阿坝州金川县勒乌乡摩崖线刻的发现是目前苯教图像规模最大的早期摩崖线刻群，也是苯教考古的一次重大发现。笔者与著名的藏学专家学者一行走访金川县，对摩崖石刻群及其周边的苯教文化遗址进行了考察和调研。从摩崖石刻岩画的内容、线条、风格、断代、藏文的历史及其字体演变等多角度出发，并结合嘉绒地区苯教文化发展史的历史脉络。
བྲག་བརྐོས་རི་མོ་རྙེད་ཡུལ།
摩崖线刻发现地
རྒྱལ་རོང་ནི་ཞང་བོད་རིག་གནས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་གཏིང་ཧ་ཅང་ཟབ་ས་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོན་གྱི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རིན་ཡོད་པའིི་ས་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། རྒྱལ་རོང་གི་ཆུ་ཆེན་རྫོང་དང་། རོང་བྲག་རྫོང་ནི་རྒྱལ་རོང་གི་རིག་གནས་དར་སའི་ལྟེ་བ་ཡིན་ཞིང་། ས་གནས་དེ་དག་ལ་ཞང་བོད་རིག་གནས་དང་བོན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་དང་གནའ་རྫས་མང་དག་འབུད་བཞིན་ཡོད་དེ། ལོ་གཉིས་ཙམ་གྱི་སྔོན་དུ་རྒྱལ་རོང་ཆུ་ཆེན་རྫོང་ནས་བོན་པོའི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་མང་དག་ཞིག་གསར་རྙེད་བྱུང་།
2014ལོའི་ཟླ་བ་5པའི་ཚེས་19ཉིན་ནས་ཚེས་22ཉིན། ང་རང་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་ཆུ་ཆེན་རྫོང་གི་གདན་ཞུས་ལྟར། རང་རྒྱལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་པ་མཁས་ཅན་ཝུན་ཡུས་ཁྲེང་དང་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གླིང་གི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ། རང་རྒྱལ་གྱི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་རྟོག་ཞིབ་པ་མཁས་ཅན་ཀྲང་ཡཱ་སཱ་རྣམ་གཉིས་དང་ལྷན་དུ་ཆུ་ཆེན་རྫོང་གི་བྲག་བརྐོས་རི་མོར་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན།
གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ཆེད་མཁས་པ་ཚོས་ཡུལ་དངོས་ནས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་པ།
专家们正在现场展开考古调查
གཅིག བྲག་བརྐོས་རི་མོ་རྙེད་ཚུལ་དང་དེའི་ས་དབྱིབས་དང་གནས་སྟངས་སྐོར།
བྲག་བརྐོས་རི་མོ་དེ་དག་ནི་རྔ་བ་ཁུལ་ཆུ་ཆེན་རྫོང་ཐོག་ནས་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ཙམ་ལས་མེད་པའི་ལི་ཝེར་ས་ཆ་རུ་འདུག ས་གནས་དེ་རུ་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཡོད་པ་ཤེས་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་ཞིང་དེ་གལ་ཆེ་ཚུལ་ཤེས་མཁན་དེ་ལས་ཀྱང་ཉུང་ངོ་། ལོ་གཉིས་ཙམ་སྔོན་དུ་ཕ་ཡུལ་དར་མདོའི་འགག་སྟོད་ནས་ཡིན་པའི་བུ་མོ་ཞིག་གིས་དྲ་ཐོག་ནས་རྒྱལ་རོང་ཆུ་ཆེན་ནས་པར་བརྒྱབ་པའི་བྲག་རིས་འདྲ་པར་ཞིག་མཐོང་འཕྲལ་མོ་རང་ཆུ་ཆེན་རྫོང་དུ་སོང་ནས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་མཐར་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་འདི་དག་གསར་རྙེད་བྱུང་།
