དུས་རབས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བསྟུན་ནས་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་དེ་རིག་གནས་ལས་བརྒལ་བའི་སྤེལ་རེས་དང་ཁྱབ་སྤེལ་ཁྲོད་གོ་སྐབས་དང་འགྲན་སློང་གསར་པ་ཞིག་འཕྲད་ཡོད། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཡིག་སྒྱུར་ཡང་དག་བྱ་རྒྱུ་དེ་བོད་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་རིག་གནས་སྤེལ་རེས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུར་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད། རྩོམ་འདིར་དུས་རབས་གསར་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་འོག་གི་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་པ་དང་། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་གནས་པའི་གནད་དོན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བའི་ལོ་ཙཱ་ཐབས་རྩལ་སྣ་ཚོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཡོད། དེའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་སྤུས་ཚད་དང་ཕན་འབྲས་མཐོར་འདེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དུས་རབས་གསར་པའི་ནང་རྒྱ་ཆེ་རུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད་ཡིན།
གཅིག །གླེང་གཞི།
བོད་ཡིག་ནི་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཞུན་གྲུབ་ཡིན་པ་ལ་ལོ་ངོ་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་མཚོན་རྟགས་ཀྱང་ཡིན་ལ། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་ཅན་དང་ཆ་འཕྲིན་ཅན་གྱི་དུས་རབས་གསར་པ་ནང་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱ་རྒྱུ་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དང་ཕྱི་རོལ་ལ་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་ཟམ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ལོ་ཙཱ་བྱས་པ་བརྒྱུད་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ནང་འདུས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་མངོན་ཐུབ་པས་རིག་གནས་མི་འདྲ་བའི་དབར་ཕན་ཚུན་བསམ་ཤེས་དང་སྤེལ་རེས་བྱ་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་སྐད་ཡིག་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས་ལོ་ཙཱ་ལས་དོན་ལ་དཀའ་ངལ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པས་དེའི་ལོ་ཙཱ་ཐབས་རྩལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་དོན་དངོས་ཀྱི་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ཡོད།
གཉིས། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས།
༡ རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ།
བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་དེ་རྟག་ཏུ་བོད་རིགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལོ་རྒྱུས། དམངས་སྲོལ་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད། དཔེར་ན། (སངས་རྒྱས)ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་རིགས་ནང་བསྟན་རིག་གནས་ནང་གོ་རྟོགས་ཅན་ལ་གུས་བཀུར་དང་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་དོན་གཉེར་བྱེད་པ་དེ་བས་འདུས་ཡོད། ཐ་སྙད་འདི་དག་གི་རྒྱབ་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་ནང་དོན་གྱིས་དེར་རིག་གནས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཟབ་མོ་ལྡན་ཡོད།
༢ དམིགས་བསལ་གྱི་སྐད་ཆའི་སྒྲིག་གཞི།
བོད་ཡིག་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་ཡི་གེའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ལ། དེའི་བརྡ་སྤྲོད་གྲུབ་ཚུལ་དང་ཐ་སྙད་གྲུབ་ཚུལ་ལ་རང་ངོས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཡོད། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཐ་སྙད་གྲུབ་སྟངས་ཅུང་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བ་སྟེ། སྔ་རྗེས་སུ་ཡི་གེ་འཇོག་པ་དང་ཡི་གེའི་རྩ་བ་སོགས་འདུས། དཔེར་ན། (ཆོས་རྒྱལ)དང་། “权”ཡིས་དབང་ཆ་མཚོན།“利”ཞེས་བཤད། དེ་གཉིས་སྡེབ་སྒྲིག་བྱས་ནས་དམིགས་བསལ་གྱི་གོ་དོན་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་གྲུབ་ཡོད། དེ་ནི་སྐད་རིགས་གཞན་པའི་ཐ་སྙད་གྲུབ་ཚུལ་དང་ཁྱད་པར་མངོན་གསལ་ཡོད།
གསུམ། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་གནས་པའི་གནད་དོན།
