2013ལོའི་ཟླ་12པའི་ཚེས་1ཉིན་ནི་ཐེངས་26པའི་འཛམ་གླིང་གི་ཨེ་འགོག་ཉིན་མོ་ཡིན་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་མི་དམངས་ལ་ཚད་མཐོན་པོས་འགན་འཁུར་བའི་བསམ་བློ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ངེས་པ་དོན་གྱིས་ཨེ་འགོག་ལས་ཀ་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་པའི་བཀའ་མཆན་གནང་། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱིས་ཨེ་ཛི་འགོག་བཅོས་བྱེད་པའི་མེ་རགས་མཉམ་དུ་བསྐྲུན་དགོས་ཞེས་གསུངས་པས་ཀྲུང་གོའི་གོང་རིམ་གྱི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་ཨེ་འགོག་གི་བྱ་བར་མཐོང་ཆེན་ཚད་མཐོན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་མཚོན།
གོམ་གང་མདུན་སྤོས་ཀྱིས་ཨེ་འགོག་ལས་ཀ་ཡག་པོ་སྤེལ་བར་ཐོག་མར་ཚན་རིག་ལ་བརྟེན་དགོས་པ་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ལག་ཏུ་བསྟར་ཏེ་འགོག་བཅོས་ཀྱི་དཀའ་གནད་བཀྲོལ་བ་དང་འགོག་པ་དང་ཚོད་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། དེ་མཚུངས་སུ་ཨེ་ཛི་ནད་དུག་ཅན་དང་ནད་པར་སྣང་ཆུང་དང་ཁྱད་གསོད་མི་བྱེད་པར་ཁོང་ཚོའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཁེ་དབང་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་ཚན་རིག་གིས་ནད་གདོན་འདི་ལས་རྒྱལ་བ་དང་ཨེ་ཛི་ནད་པ་ལ་གཅེས་སེམས་དྲོན་མོས་བྱམས་ཀྱིས་སྐྱོང་དགོས།ད་ལྟ་འཛམ་བུ་གླིང་འདིར་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ག་ཚོད་ཡོད།
འདིར་དཔྱད་གཞི་བྱས་ཡོད་པ་ནི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཨེ་ཛིའི་ནད་བསྒྲིགས་བཀོད་ཧྲུའུ་ཡིས་2013ལོའི་འཛམ་གླིང་ཨེ་འགོག་ཉིན་མོའི་སྙན་ཞུ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། 2012ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་དུ་ད་ལྟ་འཚོ་ཞིང་གནས་པའི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཁྲི་3530ཡོད་ཅིང་། 2012ལོ་རྐྱང་བོར་གསར་རྙེད་ཀྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཁྲི་230 ཡས་མས་ཡོད་ཅིང་། ལོ་དེར་ཨེ་ཛི་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་རྐྱེན་གྱིས་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་མི་གྲངས་ཁྲི་160ཡོད་པར་བཤད་ཅིང་། ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ན། 2013ལོའི་ཟླ་9པའི་ཚེས་30ཉིན་བར་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་བསྡོམས་པའི་ད་ལྟ་འཚོ་ཞིང་གནས་པའི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཁྲི43.4ཡས་མས་ཡོད་ཅིང་། 