བྲག་བརྐོས་སྐུ་བརྙན།
石刻造像
སྐབས་དེར་ང་རང་ཡང་ས་གནས་དེའི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཚང་མ་པར་རྒྱག་སར་སོང་བས་ཁོ་ཚོས་མ་རྙེད་པའི་རི་མོ་ཁ་ཤས་ཀྱང་གསར་རྙེད་བྱུང་སོང་། བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཡོད་སའི་བྲག་ངོས་གཡས་ཕྱོགས་སུ་སྒྲུབ་ཕུག་གི་ཤུལ་ཡིན་པའི་བྲག་ཕུག་ཁ་ཤས་འདུག དེའི་མཐའ་སྐོར་དུ་བོན་གྱི་མ་རྒྱུད་སྐོར་གྱི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་མང་པོ་ཞིག་འདུག ཚང་མའི་འོག་ལ་མཚན་བྱང་ཡི་གེ་ཁ་གསལ་པོར་བརྐོས་འདུག དཔེར་ན། བོན་གྱི་སྟོན་པ་འཆི་མེད་གཙུག་ཕུད་དང་། ལི་ཤུ་སྟག་རིང་། རྨེ་སྟོན་རི་ཁྲོད་པ། བོན་ཞིག་ཁྱུང་ནག ཁྲོ་ཚ་འབྲུག་ལྷ་སོགས་སྐུ་གཟུགས་དང་མཚན་བྱང་གསལ་པོ་བཀོད་འདུག ཕྱོགས་ཁ་ཤས་སུ་བོན་གྱི་གཟུངས་སྔགས་ཀྱང་བརྐོས་འདུག སྒྲུབ་ཕུག་གི་སྟོད་ཕྱོགས་སུ་མཁའ་འགྲོ་ཆོས་སྐྱོང་། ལྷ་དང་ཀླུ་སོགས་ཀྱི་བྲག་རྐོས་ཚན་པ་ལྔ་དྲུག་ཙམ་འདུག ལུང་པའི་ཕུགས་སུ་བྱ་དང་གཅན་གཟན་གྱིས་ཕུང་པོ་ཟ་བཞིན་པའི་དུར་ཁྲོད་ཚུལ་གྱི་རི་མོ་ངོ་མཚར་བ་ཁ་ཤས་འདུག གཡོན་ཕྱོགས་སུ་བུམ་པ་དང་དུང་དཀར་སོགས་བཀྲ་ཤིས་པའི་རི་མོ་མང་དག་ཀྱང་བརྐོས་འདུག ད་དུང་བོན་གྱི་ཡིག་བརྒྱའི་གཟུངས་སྔགས་ཤིག་ཀྱང་བརྐོས་འདུག སྒྲུབ་ཕུག་གི་བྲག་གདོང་ཞིག་ཏུ་ཡེ་ཤེས་དབའ་མོའི་རྡོ་བརྐོས་འདྲ་སྐུ་དང་གཟུངས་སྔགས་ཀྱང་བརྐོས་པའི་རི་མོ་དེ་ནི་ཕར་བལྟས་པ་ཙམ་གྱིས་ཧ་ཅང་རྙིང་ཉམས་དོད་པ་ཞིག་འདུག རི་མོ་གཞན་དག་དེ་དང་བསྡུར་ན་ཅུང་གསར་པའི་ཉམས་དང་ལྡན་པ་འདྲ།
ཡེ་ཤེས་དབའ་མོའི་བྲག་བརྐོས་སྐུ་བརྙན།
石刻图像
བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཡོད་སའི་ཉེ་འདབས་ཀྱི་ཞའོ་ཀྲི་རོང་ཟེར་བའི་མི་ཞིག་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་ལྟར་ན། ལོ་བཅུ་ཕྲག་སྔོན་དུ་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཡོད་སའི་བྲག་སྣེ་དེ་འགད་རྫས་ཀྱིས་གཏོར་ཏེ་རླངས་འཁོར་ལམ་ལས་པ་དང་། ལུང་མདའ་རུ་ཨར་འདམ་བརྩིགས་ཏེ་གད་སྙིགས་སྤུངས་ས་བྱས། ད་ལྟ་རི་མོ་གལ་ཆེ་བ་མང་པོ་ཞིག་གད་སྙིགས་འོག་ཏུ་མནན་ཡོད་ཚུལ་བཤད་འདུག ད་དུང་ཁོ་ཚོས་བཤད་པ་ལྟར་ན། སྐབས་དེར་ལམ་ལས་སྐབས་ཀྱང་རི་མོ་མང་དག་ཞིག་གཏོར་བརླག་ཐེབས་སོང་ཟེར།
གཉིས། བྲག་བརྐོས་རི་མོའི་ནང་དོན་དང་དུས་ཚོད་ཐད་ཀྱི་བཤད་ཚུལ།
ས་གནས་དེའི་རིག་གནས་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཆེ་བའི་བོན་པོའི་མཆོག་སྤྲུལ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གསུང་རྒྱུར། རབ་བརྟན་ཡུལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་དག་གི་མཚོན་དོན་སོགས་ལ་བལྟས་ན་གནས་འདི་ནི་མ་རྒྱུད་དང་གསང་གཅོད་ཀྱི་གནས་རི་ཞིག་ལ་ངོས་བཟུང་ན་ཤིན་ཏུ་འགྲིག་པར་མ་ཟད། རབ་བརྟན་དྲུང་ཡིག་མགོན་པོ་ཐར་གྱིས་ཁོང་གི་ལག་ཏུ་སྤྲད་པའི་རྒྱལ་རོང་ལོ་རྒྱུས་ས་ཁྲའི་ནང་འཁོད་པ་ལ་བལྟས་ན། གནས་འདི་ནི་ལི་ཝེར་དུར་ཁྲོད་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བཀོད་འདུག