སྡེ་དགེའི་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་ཁུལ་རིམ་པའི་རྒྱུད་འཛིན་པ་འགྱུར་མེད་དབང་མོས་མདོ་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པ།
德格方言州级传承人牛麦翁姆正在主持节目བོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ལ་སྐྱེ་བོ་གང་ཞིག་ས་ཁུལ་གང་དུ་སྐྱེས་ཤིང་འཚོ་གནས་བྱེད་པའི་ཡུལ་དེའི་མིང་འབོད་པ་དཔེར་ན་དབུས་གཙང་དང་། ཨ་མདོ། ཁམས་པ་ཞེས་བརྗོད་ཅིང་། གོང་གསལ་གནས་ཡུལ་མི་གཅིག་པར་བཞུགས་བཞིན་པའི་བོད་མིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐད་དེ་དག་ལའང་རིམ་པ་བཞིན་དབུས་གཙང་གི་སྐད་དང་། ཁམས་པའི་སྐད། ཨ་མདོ་བའི་སྐད་ཅེས་ཟེར། དེ་བཞིན་དུ་གནའ་བོའི་སྡེ་དགེའི་མངའ་ཁོངས་སུ་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཕན་ཚུན་བརྗོད་པའི་སྐད་ལ་སྡེ་དགེའི་སྐད་ཟེར། དེའང་སྔོན་གྱི་སྡེ་དགེའི་མངའ་ཁོངས་དེ་ཅུང་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་དེའི་ནང་དུ་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་བྲོ་གླུ་གཞས་གསུམ་དང་། གཏམ་དཔེ། སྒྲུང་། གཉེན་སྟོན་གྱི་བག་བཤད། ཁ་རྩོད་རྩེད་མོ། དགྲ་ཁ་མཆུའི་གྱོད་བཤད། ཇ་བཤད། ཆང་བཤད། རྟ་ནོར་བཤད་པ། དགོན་པའི་བསང་གསོལ་ཀ །གཡང་འབོད། འདོན་རྟ་དབྱངས། གོང་དཔོན་པོའི་གཏམ་བཤད། གྲོགས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་བསྐུར་ཡིག་སོགས་ཀྱི་ནང་གི་མིང་ཚིག་བརྗོད་པ་གསུམ་གྱི་སྐད་གདངས་རྣམས་སྒྲིག་རིམ་ངེས་ཅན་ལྟར་བསྒྲིགས་ནས་དོན་སྟོན་པ་དང་ཕན་ཚུན་བརྡ་སྤྲོད་བྱ་བའི་ས་ཆ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་མངའ་ཁོངས་དེའི་ནང་ཐུན་མོང་དུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་ཆོག་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་མི་རབས་དུ་མ་ནས་འཐུས་ཚང་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་ཆགས་ཏེ། དེ་ནི་སྡེ་དགེའི་མིའི་རྒྱུན་གཏན་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་ལག་ཆ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁམས་པའི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་འགྱུར་རྡོ་གསོན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ཟེར་ཆོག་ལ། བོད་ཀྱི་སྐད་རིགས་ཆེན་པོ་གསུམ་ལས་ཁམས་སྐད་ཀྱི་གཞི་རྟེན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དུས་རབས་གསར་པའི་ཁྲོད་དུ་སྡེ་དགེའི་སྐད་ཀྱི་རིན་ཐང་དེ་བས་མངོན་གསལ་དོད་དུ་ཕྱིན་ཏེ། དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་༨༠པར་སི་ཁྲོན་རླུང་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དཔའ་བོའི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་སྙན་ངག་རིང་མོ་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་ངག་སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ་ཕབ་ལེན་བྱས། རྒྱུན་དུ་དཀར་མཛེས་བོད་རིག་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དུ་བརྙན་འཕྲིན་དང་། རླུང་འཕྲིན། ཚགས་པར་སོགས་བོད་སྐད་དུ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལེ་ཚན་སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ་བྱས། སྤྱི་ལོ་༢༠༠༩ལོ་ནས་བཟུང་ཁམས་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བོད་སྐད་འཕྲིན་ལམ་གྱི་སྐད་དེ་སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཏེ། ཁམས་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