2013ལོའི་ཟླ་དང་པོ་ནས་ཟླ་དགུ་པའི་བར་གསར་རྙེད་ཀྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཁྲི7.0ཡས་མས་ཡོད། གཞན་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ནི་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ནད་པ་ཆེས་མང་བའི་ཞིང་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཡུན་ནན། ཀྭང་ཞིས། ཤིན་ཅང་། ཀྭང་ཏོང། སི་ཁྲོན་བཅས་ཞིང་ཆེན་དག་ནི་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ནད་པ་ཆེས་མང་བའི་ས་ཁུལ་ཡིན་པར་བཤད། དེ་ནི་ད་ལྟ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོ་དམ་ལེགས་བཅོས་དང་སྒྲིག་ཆས་གསར་འཛུགས་བྱས་པས་ནད་པ་གསར་རྙེད་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཇེ་བཟང་ལ་སོང་བའི་གྲུབ་འབྲས་ཡིན་ཞིང་། མ་འོངས་པར་གང་མྱུར་གྱིས་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་གར་ཡོད་དང་སུ་ཡིན་གཏན་འཁེལ་བྱུང་ཐུབ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ནད་པར་སྨན་བཅོས་དང་བདག་སྐྱོང་བྱ་བའི་ལས་ཆོད་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་ཐུབ་ལ། མ་འོངས་པར་ཨེ་ཛིའི་ནད་ངན་འདི་ཚོད་འཛིན་བྱ་བར་ཡང་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་བཤད།དེ་བཞིན་དུ་བོད་ཡུལ་གྱི་དབུས་གཙང་དང་ཨ་མདོ། ཁམས་པ། རྒྱལ་ཕྱིར་ཡོད་པའི་བོད་པ་བཅས་ཚང་མའི་ནང་དུ་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཡོད་པར་བཤད་ཅིང་། སྤྱིའི་ཆ་ནས་བོད་ཁུལ་གྱི་ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་དང་ཨེ་ཛིའི་ནད་པའི་གྲངས་འབོར་འདི་དབྱི་རིགས་དང་ཡུ་གུར་རིགས་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་བསྡུར་ན་ཤིན་ཏུ་ཉུང་ཉུང་ཡིན་རུང་། ད་ལྟ་ལོ་རེའི་འཕར་ཚད་ཤིན་ཏུ་མགྱོགས་པོ་ཡིན་པས་ངེས་པར་ཏུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གསུངས་བ་བཞིན། མི་དམངས་ཡོངས་རྫོགས་མཉམ་ཞུགས་དང་། ནུས་པ་ཡོད་ཚད་རྩལ་སྤྲུགས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྔོན་འགོག་བཅས་བྱ་དགོས་ཞེས་པ་ལྟར་སྔོན་འགོག་ནན་མོ་བྱ་དགོས།
སྤྱི་ལོའི་1981ལོའི་ཟླ6པའི་ཚེས5ཉིན། ཨ་རིའི་རིམས་འགོག་ཚོད་འཛིན་ལྟེ་གནས་ཀྱིས་ཐོག་དང་པོར་ཨ་རིའི་སྨན་ཁང་ཞིག་ཏུ་ནད་ངོས་མི་ཟིན་པའི་ནད་པ་བཞི་བྱུང་ཞིང་། ནད་པ་དེ་དག་ཚང་མ་མཚན་མཐུན་གྱི་བརྩེ་བ་རོལ་མཁན་ཡིན་པར་བསྒྲགས་པ་རེད། 1982ལོར་ནད་རྟགས་དེ་དག་གི་ཁྱད་ཆོས་ལ་གཞིགས་ནས་ཨེ་ཛིAIDSཞེས་མིང་བཏགས་པ་ཞིག་རེད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཐོག་མ་དེ་ཨ་རི་ནས་ཡིན་པར་འདོད་མྱོང་ཞིང་། ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་ཅན་ཐོག་མ་ནི་མཚན་མཐུན་ལུས་འབྲེལ་བྱེད་མཁན་ཡིན་པས། ཨེ་ཛི་ནི་མཚན་མཐུན་འདོད་པ་རོལ་མཁན་གྱི་ནད་ཅིག་ཡིན་པ་ལས་རང་བཞིན་གྱི་མི་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ཡང་འཁྲུལ་མྱོང་།