དེས་མ་ཚད་ཁྱུང་ལུང་དྲན་པ་ནམ་མཁའ་དང་འོད་ལྡན་འབར་མ་སོགས་གནས་འདིར་ཕེབས་ཏེ་གནས་སྒོ་ཕྱེས་པ་གསལ་ལ། དྲན་པ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་རོང་ཕེབས་པའི་གནས་ཚུལ་སོགས་ནི་རྒྱལ་རོང་དམུ་རྡོའི་བསང་མཆོད་དང་ཡུལ་ལྷའི་བསང་མཆོད་སོགས་སུ་གསལ་པོར་བཀོད་ཡོད། གནས་འདི་ནི་རྒྱལ་རོང་གནས་ཆེན་དམུ་རྡོ་དང་། མཐའ་བཞི་ན་གནས་རི་ཆེན་པོ་བཞི། དེའི་མཐའ་ན་གནས་འབྲིང་བརྒྱད། དེའི་མཐའ་ན་གནས་ཕྲན་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས་ཡོད་པའི་ནང་གསེས་གནས་འབྲིང་བརྒྱད་ཡོད་པའི་ནང་གི་གཅིག་རེད། གནས་ཡིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ལྟར་ན་རྒྱལ་རོང་བྱ་རུ་གཙུག་ལྡན་ཞེས་པའི་གནས་ཡིན་པ་ཡང་གསལ་འདུག་གསུངས།
ས་གནས་དེའི་བླ་མ་འཇམ་དབྱངས་དང་མཆོག་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་ཚུལ་ཁྲིམས་སོགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། གནས་འདི་ནི་བོན་པོའི་མ་རྒྱུད་གསང་མཆོག་མཐར་ཐུག་གི་གནས་ཡིན་པ་དང་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ཐོག་གནས་བརྒྱད་སྲུང་བའི་མཁའ་འགྲོ་དང་ས་འདུལ་གྱི་མཆོད་རྟེན། དབལ་གཤེན་བརྒྱད། མེ་བརྒྱད། ཤིང་བརྒྱད། ཆུ་བརྒྱད། གཅན་བརྒྱད་སོགས་ཀྱི་རི་མོ་ཡོད་པ་དང་། ད་དུང་བྲག་རྐོས་ལྷ་རིས་འོག་གི་མཚན་བྱང་ཡི་གེ་ལྟར་ན་བོན་གྱི་སྟོན་པ་འཆི་མེད་གཙུག་ཕུད་དང་། ལི་ཤུ་སྟག་རིང་། བོན་ཞིག་ཁྱུང་ནག ཁྲོ་ཚ་འབྲུག་ལྷ་སོགས་མ་རྒྱུད་སྐོར་གྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ལ་སྐུ་གཟུགས་དང་མཚན་བྱང་གསལ་པོ་བཀོད་ཡོད་པས་བོན་གྱི་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་གནས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་ར་སྤྲོད་གནང་།
རྒྱའི་མཁས་དབང་ཝུན་ཡུས་ཁྲེང་དང་ཀྲང་ཡཱ་སཱ་གཉིས་ཀྱིས་རི་མོ་དེ་དག་ནི་དུས་རབས་11པ་ནས་12པ་ཙམ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་གནང་རུང་། བོད་ཀྱི་རི་མོའི་མཁས་དབང་ཁ་ཤས་ཀྱིས་གོང་གི་བཤད་ཚུལ་ལ་མི་འཐད་པར་ཆིང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་རི་མོ་འདྲ་ཚུལ་ཡང་བཤད་བཞིན་འདུག གང་ལྟར། ཆུ་ཆེན་རྫོང་ནི་རྒྱལ་རོང་རྒྱལ་ཁབ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་ལྟེ་བ་ཡིན་པས་རིག་གནས་དང་གནའ་ཤུལ་གཏིང་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་བཤད་མ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཏེ། གོང་མ་ཆན་ལུང་གིས་1747ལོ་དང་1776ལོར་ཆུ་ཆེན་ལ་དམག་དྲངས་རྗེས་ཀྱི་སྔོན་དུ་ཡིན་པ་ལས་ཕྱིས་སུ་འབྱུང་མི་སྲིད་པ་ནི་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར་རེད།
