མིའི་རིགས་བྱུང་ཚུལ་དང་ཤེས་རིག་དར་ཚུལ་བཤད་པ།

གཅིག །སྲོག་ཆགས་བྱུང་ཚུལ།

ཚན་རིག་པས་བཤད་པ་ལྟར་ན། འདི་ནས་ཡར་བརྩིས་པའི་མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་150ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཆགས། སའི་གོ་ལ་འདི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཆེན་མོ་ནས་འཁོར་བསྐྱོད་བྱས་ཏེ་ད་བར་མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་46ཙམ་འདས་ཡོད། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བྱུང་ནས་ད་བར་ལོ་དུང་ཕྱུར་33འགོར། མིའི་རིགས་བྱུང་ནས་མི་ལོ་ས་ཡ་གསུམ་འགོར་ཡོད།

མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་135ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དེར་འཇིག་རྟེན་འབར་གས་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་མྱོང་། དེའི་དངོས་པོ་དང་ནུས་ཚད། དུས་ཚོད་དང་བར་སྟོང་གིས་ད་ལྟའི་སྣང་ཚུལ་འདི་གྲུབ་པར་བཤད། སའི་གོ་ལ་ནི་བར་སྣང་ཁམས་ཆེན་པོའི་དགུ་ཚིགས་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐར་མའི་གོ་ལ་ཞིག་སྟེ། གོ་ལ་འདི་ནི་མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་46གི་སྔོན་དུ་ལེགས་པར་གྲུབ་ཡོད། མཐའ་ཡས་པའི་སྟོང་ཁམས་ཆེན་པོ་འདིའི་རྒྱུ་སྐར་མང་པོའི་ཁྲོད་དུ་ས་གོ་ལ་ནི་དེའི་ནང་གི་སྐར་འབྲུ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་རེད། སྐབས་དེར་སའི་གོ་ལའི་ཤར་ནུབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་དག་ཏུ་ཚེ་སྲོག་ལྡན་པའི་སྲོག་ཆགས་བྱུང་མྱོང་མེད་ཀྱང་། ཕལ་ཆེར་མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་38ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་རྡུལ་ཕྲན་དུ་མའི་ཚོགས་ཀྱིས་སྐྱེ་ལྡན་ཕུང་པོ་ཞེས་པ་དེ་གྲུབ། དེ་ནས་རྒྱ་མཚོའི་ནང་གི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཤིག་ལ་ཆེས་ཐོག་མའི་ཚེ་སྲོག་ཆགས། འདི་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ཞེས་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ངོ་མཚར་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་བྱེད་པོ་འདི་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་ཐོག་མར་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།

ལོ་དུང་ཕྱུར་33སྔོན་ནས་ལོ་དུང་ཕྱུར་25བར་ལ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་གི་དུས་རབས་ཟེར་ཞིང་། དེ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་ཐོག་མའི་དུས་རིམ་ལྟ་བུ་ཡིན། ཆེས་གདོད་མའི་དུས་ཀྱི་བར་མཚམས་ཤིག་ལ་ཆེས་སྔ་བའི་སྐྱེ་དངོས་སྟེ་ཐོག་མའི་ཉིང་རྡུལ་ཕྲ་ཕུང་གི་ཤ་མོའི་རིགས་བྱུང་ཡོད། ལོ་དུང་ཕྱུར་25ནས་ལོ་དུང་ཕྱུར་6གི་སྔོན་ལ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་སྟེ། སྐྱེ་དངོས་དར་རྒྱས་བྱུང་མགོ་ཚུགས་པ་ཡིན། བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་གི་དུས་འགོ་ལ་ཉིང་རྡུལ་དངོས་ལྡན་གྱི་ཆུ་རྩྭའི་རིགས་བྱུང་ཡོད། དུས་མཇུག་ལ་གདོད་མའི་ནང་ཁྲོལ་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་དང་ལུས་མཉེན་སྲོག་ཆགས། སྒལ་ཚིགས་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་སོགས་བྱུང་།

ལྡོག་བརྩིས་བྱས་པའི་ལོ་དུང་ཕྱུར་6ནས་ལོ་དུང་ཕྱུར་2.5ཡི་བར་ལ་གནའ་བོའི་སྐྱེ་དངོས་དུས་རབས་ཟེར། དེ་ནི་སྐྱེ་དངོས་གས་གཏོར་ཆེན་མོ་བྱུང་བའི་དུས་རབས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་ལྟར་ལོ་དུང་ཕྱུར་6གི་སྔོན་ལ་སྒལ་རུས་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་བྱུང་། ལོ་དུང་ཕྱུར་5ཡི་སྔོན་ནས་སྒལ་རུས་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་བྱུང་ཡོད།