༡ རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཁྱད་པར་ལས་བྱུང་བའི་གོ་བ་ལེན་པའི་ནོར་འཛོལ།
རིག་གནས་མི་འདྲ་བའི་བར་གྱི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་དང་། རིན་ཐང་འདུ་ཤེས།འཚོ་བའི་གོམས་སྲོལ་བཅས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པས། ལོ་ཙཱ་པས་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལ་གོ་བ་ལེན་སྐབས་ནོར་འཛོལ་འབྱུང་སྲིད།
༢ སྐད་ཆའི་སྒྲིག་གཞིའི་ཁྱད་པར་ལས་བྱུང་བའི་ལོ་ཙཱ་དཀའ་བ།
བོད་ཡིག་དང་དམིགས་འབེན་སྐད་ཡིག་གཉིས་བརྡ་སྤྲོད་དང་ཐ་སྙད་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཡིན་པས། ལོ་ཙཱ་བྱེད་སྐབས་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་ལྟོས་ཟློས་བྱེད་དཀའ་བར་གྱུར། དཔེར་ན་བོད་ཡིག་ནང་གི་གུས་བཀུར་ཚིག་གི་ཐ་སྙད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་དམིགས་འབེན་སྐད་ཡིག་ཁ་ཤས་ནང་དེ་དང་འདྲ་བའི་གུས་བཀུར་ཚིག་མ་ལག་མེད་པས། བོད་ཡིག་གི་གུས་བཀུར་ཚིག་གི་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱེད་སྐབས་ཡོངས་སུ་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་མཚོན་སྟངས་རྙེད་དཀའ་བས། ལོ་ཙཱ་བྱས་རྗེས་ཀྱི་ཡིག་དེབ་ཀྱིས་མ་ཡིག་གི་གུས་བཀུར་ཚད་དང་སྐད་ཡིག་གི་ཉམས་འགྱུར་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་མཚོན་མི་ཐུབ།
བཞི། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཡིག་སྒྱུར་ཐབས་རྩལ།
གོ་དོན་བསྒྱུར་ཐབས།
རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་ལྟོས་ཟླའི་ཐ་སྙད་ཐད་ཀར་རྙེད་མི་ཐུབ་པའི་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཐ་སྙད་ཁག་གཅིག་ལ་དོན་བསྒྱུར་ཐབས་དེ་བས་འཚམ་པ་རེད། དཔེར་ན“贡品”(མཆོད་རྫས)ལ་གལ་ཏེ་ཐད་སྒྱུར་བྱས་ན་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་དེའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཆོད་འབུལ་གྱི་གོ་དོན་ཤེས་མི་ཐུབ་པས། བོད་རིགས་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཁྲོད་ཀྱི་དོན་སྙིང་ཡང་དག་བརྒྱུད་བསྒྲགས་བྱེད་མི་ཐུབ།
དུས་རབས་གསར་པའི་འོག་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱས་པ་དེས་བོད་རིགས་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་དེ་བཞིན་རིག་གནས་ལས་ཀ་སྤེལ་རེས་ཐད་འགག་རྩའི་ནུས་པ་ཐོན་གྱི་ཡོད། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་རྒྱུས་ལོན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་། ལོ་ཙཱ་ཁྲོད་གནས་པའི་གནད་དོན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པར་མ་ཟད། ཐད་སྒྱུར་དང་། དོན་བསྒྱུར། མཆན་སྣོན་ཐབས། སྒྲ་བསྒྱུར། ཕྱོགས་བསྡུས་ལོ་ཙཱ་སོགས་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་རྩལ་སྣ་ཚོགས་སྟབས་བསྟུན་ངང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ན། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་སྙིང་དང་རིག་གནས་ནང་དོན་སྔར་ལས་ཡང་དག་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བརྒྱུད་བསྒྲགས་བྱེད་ཐུབ། དུས་རབས་གསར་པའི་འོག་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཡིག་སྒྱུར་ལས་དོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ཡོད། བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་རྒྱུས་ལོན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་། ལོ་ཙཱ་ཁྲོད་གནས་པའི་གནད་དོན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པར་མ་ཟད། ལོ་ཙཱ་ཐབས་རྩལ་སྣ་ཚོགས་བྱང་ཆུབ་ངང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཚེ་ལོ་ཙཱ་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་བོད་རིགས་རིག་གནས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཐུབ། ལོ་ཙཱ་བས་རང་ངོས་ཀྱི་ནུས་པ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཐབས་འཚོལ་ཞིབ་དང་གསར་གཏོད་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ་བོད་ཡིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་ལོ་ཙཱ་བྱ་གཞག་ལ་གསོན་ཤུགས་གསར་པ་བསྣན་ནས་བོད་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་འཛམ་གླིང་རིག་གནས་གར་སྟེགས་ཐོག་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་མངོན་དུ་འཇུག་དགོས།
（རྩོམ་པ་པོ། དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་།）