བྲག་བརྐོས་རི་མོ་འདི་དག་ལ་བོད་ཀྱི་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མཐོང་ཆེན་གནང་ཞིང་། སྔོན་རྗེས་སུ་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོན་གྱི་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་པ་གྲགས་ཅན་ཚེ་རིང་ཐར་དང་། ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གླིང་གི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ། བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་པ་གྲགས་ཅན་ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས་ཆེད་དུ་ཕེབས་ནས་ཞིབ་འཇུག་གནང་།
དུར་ཁྲོད་སྣང་ཚུལ་གྱི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ།
石刻图像
གསུམ། རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་གཟིམ་ལམ་ལ་བརྟག་ཏེ་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ལ་དཔྱད་པའི་སྐོར།
《བོན་གྱི་བླ་མ་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་རང་རྣམ།》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ་2009ལོར་དེབ་གཟུགས་སུ་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་ཤོག་ལྷེབ་114པའི་ཕྲེང་2པར།
ཡང་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་ཚེས་གསུམ་ལ་རབ་བརྟན་རྒྱལ་ས་ལི་ཝེར་ཕོ་བྲང་དུ། མཆོག་སྤྲུལ་པད་མ་གཡུང་དྲུང་གི་གསང་མཆོག་ཞི་བའི་དབང་གི་སྔོན་འགྲོ་རྨིས་ལྟས་བཞག་ནུབ་ལ། ངེད་དཔོན་སློབ་སྔར་གྱི་སྒར་གཞིས་ཡོད་ཚུལ་རྣམས་ཉིན་གང་ཇི་བཞིན་ཡིན་པ་ལ། ཉེ་གནས་ཝེར་ཡ་དྲུང་མུ་དང་། ངེད་གཉིས་སྒར་གྱི་ཕ་ཟད་དེ་ན་སྐྱོ་སངས་ལྟ་བུ་གཅིག་གི་སྣང་ཚུལ་དུ་ཁོའི་ལག་དུ་རྨ་བྱའི་ཕོད་ལྡེམ་གྱིས་བྱས་པའི་བསིལ་གཡབ་མཛེས་པ་གཅིག་གིས་བསིལ་ཕབ་ཅིང་ཡོད་ཙམ། སྲིན་བུ་ནག་པོ་གཟུགས་བརྙན་སྤྲུལ་འདྲ་བ་གཉིས། བདག་གི་སྟེང་དུ་མགྱོགས་པར་རྒྱུགས་བྱུང་བ་ལས། ཉེ་གནས་ཀྱིས་ས་སྤར་གང་གཏོར་ཐལ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཕྱིར་ལོག་ནས་བྲོས་སོང་བའི་མཐར། འོལ་བ་གཅིག་གིས་བར་སྣང་ནས་ས་ལ་གཤེར་ཞགས་སུ་བྱས་ནས་སྲིན་བུ་གཅིག་བཟུང་ནས་ཟོས་སོང་། གཅིག་དེ་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་ཡལ། དེ་ལ་བདག་ཤིན་ཏུ་སྙིང་རྗེ་བ་གཅིག་བྱུང་ཡང་བྱེད་ཐབས་ཟད། །དེ་ནས་རྒྱབ་ཕྱོགས་དེར་ལྗོན་ཤིང་རྩི་ཏོག་སྣ་ཚོགས་འཁྲུངས་པའི་ཐང་ཡིད་དུ་འོང་བ་གཅིག་གི་ཕ་གི་དེ་ན་བྲག་རི་དཀར་པོ་གནམ་དུ་ཟུག་པ་གཅིག་དཀྱིལ་སྨད་ཙམ་ན་བྲག་ཕུག་ཆེན་པོ། ཕྱི་ཡི་གཟུགས་ནི་གཡུ་འབྲུག་འཁྱིལ་བ་འདྲ་བ། ནང་གི་ཕུག་པ་བུད་མེད་ཀྱི་མཚན་མ་འདྲ་