དེ་ལྟར་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཆེས་ཐོག་མར་སྲོག་ཆགས་ཀུན་ཀྱི་མེས་པོ་ལྟ་བུ་བྱུང་བ་དང་། དེ་ལས་རིམ་བཞིན་གཤེར་གནས་སྲོག་ཆགས་དང་སྐམ་གནས་སྲོག་ཆགས་བྱུང་། དེ་དག་ལས་རིམ་བསྟར་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་གོ་རིམ་ཁྲོད། དང་པོ་མཚོ་ནང་དུ་ཆུ་གནས་སྲོག་ཆགས་རིགས་སྣ་ཚོགས། དེ་ནས་སྐམ་སའི་སྲོག་ཆགས་སྟེ། སྐམ་ཆུ་གཉིས་འཚོའི་སྲོག་ཆགས། བྱ་དང་བྱེའུའི་རིགས། འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས། རི་དྭགས་དང་གཅན་གཟན། སྤྲ་སྤྲེལ། སྤྲ་སྤྲེའུའི་རིགས་ལས་རིམ་བཞིན་འགྲོ་བ་མི་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བ་སྟེ། ཚན་རིག་པས་དབུགས་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ཡོད་ཚད་སྐྱེ་དངོས་ལས་བྱུང་བར་འདོད།

འཇིག་རྟེན་འདིར་ཐོག་མར་སྐྱེས་དངོས་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་གཤེར་གནས་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཤིག་ལ་ཚེ་སྲོག་ཆགས། སྲོག་ཆགས་དེ་དག་ཐོག་མར་གཤེར་དུ་ཡུན་རིང་གནས། དུས་གང་མཚམས་ཤིག་ལ་སྐམ་སར་འཚོ་ཐུབ་པ་བྱུང་། དེ་ནས་སྐམ་གནས་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་ལ་རིགས་སྣ་ཚོགས་བྱུང་བ་དང་། དེའི་ཁྲོད་མི་ཞེས་པ་ཞིག་ཀྱང་ལོགས་སུ་བྱུང་བའོ། །དེའི་བརྒྱུད་རིམ་ནི་དབུགས་ཐེངས་གཅིག་གིས་བཤད་ཐུབ་པ་ལྟ་བུའི་ལས་སླ་མོ་ཞིག་མ་ཡིན་ཏེ། མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་དང་ས་ཡ་རྩིས་ལ་ཐེབས་པའི་ཆེས་ཡུན་རིང་གི་རྙོག་འཛིང་ཅན་གྱི་འཕེལ་འགྱུར་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན། སྲོག་ཆགས་ནི་གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་སྐྱེ་དངོས་འཕེལ་འགྱུར་ལས་གྲུབ་པ་སྟེ། སྐྱེ་དངོས་ལའང་རིགས་མང་དུ་དགར་རུང་མོད། སྲོག་ཆགས་བྱུང་བའི་ཁུངས་གཏུག་ས་ནི་ཆེས་གདོད་མའམ་ཆེས་ཐོག་མའི་སྐྱེ་དངོས་དེ་ལས་བརྒྱུད་པ་ཡིན་པར་འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བས་བཤད།