གསར་འགྱུར། ཁམས་པའི་འཆདསྟེགས། ཡོན་ཏན་རིག་ཚན་རྩལ་སྦྱོང་ཞེས་པ་སོགས་ལེ་ཚན་སྣ་ཚོགས་ནང་དུ་སྡེ་དགེའི་སྐད་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པར་མ་ཟད། དྭངས་མཐོ་ཁྱབ་གཏོང་ལག་རྩལ་ཞིབ་བཤེར་དང་མི་བཟོས་བསྐྱར་བཤེར་ཚད་གཞི་ཐོག་ནས་སྐད་བརྡའི་བརྡ་སྤྲོད་ཚད་ལྡན་དུ་བཏང་ནས་ལམ་ལུགས་ཅན་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པའང་སྡེ་དགེའི་སྐད་ཚད་གཞིར་བྱས་པ་ཀུན་གྱི་རྣ་ཤེས་དབང་པོ་དང་འདྲེན་བྱེད་དབང་པོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་ཇི་བཞིན་ལགས། དེ་བཞིན་དུ་མིག་སྔར་བོད་ལ་བོད་སྐད་ཚད་ལྡན་ཞིག་གང་ཡིན་མེད་པའི་སྐབས་འདིར་སྡེ་དགེའི་མི་དག་གིས་རང་གི་ཡུལ་སྐད་ངོ་མ་དེ་བོད་སྐད་ཚད་ལྡན་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན། སྡེ་དགེའི་སྐད་ཀྱི་བཤད་སྒྲོས་ནས་བརྩམས་པའི་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་དང་། མཁས་པའི་གསུང་ཆོས། དེ་བཞིན་དུ་ཟློས་གར་སྙན་རྩོམ། གློག་བརྙན། རླུང་འཕྲིན་གསར་འགྱུར། བོད་རྒྱ་སྐད་གཉིས་སློབ་ཁྲིད་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་སྡེ་དགེའི་སྐད་བེད་སྤྱོད་བྱས་པར་མ་ཟད། ཕན་ཚུན་བསམ་པ་བརྗེ་རེས་དང་སློབ་སྦྱོང་གི་བྱེད་ནུས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐོན་དང་འདོན་བཞིན་པའི་སྣང་ཚུལ་གྱི་བློ་སྐྱེད་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱེད་འོས་པ་སྙམ།
སྡེ་དགེའི་གླུ་པས་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་སྐད་ཐོག་ནས་གླུ་དབྱངས་ལེན་བཞིན་པ།
德格歌手用德格方言演唱
སྐད་གདངས་རིག་པའི་སྒོ་ནས་སྡེ་དགེའི་སྐད་དང་ལྷ་སའི་སྐད་གཉིས་དབྱེར་ན། མ་གཞི་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡིན་ཀྱང་། མིང་དང་ཚིག །ཚིག་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དོན་གཅིག་པ་ཡིན་ནའང་ཚིག་ཚོགས་གྲུབ་ཚུལ་ལ་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ན་མི་འདྲ་སའང་འདུག །རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་གདངས་ཤུགས་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་ནའང་སོ་སོར་སྒྲིག་རིམ་དང་རྗོད་ཚུལ་ངེས་ཅན་རེ་ཡོད་པ། དཔེར་ན། སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ། མྱི། གསལ་མོ། སྡེར་རུ། ཞྭ་ཡི། རུས་ཀེ ཞིབ་གུ ཕག །ལྷམ། ཚ་ཁོལ། སྐེ་དཀྲིས། ཁ་ངོ་། བཟོ་བོ། ཚ་མནན། དཀར་མེ་ལྟ་བུ་དང་།
གེ་སར་སྒྲུང་པས་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་སྐད་ཐོག་ནས་སྒྲུང་འདོན་བཞིན་པ།
格萨尔艺人用德格方言说唱《格萨尔王传》
ལྷ་སའི་སྐད་དུ། མི། གསལ་པོ། སྡེར་མ། ཞྭ་མོ། རུས་ཁོག །ཞིབ་ཞིབ། ཕག་པ། ལྷམ་ཁོག །ཚ་པོ། ཁ་དཀྲིས། གདོང་། འཚེམ་བུ་བ། དབུར་ཏི། བཞུ་མར་ལྟ་བུའོ། །
ཡང་སྒྲའི་རྗོད་ཚུལ་ཐད་སྡེ་དགེའི་སྐད་དང་། དབུས་གཙང་གི་སྐད། ཨ་མདོ་བའི་སྐད་གཉིས་དང་མི་འདྲ་ས་དམིགས་བསལ་གཅིག་ནི་སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ་ན་རོ་མེད་ས་ལ་ན་རོ་འདོན་པ། དཔེར་ན། ཁང༵་དང་ཁོ༵ང་གཉིས། དང༵་དང་དོ༵ང་གཉིས། ལང༵ས་དང་ལོང༵ས་གཉིས། གང༵་དང་གོང༵་གཉིས་ལ་སོགས་པ་རིགས་སྦྲེལ་ཏེ་ཤེས་པར་བྱོས། ཡང་ཚིག་མཐར་ཚིག་གྲོགས་སྦྱོར་ཚུལ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བ། དཔེར་ན། ཁྱོད་ཁ་རྩང་ག་ན་སོང་ཟི་ཡིན། ད་ཁྱོད་ག་ན་འགྲོ་ལེ་ཡིན། ཁོ་མཁས་པ་ཀྲག་མོ་རེད། ཅེས་པའི་ཟི་དང་། ལེ། ཀྲག་མོ་ལྟ་བུ། དེ་མིན་ཡང་འདྲ་འདྲ་ནང་ལ་མི་འདྲ་ས་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་སྐབས་སུ་བབས་པའི་བརྗོད་བྱ་མ་ཡིན་ནོ། །