བ་གཅིག་འདུག་པའི་སྒོ་གཅིག་འདུག་པ་དེ་ལ་འཛུལ་སོང་བའི་མུས་ནས། གཤིན་རྗེ་ཁམས་གསུམ་རྒྱལ་པོ་གཙོ་བོའི་ཕོ་རྒྱུད་དམ་ཅན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་ཐམས་ཅད་ལོག་རིས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀྲ་ལྷམ་མེར་སྣང་། དེ་ནས་ཡར་ལ་ཐོག་འབུབ་ཅིག་གི་སྟེང་དུ་ཕྱིན་པ་ལ། མ་མོ་སྲིད་གསུམ་བདག་མོ་གཙོའི་མ་རྒྱུད་མཁའ་འགྲོའི་སྡེ་ཚོགས་ཐམས་ཅད་བྲིས་པ་གསལ། ཡང་ཡར་ལ་ཐོག་ཕུབ་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་ཕྱིན་པ་ལ། སྐུ་གསུམ་ཁྲོ་རྒྱལ་ལ་སོགས་ཡི་དམ་ཞི་ཁྲོ་ལྷ་ཚོགས་ཐམས་ཅད་བཀྲ་གསལ་ལམ་མེ་བྲིས་འདུག ཡང་ཡར་ལ་ཐོག་དབུབ་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་ཕྱིན་པ་ལ། གྲུབ་ཆེན་བརྒྱད་ཅུ་གཙོ་པའི་བླ་མ་རིག་འཛིན་ཐམས་ཅད་ཁྲ་ཤིགས་སེ་བཀོད་པར་སྣང་། དེ་ཡི་དབུས་སུ་དཀྱིལ་འཁོར་ཆེན་པོ་གཅིག་གི་རྩར་ཁྲི་གཉིས་ཀྱི་སྟེང་དུ་འབོལ་སྔོན་པོ་རེ་བཏིང་འདུག་པས་དཀྱིལ་འཁོར་རྩར་ནས། ཁྱི་དཀར་པོ་ཞིག་ལངས་བྱུང་ནས་བདག་ཁྱོད་སུ་ཡིན། འདིར་འོང་བ་ཅི་དོན་ཟེར། དེ་ལ་བདག་གིས་ང་ལ་རིག་འཛིན་གཡུང་དྲུང་གླིང་པ་ཡང་ཟེར། གར་དབང་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པ་ཡང་ཟེར། སྣང་གསལ་འཇའ་ཚོན་སྙིང་པོ་ཡང་ཟེར། འདིར་འོང་བ་མཆོག་ཐུན་གྱི་དངོས་གྲུབ་ནོད་པ་ལ་ཡོང་བ་ཡིན་སྨྲས་པ་ལས། མ་ཁམས་པ་སྤྲུལ་བའི་སྐུ་མཆོག་པད་མ་གཡུང་དྲུང་ཉིད་ལྷོ་སྒོ་ལྟ་བུ་གཅིག་གི་ནང་ནས་བྱོན་བྱུང་སྟེ། ད་ལྟའི་ཁྲི་གཉིས་ཡོད་པའི་སྟེང་དུ་ངེད་སློབ་དཔོན་བསྡད་པ་ལས་མ་ཁམས་པར། བུད་མེད་མཛེས་མ་ཞིག་དལ་གྱིས་སླེབས་བྱུང་ནས་བདག་ལ་བརྟེན་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྡོད་སོང་། དེ་ཙམ་གཏེར་སྟོན་བྱང་ཆུབ་པའི་ཞལ་ནས། བུ་ཁྱོད་ཀྱི་ཌཀྐིའི་གསང་སྒོ་འབྲུག་གི་ཁུག་དེར། མཁའ་འགྲོ་བརྡ་ཡིག་ཡི་གེ་ཉི་ཤུ་ཡོད་པ་དེ་ལོན་ཨེ་ཡོད་གསུངས། ལོན་རྒྱུ་མཐོང་མ་བྱུང་ལགས་ཞུས་པས། ཨེ་ཨེ། དེ་ལེན་ན་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། ད་གཟོད་མ་གཡེལ་གསུངས་པས་མུས་ནས་རྟོགས་པ་དེ་འགག་ཅེས་གསུངས་འདུག །ཁོང་ལ་གཟིམ་ལམ་འདི་བྱུང་པའི་དུས་ནི་ལྕགས་ཕག་སྤྱི་ལོ་1732ལོའི་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་ཚེས་གསུམ་ཉིན་ཡིན་སྟེ། རང་རྣམ་ཤོག་ལྷེབ་101པའི་ཕྲེང་དང་པོར། དེ་ནས་རང་ལོ་སོ་གཉིས་པ་འགལ་བ་ཞེས་པ་ལྕགས་ཕག་གི་ཧོར་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་ལྔ་ལ། ཞེས་ལྕགས་ཕག་ལོའི་ཟླ་བ་སོ་སོའི་ནང་གི་མཛད་ཕྲིན་བརྗོད་པའི་སྐབས་སུ། ཟླ་བ་དྲུག་པའི་མཛད་ཕྲིན་བརྗོད་པའི་སྐབས་སུ་གོང་གསལ་རྒྱལ་ས་ལི་ཝེར་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་རྨི་ལམ་དེ་བྱུང་འདུག