར་མ་ཟད། མཛེས་སྡུག་ཡིད་དུ་འོང་བའི་རང་བྱུང་གི་བཀོད་པ་དང་མི་སྡེའི་འཚོ་ཚིས་ལ་སྨན་པའི་ཆུའི་ཐོན་ཁོངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས།

ལའོ་པན་གྷི་ནི་ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྷོ་ནུབ་རྒྱུད་དུ་ཡོད་པའི་གྲོང་ཁྱེར་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། གྲོང་ཁྱེར་དེའི་བཟོ་བཀོད་ལ་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན། གྲོང་ཁྱེར་དེ་ནི་སྤྱི་ལོ་1885ལོར་མཱ་དྷི་ར་གླིང་ཚོམ་ནས་གནས་སྤར་ཏེ་ཐོན་པའི་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་མི་སེར་སྤེལ་མཁན་གྱི་བསྐྲུན་པ་ཡིན་ཞིང་། སྔོན་ཆད་ཨན་གོ་ལར་ཡོད་པའི་ཕོར་ཐུ་གལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྡོད་གནས་གཙོ་བོ་ཡིན་པར་མ་ཟད། རིག་གནས་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལྟེ་གནས་ཀྱང་ཡིན།

ཨན་གོ་ལའི་རྒྱལ་ས་ལུན་ཏར་གྱི་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མུའོ་སོ་ལའོ་གླིང་ཕྲན་ནི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་ལྗོངས་རྒྱུ་ཁུལ་ཡིན། གླིང་ཕྲན་དེ་ཁན་ཙ་གཙང་པོ་དང་རྒྱ་མཚོའི་འདྲེས་མདོ་ན་ཡོད་ཅིང་། ལོ་མང་པོར་བྱེ་མ་བདས་བསགས་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཡིན། གླིང་ཕྲན་གྱི་ས་གནས་ལ་ལའི་ས་མདོག་དཀར་པོ་ཡིན་པས། ཉི་འོད་འོག་འོད་ལམ་ལམ་འཚེར་ཞིང་ལུན་ཏར་གྱི་མཚོ་འགྲམ་ལ་ཕྲ་རྒྱན་བཏབ་པའི་ནོར་བུ་རྡོག་ཅིག་དང་ཀུན་ནས་མཚུངས། གླིང་ཕྲན་སྟེང་གཡུ་ལོ་ཐགས་སུ་བཀྲ་བའི་ནགས་ཚལ་དང་། མངར་བཅུད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བེ་ཏ་དང་ཨ་མྲ་སོགས་སིལ་ཏོག་མང་པོ་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཉི་འོད་དྲོ་ཞིང་བསིལ་རླུང་འཇམ། གླིང་ཕྲན་མཐའ་བསྐོར་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་དོད་པའི་ཁང་པ་དང་། ཨ་ཧྥེ་རི་ཀའི་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རྩྭ་སྤྱིལ་སོགས་བསྟར་ཕྲེང་བསྒྲིགས་ཡོད། གཞན་གླིང་ཕྲན་དང་ཐག་ཉེ་སར་ཟླ་འོད་ལུང་པ་དང་བྲན་གཡོག་བཤམས་སྟོན་ཁང་སོགས་ཡོད་དོ། །

ཨན་གོ་ལ་མིའི་རིག་པའི་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་ནི་ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་ངོས་འཛིན། དེ་ནི་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པར་བསྐྲུན་ཞིང་། སྔོན་ཆད་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་ཕྱུག་བདག་ཚོའི་སྡོད་གནས་ཡིན་པར་གྲགས། རྗེས་ནས་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་། 1976ལོའི་ཟླ་11པར་དངོས་སུ་མགྲོན་པོ་སྣེ་ལེན་བྱས། དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ལ་རྩེག་རིམ་གཉིས་དང་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་བཅུ་གཉིས། དཔེ་མཛོད་ཁང་གཅིག །གྲོས་ཚོགས་ཁང་གཅིག་བཅས་ཡོད། བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་ཤིང་གི་བརྐོས་རིས་དང་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་མཚོན་པའི་འདྲ་རིས་སོགས་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་ལས་ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་གཙོ་བོ་དག་གི་བྱུང་འཕེལ་དང་། རྨོ་འདེབས་གཙག་དྲུབ་ཀྱི་ལག་རྩལ། ལྷ་མཆོད་གཉན་བཀུར་གྱི་རིག་གནས་སོགས་མཚོན་ནོ། །

ལུན་ཏར་ནི་ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་མཚོ་འགག་ཀྱང་ཡིན། གྲོང་ཁྱེར་དེ་སྤྱི་ལོ་1575ལོར་བསྐྲུན་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། 1627ལོ་ནས་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར། སྔོན་ཆད་བྲན་གཡོག་ཉོ་ཚོང་གི་འགག་སྒོ་གཙོ་བོ་ཡིན། གྲོང་ཁྱེར་དེར་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་དང་ཆོས་ཁང་། དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་སོགས་ཨན་གོ་ལའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བྱུང་བ་མཚོན་ཞིང་རིག་གནས་ཀྱི་ཚན་ཁ་འབར་བའི་བཟོ་བཀོད་མང་པོ་ཡོད།

ཁན་ཙ་གཙང་པོ་ནི་ཨན་གོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མ་ཡུམ་གཙང་བོར་ངོས་འཛིན། གཙང་པོ་དེའི་མགོ་ཁུངས་པའེ་ཡེ་མཐོ་སྒང་ཤར་ལྷོའི་མཚམས་སུ་ཡོད། གཙང་པོའི་སྟོད་རྒྱུད་མཐོ་སྒང་གཤོངས་ས་ཡིན་པས་ཐང་བདེ་ཞིང་བཞུར་རྒྱུན་དལ། བར་རྒྱུད་རི་ཚོགས་ཡིན་པས་བཞུར་རྒྱུན་མགྱོགས་ཤིང་། ཆུ་བེད་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས། སྨད་རྒྱུད་བདེ་ཐང་ཡིན་པ་དང་། ས་གཤིན་ལེགས་ཤིང་སེར་འཛོམས་པས་ཞིང་ལས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་ཡིན་ནོ། །（རྩོམ་པ་པོ་ནི་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་ཡིན།）