བོད་ཀྱི་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་།
སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་བྱ་ལོ་སྤྱི་ལོ་1729ལོར་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་ཞེ་ལྔ་པ་དང་། སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་བཅུ་གཉིས་པ། ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་རབས་དྲུག་པ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་ཨ་ལོ་དཔལ་འབྱོར་དགོན་ནས་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་ཆོས་རྒྱལ་ཉིད་ཀྱི་ཐུགས་བཞེད་ལྟར་བསྒྲུབས་ཤིང་། ཤིང་དང་པར་བརྐོའི་མཐུན་རྐྱེན་ཁོང་གིས་བསྒྲུབ་ཆོག་ཅེས་སྐུལ་བའི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟག་དཔྱད་ནན་ཏན་མཛད་དེ་སྡེ་བཞི་དགེ་བཅུའི་རབ་ཏུ་འབྱོར་བའི་གནས་དཔལ་ལྡན་ལྷུན་གྲུབ་སྟེང་དུ་བཞེངས་རྒྱུའི་ཐུགས་ཐག་བཅད་དེ་ཧོར་ཟླ་གཉིས་པའི་ཚེས་བཟང་ཉིན་རྨང་བཏིངས། རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་མཚལ་པར་གསར་བཞེངས་ཀྱི་ལས་གྲྭ་དངོས་སུ་དབུ་ཚུགས། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སྐུ་དངོས་ནས་ཞུ་དག་པའི་ཁུར་བཞེས་ནས་དཔེ་རྒྱུན་རྙིང་པ་ཁུངས་བཙུན་འགའ་ལ་དཔེ་བསྡུར་བྱས་ཏེ། རིག་པ་སྨྲ་བའི་བློ་ལྡན་དུ་མ་དང་ལྷན་དུ་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ལྕགས་ཁྱི་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་སྟེ་1730ལོའི་ཟླ་2པའི་ཚེས་3ཉིན་ཞུ་དག་བྱ་རྒྱུའི་དབུ་ཚུགས། པར་རྐོ་མཁན་ཆིག་སྟོང་ཙམ་གྱི་ནང་ནས་ཡང་ཕུལ་བྱུང་པར་རྐོ་བ་བཞི་བརྒྱ་གདམས་གསེས་བྱས་ཏེ་པར་བརྐོ་རྒྱུའི་དབུ་བརྩམས། དེ་དག་གིས་ཀྱང་བདེ་ལས་དང་མགྱོགས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་མི་རེས་ཉིན་རེ་ལ་ལྡེབ་ངོས་རེ་ལས་རྐོ་མི་ཆོག་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བཞག་ནས་ཟབ་ཚད་ཀྱང་ངེས་པར་གཏན་ལ་ཕབ། ཆོས་རྒྱལ་གང་གི་རྟེན་བཀའ་འགྱུར་རོ་ཅོག་མཚལ་གྱི་པར་དུ་བཞེངས་གྲུབ་ནས། བཞུགས་སུ་གསོལ་བའི་བརྟེན་པ་གཙུག་ལག་ཁང་བཅས་ལེགས་པར་བསྐྲུན་ཏེ་དེང་གི་དུས་སུའང་གཟི་བྱིན་འབུམ་ཕྲག་འབར་བཞིན་བཞུགས་པ་དང་། རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཤིང་ཕོ་བྱི་ལོ་སྟེ་1744ལོར་འགོ་བརྩམས། རབ་བྱུང་གསུམ་པའི་ལྕགས་ཕོ་རྟ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1750ལོའི་ཟླ་བ་2པར་ལེགས་པར་གྲུབ་ནས་དགེ་སློང་རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་གྱིས་རབ་ཏུ་གནས་པར་མཛད། མཚན་ལ་གཙུག་ལག་ཁང་དམ་པ་ཆོས་འབྱུང་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་ཞེས་བྱ་བ་གསོལ། དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་ཞ་ལུའི་གསེར་ཁང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཔེ་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་སེ་ར་དང་། འབྲས་སྤུངས། ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་།
འཕྱོང་རྒྱས་སོགས་ན་བཞུགས་པའི་ཕྱི་མོ་རྣམས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པ་དང་། དེ་རྣམས་སུ་མ་བཞུགས་པའི་འགྱུར་གསར་མའི་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཁུངས་བཙུན་རྣམ་གྲངས་བདུན་བརྒྱ་བརྒྱད་ཅུ་ཙམ་བསྣན་ཏེ་ཁྱོན་བསྡོམས་ཆོས་ཀྱི་གྲངས་བཞི་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་དགུ་བཅུ་ཙམ་བཞུགས་པར་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་མཁས་ཚོགས་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་ཞུ་དག་བགྱིས་པ་དང་། དེ་དག་གི་མ་དཔེར་བྱས་པའི་སི་ཏུ་ཆོས་འབྱུང་གིས་བཞེངས་པའི་དཔེ་དང་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་བཞེངས་པའི་དཔེ་སོགས་ལ་བསྡུ་གཞི་མ་དཔེར་བྱས་ནས། ཞུ་ཆེན་མ་ཧཱ་པཎྚི་ཏ་ཚུལ་ཁྲིམས་རིན་ཆེན་གྱིས་ཞུ་དག་ལན་མང་བྱས་ཤིང་།
མཁས་བཙུན་སྐྱེས་བུ་ཉེར་ལྔ་དང་ལྷན་དུ་དབྱར་ངོ་གཉིས་བཅས་བསྡོམས་པས་ལོ་ལྔའི་རིང་པར་གཞི་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་། ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པ་ནས་བཟུང་པར་ཁང་གིས་པར་འདེབས་ཀྱི་ལས་ཀའི་བྱ་བ་ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་ནས། ལས་ཀའི་གཙོ་བོ་རིག་དངོས་དོ་དམ་བྱ་བ་དམ་འཛིན་བྱས་པ་དང་། 1999ལོ་ནས་བཟུང་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་ལས་སྒོ་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག པར་ཁང་ཡང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་གྱི་ལྟེ་གནས་སུ་གྱུར་ནས་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཞེས་པའི་མཚན་སྒྲོན་ཕུལ་ནས་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་ལ་སྔོན་མེད་ལེགས་སྐྱེས་བཟང་པོ་འབུལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
སྡེ་དགེ་པར་ཁང་སྔ་རྗེས་སུ་1980ལོ་དང་1986ལོ་ལ་ཞིང་ཆེན་དང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་དུ་ཚུད་པ་དང་། 2007ལོར་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་དངོས་མིན་རིག་དངོས་ཤུལ་བཞག་གི་གྲས་སུ་ཚུད།།
པར་འདེབས་བཞིན་པ།