དེ་ལྟར་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་གཟིམ་ལམ་དང་། དེང་དུས་ལི་ཝེར་བྲག་གི་ལོགས་རིས་གཉིས་ནང་དོན་དང་། བྲག་ཐོག་གོང་འོག་བར་གསུམ་གྱི་ལོགས་རིས་ཀྱི་གོ་རིམ་སོགས་ཕལ་ཆེར་གཅིག་པར་བྱུང་ཡོད་པ་འདི་ལ་དཔྱད་ན། རྒྱལ་རོང་ལི་ཝེར་བྲག་རིས་འདི་དག་ནི་བོན་བླ་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་གཟིམ་ལམ་ལྟར་ཆུ་ཆེན་རབ་བརྟན་རྒྱལ་པོས་སྦྱིན་བདག་གནང་ནས་བརྐོས་པའམ། ཡང་ན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པ་སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཞལ་བཀོད་གནང་ནས་བརྐོས་པ་མིན་ནམ་སྙམ་པས་དཔྱད་འོས། །
གཟུངས་སྔགས་བྲག་བརྐོས་མ།
石刻经文
སྤྱི་ལོ་1731ལོའི་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་ཚེས་3ཉིན་ཆུ་ཆེན་རབ་བརྟན་རྒྱལ་པོའི་ལི་ཝེར་ཕོ་བྲང་དུ་རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་གཟིམ་ལམ་དང་། དེང་དུས་རྒྱལ་རོང་ལི་ཝེར་བྲག་ངོས་སུ་རྙེད་པའི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་གཉིས་ནང་དོན་གཅིག་མཐུན་བྱུང་ཡོད་པ་འདི་ལྟས་དབང་ཙམ་མ་ཡིན་པ་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡོད་ངེས། ལི་ཝེར་ཕོ་བྲང་ཡོད་པའི་ཀ་ལིང་ཀ་ནས་བྲག་རིས་ཡོད་པའི་ས་ཆ་དེའི་བར་ལ་ཕལ་ཆེར་ལེ་དབར་གསུམ་བཞི་ཙམ་ལས་བར་མི་འགྱངས་པ་ཞིག་རེད་འདུག །དེས་ན་ང་ཚོས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན་བྲག་རིས་འདི་ལ། 《ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པའི་གཟིམ་ལམ་བྲག་རིས།》 ཞེས་ཟེར་འོས་པ་ཞིག་མཐོང་བས་དེ་ལྟར་འོས་མིན་དགག་སྒྲུབ་ཆར་ལྟ་དབབ་ཏུ་གསོལ།
མ་འོངས་པའི་ཆ་ལ་གནས་རི་འདི་དང་། བྲག་བརྐོས་རི་མོ་འདི་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆར་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་རོང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བསྟན་པ་སྔར་ལས་རྒྱས་པ་དང་། རྒྱལ་རོང་ལོ་རྒྱུས་རིག་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་ཀྱི་ཟུར་སྣེ་མང་པོ་ཞིག་འདི་ནས་རྙེད་ཐུབ་པར་བཤད་ཆོག་པ་རེད། རྒྱུ་མཚན་ནི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་དང་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་དག་གི་ནང་དོན་ལ་གཞིགས་ཚེ། འདིའི་ནང་དུ་བོན་གྱི་ཆེས་སྔ་བའི་བླ་མ་མང་པོ་ཞིག་གི་མཚན་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་དང་། རི་མོའི་ཆ་ནས་ཀྱང་གདོད་མའི་བོན་གྱི་རྒྱུ་རྩལ་ལ་རི་མོའི་ཉམས་སོགས་དོད་པས་ན། འདིས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་ཉམས་ཞིབ་རྒྱུ་ཆ་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བར་བཤད་ཐུབ། འདི་ནི་ཀུན་གྱིས་གཅེས་སུ་འཛིན་པར་ཞུ། 