དེ་ཡང་ཆེས་ཐོག་མའི་སྲོག་ཆགས་དེ་ལ་གདོད་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཟེར། གདོད་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ནི་གདོད་མའི་ཕྲ་ཕུང་རྐྱང་མའི་སྐྱེ་དངོས་ཡིན། ཕྲ་ཕུང་མོད་པའི་སྐྱེ་དངོས་ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། དེ་ནི་དབྱེ་འབྱེད་ཡོད་པའི་ཕྲ་ཕུང་མང་པོས་གྲུབ་པའི་སྐྱེ་དངོས་ཕུང་པོ་ཞིག་ལ་ཟེར། མིག་གིས་མཐོང་ཐུབ་པའི་སྐྱེ་དངོས་མང་དག་ཞིག་ནི་ཕྲ་ཕུང་མོད་པའི་སྐྱེ་དངོས་ཡིན་པ་རེད། སྐྱེ་དངོས་ནི་གློག་རྡུལ་དང་རྒྱུ་རྡུལ། བར་རྡུལ་བཅས་ཀྱིས་རྡུལ་ཕྲན་གྲུབ་ཅིང་། རྡུལ་ཕྲན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་འདུས་རྡུལ་སྣ་ཚོགས་གྲུབ། འདུས་རྡུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་སྐྱེ་ལྡན་འདྲེས་སྦྱོར་འགྱུར་རྫས་གྲུབ། དེ་ཡི་ཆ་ཤས་ཤིག་སྐྱེ་དངོས་གྲུབ་པ་རེད། དེ་དག་ཚང་མ་ཆེས་ཐོག་མར་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་ནང་བྱུང་བར་བཞེད། སྐྱེ་དངོས་ནི་ཚད་རིམ་དམའ་ས་ནས་མཐོ་རུ་གྱུར་ཞིང་། དེས་གདོད་མའི་སྐྱེ་དངོས་གྲུབ། དེ་ལས་སྒལ་ཚིགས་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་། དཔེར་ན། དུང་། སྲིན་འབུ། དེ་ནས་སྒལ་རུས་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་སུ་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་། སྒལ་ཚིགས་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་དང་། སྒལ་རུས་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས། སྐྱེ་དངོས་གཞན་སོགས་ལོ་དུང་ཕྱུར་གསུམ་གྱི་སྔོན་དུ་སྐམ་སར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་། ཆེས་ཐོག་མའི་སྐམ་སར་གནས་ཐུབ་པའི་སྲོག་ཆགས་ནི་སྐམ་ཆུ་གཉིས་འཚོའི་སྲོག་ཆགས་ཡིན། དེ་ནས་ཡུན་རིང་འགོར་རྗེས། ལྟོ་འགྲོས་སྲོག་ཆགས་འབོར་ཆེན་བྱུང་། དེ་ནས་འདབ་ཆགས་ཀྱི་རིགས། དེ་རྗེས་འོ་གསོའི་སྲོག་ཆགས་བྱུང་ཞིང་། སྲོག་ཆགས་དེའི་རིགས་ཀྱིས་སྐྱེ་དངོས་ཁམས་ལོ་ས་ཡ་དྲུག་ཙམ་དུ་དབང་བསྒྱུར་བཙན་བཟུང་བྱས་ཡོད། དེ་ནས་བློ་ལྡན་སྲོག་ཆགས་སམ་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་བར་བཤད་པ་སྟེ། མི་ནི་སྲོག་ཆགས་ལས་རིགས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད།

གཉིས། མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཚུལ།

འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་གྲུབ་ཚུལ་ལ་འཛམ་གླིང་མཁས་པ་སོ་སོར་བཤད་ཚུལ་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། གྲགས་ཆེ་བ་གཙོ་བོ་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་ནི། འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བ་དང་གསར་བསྐྲུན་སྨྲ་བ་སྟེ། གོང་མ་དེ་ཚན་རིག་པས་འདོད་ཚུལ་དང་རྗེས་མ་དེ་ཡེ་ཤུ་ཆོས་ལུགས་པ་འགའ་རེའི་བཤད་སྟངས་ཡིན། འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བས་མི་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་འཕེལ་འགྱུར་ལས་བྱུང་བར་འདོད། འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བ་ནི་ཁྲར་སི་རྡར་ཝིན་ལགས་ཀྱིས་1859ལོའི《དངོས་རིགས་སྐྱེ་ཁུངས》ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ནས་བཏོན་པའི་ལྟ་བ་ཞིག་ཏུ་འདོད་མོད། དོན་ལ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱིས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་བྱེད་པོ་ཁས་མི་ལེན་པར་ཡོད་ཚད་རྟེན་འབྱུང་རང་བཞིན་དུ་འདོད་པའང་དེང་གི་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་སྣང་།

སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱིས་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་གནས་ལུགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དེ་ནི་རྡར་ཝིན་ལས་ཀྱང་མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་ལོན་པ་སྔ་ཡོད། གསར་བསྐྲུན་སྨྲ་བའམ་འཇིག་རྟེན་བྱེད་པོའི་ལྟ་བ་ནི་ལྷ་ཡོད་སྨྲ་བ་སྟེ། ཡེ་ཤུ་ཆོས་ལུགས་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཡིན། མི་ནི་ལྷ་ཡིས་བཟོས་པ་དང་གཞན་ཡང་སྐྱེ་དངོས་ཡོད་དོ་ཅོག་ལྷ་ཡིས་བཟོས་པ་ཤ་སྟག་ཏུ་འདོད་པ་དེའོ། །འདིར་གཙོ་བོར་བཤད་འདོད་པ་ནི་འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བའི་ལུགས་ལྟར་ཡིན། དེ་ཡང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མིའི་རིགས་རིག་པ་བ་མང་པོས་འཛམ་གླིང་སྟེང་ཆེས་སྔ་བའི་མིའི་འགྲོ་བ་ཐོག་མར་བྱུང་ས་ནི་ཧྥེ་གླིང་ཤར་མའི་ས་ཁུལ་དུ་འདོད་ཅིང་། དེའང་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་སྤྲ་རིགས་ལས་སྐྱེ་མཆེད་བྱུང་བར་མང་ཙམ་གྱིས་བཞེད།ཡུན་རིང་གི་སྐྱེ་འཕེལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་བརྒྱུད་དེ་སྤྲ་མི་དེ་དག་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་སྤོ་བསྐྱོད་ཀྱི་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། ཡོ་རོབ་དང་ཡ་གླིང་གི་ས་ཁུལ་དག་ཏུ་གནས་བསྐྱོད་བྱས་ཡོད་འདུག །མི་ནི་སྲོག་ཆགས་ཁྲོད་ཀྱི་བློ་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས་སུ་གཏོགས་ཤིང་། བློ་ལྡན་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཞེས་པ་ནི་སྤྲེའུའི་རིགས་སྣ་ཚོགས་དང་། སྤྲའམ་མི་རྒོད་ཟེར་བ་དེའི་རིགས་སོགས་འདི་དག་ཚང་མ་ལ་ཟེར་། སྦར་མོ་ཡོད་པ། རྐང་ལག་རྐྱོང་སྐུམ་ཐུབ་པ། གདོང་ཐུང་བ། སོ་སྐྱེ་བ། སྐད་ཀྱི་སྒྲ་འབྱིན་ཐུབ་པ། གདོང་ནས་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་ཐུབ་པ། ཀླད་པ་དྭངས་བ། འདི་འདྲའི་རིགས་ལ་བློ་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས་ཟེར།