འོན་ཀྱང་ད་སྐབས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ནས་སྡེ་དགེའི་སྐད་ལའང་འགྱུར་བ་འགྲོ་བཞིན་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆོས་ཉིད་ལས་མ་འདས་ཏེ། གཞན་སྐད་ཀྱི་བརྡ་ཇི་བཞིན་དྲངས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྡེ་དགེའི་སྐད་དུ་ཁ་པར་དང་། གློག་བརྙན། བརྙན་འཕྲིན། འཁྱག་སྒམ། སྒྲ་སྡུད་འཕྲུལ་ཆས། མེ་འཁོར། གནམ་གྲུའམ་ལྕགས་བྱ། སྦག་སྦག ཀུ་ཤུ །ཚ་ལུ་མ། ངང་ལག །ཞོག་ཁོག ལྷོ་ངད། ཚྭ་ཚོད། རྩིས་ཕྲེང་། གློག་ཀླད། སྡེ་དཔོན། དབྱིན་ཇི། ཨ་མེ་རི་ཁ་ལྟ་བུ་ཡོད་བཞིན་དུ་རིམ་བཞིན་གཞན་སྐད་ལྟར་ཏེན་ཧྭ། （电话） ཏེན་དབྱིན། （电影） ཏེན་ཧྲི། （电视） པིན་ཞཱང་། （冰箱）ཧྲུ་དབྱིན་ཅི། （收音机） ཧོ་ཁྲེ། （火车） ཧྥི་ཅི། （飞机） མོ་ཐོ།（摩托车）ཕིན་གོ（苹果）ཅུ་ཙི （橘子） ཞང་ཅོ། （香蕉） ཡམ་ཡུར། （洋芋） ཟོན་ཕན།（算盘）ཏེན་ནའོ། （电脑） ཚོན་ཀྲང་།（村长） དབྱིན་གོ（英国） མེ་གོ（美国）ཞེས་སོགས་མི་རིགས་གཞན་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་མིང་བརྡ་སྒྲ་རང་སོར་བཞག་ནས་སྤྱོད་བཞིན་པ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་དགག་སྒྲུབ་བྱས་མྱངས་ཡོད་པར་མ་ཟད་དེང་རབས་དར་བའི་སྡེ་དགེའི་སྐད་ར་མ་ལུག་རེད་ཅེས་ཟེར་མྱངས། དེ་ལྟར་གཞན་པའི་སྐད་བརྡ་རང་སོར་བཞག་པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་བརྡ་དང་མིང་བརྡའི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་སྐད་ར་མ་ལུག་དེ་དག་བྱུང་རྐྱེན་དང་། དགོས་མཁོ། བྱེད་ནུས། འདྲ་མིན་གང་ཡིན་དབྱེ་བ་སོགས་ལ་དོ་སྣང་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་སྙམ།
དེ་ལྟར་ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་པ་དང་སྦྲགས་ཀྲུང་གོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་མི་རིགས་མི་འདྲ་བ་ལྔ་བཅུ་ང་དྲུག་ཡོད་པ་གཏན་འཁེལ་བྱུང་རྗེས། ཀྲུང་གོའི་དོན་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁག་གི་སྐད་རིགས་དང་རྒྱ་སྐད་བར་གྱི་སྐད་གཉིས་སྐོར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་དང་། རྒྱ་སྐད་ནི་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་སྤྱི་སྤྱོད་ཀྱི་སྐད་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་ལ། སྡེ་དགེའི་སྐད་ཀྱིས་ཀྱང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་སྔར་བས་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས། མི་རིགས་ཁག་བར་འགྲོ་འོང་དང་། སྤེལ་རེས། མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
我国境内藏语划分为卫藏方言、康巴方言、安多方言三大分支，同属汉藏语系藏缅语族。德格方言是康巴方言的分支，作为康巴方言的地方变体，既具有康巴方言的共性特征，又因地理、历史因素形成自身特点。
德格方言主要通行于四川省甘孜藏族自治州德格县及周边部分地区，在甘孜州北路语群中具有典型代表性。它融入当地社会文化肌理，应用于古代德格土司政务沟通、民间婚丧嫁娶礼仪、邻里纠纷调解、歌谣传唱、《格萨尔》史诗传播及现代藏汉双语教学等场景。
上世纪八十年代，四川人民广播电台以纯德格方言录制《格萨尔》史诗，通过广播传遍康藏高原牧场村寨。2009 年 5 月，康巴藏语卫视频道开办，藏语传播进入“标准筑基” 阶段。卫视将德格方言定为标准语，通过音频校准、字幕校验等技术构建传播框架，实现从广播“广覆盖”到卫视“精传播”的跨越，拓展了传播空间。
德格方言语音声调简化，重语调，辅音韵尾完整，元音有地域特色；词汇保留古藏语宗教词，融入多民族借词，口语使用比喻谚语，亲属称谓有社群特征；语法遵循“主宾谓” 框架，虚词用法与其他方言有别。与拉萨方言相比，构词方式基本一致，总同源词超非同源词，词根与词义多同，但附加成分有别：德格话多用单音节词，拉萨话常于单音节词根后加附加成分或组合成合成词。名词结构与拉萨话相同，词根偶带前后加成分但数量少，名词可作主语、涉事宾语，不作谓语，部分动词有三种或两种变化形式。
德格方言中存有四川汉语的早期及新近借词。在文旅融合发展背景下，德格方言成为对外展示德格地域与康巴文化的载体。