དེ་ཡང་གཤགས་ལས་རིག་པ（解剖学）བས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ནི། སྤྱིའི་ཆ་ནས་བལྟས་ན། མིའི་རིགས་དང་མཐོ་རིམ་སྲོག་ཆགས་གཞན་པའི་རུས་པ་དང་ཤ་གནད། དབང་པོ་ཡན་ལག་ཚང་མ་ཕྱོགས་མང་ཙམ་ནས་འདྲ་བར་བཤད། སྦྲུམ་བསྟེན་རིག་པ（胚胎学）བས་བཤད་ན། མངལ་སྦྲུམ་ནས་དུས་ཚོད་སོ་སོར་མི་ནི་མངལ་ནས་སྐྱེ་སྲིང་གི་དུས་རིམ་ཁག་ལ་དམའ་རིམ་སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་ཁྱད་རྟགས་ཀྱང་བྱུང་གི་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། མངལ་སྦྲུམ་ནས་ཟླ་གཅིག་འགོར་ཚེ་ཐིག་སྒོར་ཕྱེད་གཟུགས་ཀྱི་ཉ་མོའི་རྣ་གཤོག་མངོན་པ་དང་། ཟླ་གཉིས་ཙམ་ནས་འཚར་སྐྱེ་ཆ་མི་ཚང་བའི་རྔ་མ་མངོན་པ་སོགས་ཡོད། མིའི་རིགས་རིག་པ（人类学）བས་བཤད་ན། མིའི་རིགས་ཀྱི་འགྱུར་རྡོ་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལས། མིའི་རིགས་ནི་ཆེས་སྤྱིར་བཏང་གི་སྤྲ་མི་ཞེས་པ་ལས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བར་བཤད། ཚན་རིག་པ་མང་པོས་ཀྱང་། སྤྲ་མིའི་ཁྲག་ཁམས་ཀྱི་རྫས་འགྱུར་གྲུབ་ཆ་དང་མིའི་ཁྲག་ཁམས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཧ་ཅང་འདྲ་བ་དང་། སྤྲ་དང་མི་གཉིས་ཀྱི་ལུས་པོའི་སྟེང་དུ་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་གཞན་བརྟེན་སྲིན་འབུ་ཡོད་པ། གཞན་ཡང་སྤྲ་དང་མི་གཉིས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ཚུལ་འདྲ་བ་སོགས་བསྟན་ཡོད། མིའི་འགྲོ་བ་ཐོག་མར་བྱུང་དུས་ནི་འཁྱག་རོམ་ཆེན་མོའི་དུས（冰川时期）ཐེངས་དྲུག་ནས་བདུན་བར་དང། འཁྱག་རོམ་ཕལ་བའི་དུས་ཐེངས་ལྔ་ནས་དྲུག་བར་གྱི་འཇིག་རྟེན་གསར་སྒྱུར་གྱི་དུས་རབས་（更新世）ཡིན། སྐབས་དེར་ཁོར་ཡུག་ཁྱད་པར་བ་དེས་སྲོག་ཆགས་ཡོད་ཚད་འགྱུར་བཞིན་པའི་ཁོར་ཡུག་གསར་པ་དེར་གནས་ཐུབ་མིན་དང་འཚོ་སྡོད་ཐུབ་མིན་ལ་ཐུག་ཡོད། དེ་ནི་ལུས་ལ་སྟོབས་ཤུགས་ཅུང་ཙམ་ཡོད་པ་དང་ཡང་ན་ཚ་གྲང་གང་རུང་ལ་བཟོད་བསྲན་ཐུབ་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཚ་བས་འཆི་བར་འགྱུར་བ་དང་གྲང་བས་སྡོད་མི་ཚུགས་པའི་ངེས་པ་ལྷག་ཏུ་ཆེ་མོད། སྐབས་དེར་གཙོ་བོ་ནི་བློ་རིག་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པར་རག་ལས་ཡོད་སྙམ། རང་གི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་བཀོལ་ནས་འཇིག་རྟེན་ཆེན་མོ་འདིར་ཇི་ལྟར་གནས་ཐུབ་པར་རྣམ་རིག་བཀྲམ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན། མི་ནི་བློ་ལྡན་སྲོག་ཆགས་ཡིན་པས་ཀླད་པ་སྤྱོད་ཐུབ་པའི་ཁེ་ཕན་ཆེ་རུ་མངོན།

ཚན་རིག་པས་བཤད་ན་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ནས་ད་བར་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་གསུམ་བརྒྱུད་ཡོད། དང་པོ་ནི་ལོ་ཁྲི་7ཙམ་གྱི་སྔོན་ལ་ད་ལྟའི་འུ་ཅག་གི་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་ཡབ་མེས་དག་བྱུང་། ཁོ་ཚོས་ངེས་ཤེས་གསར་བརྗེ་ཞེས་པའི་ལོ་རྒྱུས་དངོས་སུ་འགོ་བརྩམས། གནམ་འོག་གི་བདག་པོ་གཅིག་པུའམ་ས་ཆེན་འདིའི་སྲོག་ཆགས་ཡོངས་ཀྱི་ནང་ནས་སྨྲ་ཤེས་ཤིང་དོན་གོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ། གཉིས་པ་ནི་ལོ་ཆིག་ཁྲི་ཉིས་སྟོང་ཙམ་གྱི་སྔོན་ལ་ཞིང་ལས་གསར་བརྗེས་སུ་སླེབས་པས། རྨོ་འདེབས་ཀྱི་ལས་ཀ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཏེ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་མགྱོགས་སྐུལ་ཤུགས་ཆེར་ཐེབས། གསུམ་པ་ནི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔོན་དེར་ཚན་རིག་གསར་བརྗེས་སུ་སླེབས། གནམ་འོག་ཏུ་ཚན་རྩལ་གྱི་ཐོན་དངོས་འབོར་ཆེན་གྱིས་འཛམ་གླིང་ཧང་སང་བར་བྱས་ཤིང་། མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་སྡོད་ལ་སྔར་མེད་ཀྱི་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་བསྣན། ཚན་རིག་པས་དཔྱད་འབྲས་ལྟར་ན། མི་ལོ་ཁྲི་300ཙམ་གྱི་སྔོན་ནས་མིའི་རིགས་སྐྱེས་འཕེལ་བྱུང་། འདི་ནི་སྒལ་རུས་ཅན་གྱི་སྲོགས་ཆགས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུད་ཅིག་ཏུ་འཁུམས། མི་ལོ་ཁྲི་250ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མིའི་ཡབ་མེས་དེ་དག་ཧྥེ་གླིང་ཤར་མའི་རི་ཀླུང་བརྒལ་ཏེ་སའི་གོ་ལའི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་དུ་གནས་སྤོར་རྒྱང་བསྐྱོད་ཆེན་པོའི་འགོ་བརྩམས་ཏེ། ཧྥེ་གླིང་བྱང་མ་དང་ཡོ་རོབ། ཡ་གླིང་སོགས་སུ་རྒྱང་བསྐྱོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བྱུང་། ཡོ་རོབ་བྱང་མའི་ཁ་བས་གཡོགས་པའི་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་དང་། ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་ཚ་རྒྱུད་ནགས་ཚལ་སོགས་སུ་གནས་སྤར། གནམ་གཤིས་དང་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བའི་ཡུལ་ཕྱོགས་སུ་གནས་སྤོས་རྗེས་མིའི་རིགས་དེ་དག་ཁོར་ཡུག་ལ་ཆགས། ཚ་རྒྱུད་དང་སྐམ་ས། རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་འགྲམ། གྲང་བའི་གནས་སོགས་སུ་གནས་འཆའ་བ་ལ་ལུས་ཁམས་དང་གཟུགས་སྟོབས། ཐ་ན་སེམས་རྒྱུད་ཀྱང་མི་འདྲ་བའི་མིའི་རིགས་མི་འདྲ་བ་འཕེལ་ཡོད། དེའི་སྐབས་སུ་དེང་དུས་ཀྱི་མིའི་རིགས་ཁོ་ནས་མ་ཚད་པར། ད་དུང་མིའི་རིགས་གཞན་པའང་ཡོད་དེ། སྐབས་དེར་མ་མཐའ་ཡང་མིའི་རིགས་མི་འདྲ་བ་བཅུ་གྲངས་ཙམ་ཡོད་པར་འདོད། དེ་དག་ཀྱང་ང་ཚོ་གྲུང་མི་དང་ཕལ་ཆེར་འདྲ་ཡང་། གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་ཆུང་དང་། ལྤགས་མདོག །སེམས་ཁམས་དང་གཤིས་སྤྱོད་སོགས་མི་འདྲ་བའང་ཅི་རིགས་མཆིས་མོད། མདོར་ན་དབང་པོའི་གྲུབ་ཚུལ། འཚོ་སྡོད་བྱེད་ཚུལ་འུ་ཅག་དང་ཐག་ཉེ་པོ་ཡོད་ཚོད་རེད།

ད་ལྟའི་ང་ཚོ་སྟེ་འགྲོ་བ་མི་ནི་མིའི་རིགས་ལས་གྲུང་མི་ཞེས་པའི་རིགས་སྟེ། དེ་ནི་སྤྱང་གྲུང་འཛོམས་པའི་མིའི་རིགས་སམ་རིག་སྟོབས་ཅན་གྱི་མི་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། དེ་ཡང་ཡོ་རོབ་དང་ཡ་གླིང་གི་མིའི་རིགས་ལ་ནེ་ཨན་ཏི་ཐིའི་མི་ཞེས་འབོད། རིགས་དེ་ནི་ང་ཚོ་གྲུང་མི་དང་བསྡུར་ན་གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་བ། ཤ་སྣ་རྒྱས་པ་ཤ་སྟག་སྟེ། ཨེ་ཤེ་ཡའི་ནུབ་ཕྱོགས་སྐམ་ས་ཆེན་མོའི་འཁྱགས་ཀླུང་སྒྲོལ་བའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་གྲང་འཁྱག་གི་གནམ་གཤིས་ལ་རན་པོ་ཡོད། ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་སྡོད་པ་ནི་ཀེར་ལངས་མི་སྟེ། སྔ་གཞུག་ཏུ་མི་ལོ་ཁྲི་200ལྷག་ལ་འཚོ་སྡོད་བྱས་མྱོང་བའི་མིའི་རིགས་ཤིག་ཡིན། དེ་ནི་མིག་སྔར་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པའི་འཚོ་ཡུན་ཆེས་རིང་བའི་མིའི་རིགས་ཤིག་ཡིན།

ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་གླིང་ཕྲན་ཀྭ་བ་ཞེས་པར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་མི་ལ་སོ་ལོའི་མི་ཟེར། དེ་ནི་ཚ་བའི་ས་ཁུལ་དུ་འཚོ་སྡོད་ལོབས་པ་ཞིག་ཡིན། ད་དུང་ས་དེའི་སྤེ་ལོའོ་ནེ་སི་ཞེས་པའི་གླིང་ཕྲན་ཞིག་ཏུ་གནའ་མི་སྐོར་ཞིག་འཚོ་སྡོད་བྱས། དེ་དག་ལ་གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་མྱོང་བ་ནི། ལུས་གཟུགས་ཆེ་ནས་ཆུང་དུ་གྱུར་བའི་རིགས་རྒྱུད་སྟེ་མི་ཆུང་རིགས་ཤིག་སྐྱེ་འཕེལ་བྱུང་བ་དེ་རེད། ཚན་རིག་པས་དཔྱད་ན། དེ་ནི་ཆེས་ཐོག་མར་སླེབས་པའི་གནའ་མི་དག་གིས་གླིང་ཕྲན་དེ་ནས་ཟས་རིགས་འཚོལ་རྙེད་ལ་དཀའ་ཁག་ཆེན་པོ་མྱངས། ཟས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སྟེ་མུ་གེ་ཆེན་པོ་བྱུང་བས་གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་བའི་མི་དག་སྔ་མོ་ནས་ལྔ་ལམ་དུ་བཞུད། གཟུགས་སྟོབས་ཆུང་བ་ཟས་ཅུང་ཙམ་གྱིས་ཚིམས་ཐུབ་པ་དག་ཤུལ་དུ་ལུས་ནས། ག་ལེར་ག་ལེར་གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་བའི་རིགས་དག་རྩ་མེད་དུ་གྱུར་རྗེས་གཟུགས་ཆུང་རྣམས་ལ་ཟས་ཀྱིས་མི་འདང་བའི་དཀའ་ཁག་ཀྱང་ཉུང་དུ་སོང་ནས་འཚོ་སྡོད་གཏན་འཇགས་ཡོང་ཐུབ་པ་དང་། རིགས་རྒྱུད་ཀྱང་གཟུགས་བོང་ཆུང་བའི་རིགས་སྐྱེ་འཕེལ་བྱུང་ནས། གཟུགས་བོང་ཐུང་ཞིང་ལྗིད་ཚད་ཆུང་བའི་སྤེ་ལོའོ་ནེ་སིའི་མི་ཞེས་པའི་མི་ཆུང་གི་གླིང་ཕྲན་ཞིག་ཆགས་སོང་བ་ཡིན་པར་བཤད།

དེ་ལྟར་མིའི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་ཚོ་ནི་དེང་གི་མིའི་བྱད་གཟུགས་དང་ཐག་ཉེ་བའི་གདོད་མའི་སྤྲ་མི་ལས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་ནས་ཡོང་བ་ཡིན། ཕལ་ཆེར་བ་ཧྥེ་གླིང་ཤར་མ་དང་ལྷོ་མའི་ཚ་རྒྱུད་རྩྭ་ཐང་དུ་གནས། ལོ་ཁྲི་300ལྷག་གི་སྔོན་ཙམ་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་། ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་ཀྭ་བ་གླིང་ཕྲན་གྱི་ས་འོག་ནས་རྙེད་པའི་འགྱུར་རྡོ་ལྟར་ན། བརྟག་དཔྱད་པས་མི་ནི་ཧྥེ་གླིང་ཤར་ལྷོ་ཁོ་ནས་བྱུང་བར་མི་འདོད་ལ། མིའི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་དག་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོ་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་བྱུང་བ་དང་། རང་ས་ནས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བར་བཞེད། དེ་ལྟར་ད་བར་དུ་སུས་ཀྱང་མིའི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཡུལ་འདི་ཞེས་གཏན་འཁེལ་ཁ་ཚོན་ཆོད་དཀའ་ཡང་མང་ཆེ་བས་སྤྲ་ལས་མི་རུ་འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་འདི་ཁས་ལེན་གྱིན་ཡོད། ཕྱིས་སུ་ཡང་འཚོལ་རྟོགས་བརྟག་དཔྱོད་དང་ཉམས་ཞིབ་ལས་འདོད་ཚུལ་གསར་བ་འབྱུང་ཡང་སྲིད།（མུ་འགོད།）