ཡིན་ནའང་། རྗེས་ནས་ཚན་རིག་པ་དག་གིས་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ན། 1972ལོ་ནས1974ལོའི་བར་ཧྥེ་གླིང་ས་ཆ་ནས་ཟུངས་ཟད་ཀྱི་ནད་ཟེར་བ་ཞིག་བྱུང་མྱོང་ཡོད་ལ། དེ་ལས་ནད་པ107གྱི་ཁྲག་དཔེར་བརྟག་དཔྱད་བྱས་སྐབས། མི44བཞིར་ཨེ་ཛི་བྱུང་མྱོང་བ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་དང་གཞི་ནས་ཨེ་ཛིའི་ནད་པ་ཐོག་མ་དེ་ཨ་རི་མ་ཡིན་པར་ཁས་ལེན་ཐོབ་པ་རེད། དེའི་རྗེས་སུ་ཚན་རིག་ཆེད་མཁས་དག་གིས་ཕྲ་ཞིབ་དང་གཏིང་ཟབ་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ན། 1959ལོའི་ཟླ3པའི་ནང་། ཧྥེ་གླིང་གི་ཏྲ་ཡེར་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་སའི་སྨན་ཁང་ཞིག་ཏུ་སྨན་བཅོས་བྱེད་དུ་འོངས་པའི་པན་ཐོ་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེས་པ་ཞིག་གི་ཁྲག་དཔེ་ནང་དུའང་ཨེ་ཛི་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་འཕྲལ། ད་གཟོད་ཨེ་ཛིའི་ནད་པའི་མགོ་ཁུངས་ནི་ཨ་རི་མ་ཡིན་པར་ཧྥེ་གླིང་ཡིན་པའི་ར་འཕྲོད་པ་རེད་ལ། ཨེ་ཛི་དེ་མཚན་མཐུན་བརྩེ་བ་རོལ་མཁན་རྐྱང་རྐྱང་གི་ནད་ཅིག་རེད་ཅེས་པའང་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད།
འོན་ཀྱང་། ཨེ་ཛིའི་ནད་དུག་གི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་ཐད་ལ་བཤད་རྒྱུན་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། སྐར་མ་གཞན་གྱིས་མིའི་རིགས་ལ་འཕང་བའི་དུག་མདའ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་པ་དང་། ཨ་རིའི་ཚན་རིག་ཚོད་ལྟ་ཁང་ཞིག་གིས་སྟེས་དབང་གིས་ཤོར་སོང་བའི་ཚོད་ལྟ་བྱ་བཞིན་པའི་ནད་དུག་ཅིག་ཡིན་པ་སོགས་བཤད་རྒྱུན་མང་པོ་ཡོད་རུང་། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཚན་རིག་པ་མང་ཤས་ཀྱིས་གཅིག་མཐུན་དུ་ཁས་ལེན་པ་ནི་ཧྥེ་གླིང་ས་ཆའི་སྤྲེའུ་ལྗང་གི་ལུས་སྟེང་ནས་བྱུང་བའི་སྤྲ་སྤྲེའུ་རིམས་འགོག་མ་ལག་ཁ་མི་ཚང་བར་བྱེད་པའི་ནད་དུག་སྟེSIVའདི་མིའི་རིགས་ཀྱི་རིམས་འགོག་མ་ལག་ཁ་མི་ཚང་བར་བྱེད་པའི་ནད་དུག་སྟེ་HIVཡི་མགོ་ཁུངས་ཡིན་པར་ར་སྤྲོད་བྱས་པ་རེད། དེ་ལྟ་ནའང་། སྤྲ་ནག་ལས་ཇི་ལྟར་མིའི་རིགས་ལ་མཆེད་ཡོང་བའི་སྐོར་ནི་ད་རུང་བརྟོལ་མ་ཐུབ་པའི་གསང་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན། ལ་ལས་དེ་ནི་ཧྥེ་གླིང་གི་རྔོན་བྱེད་པའི་འཚོ་བ་རོལ་སྟངས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་འདོད། བསྒྲུབ་བྱེད་ནི་རྔོན་བྱེད་སྐབས་ཁྲག་དམར་དང་འཕྲད་པ་གཡོལ་ཐབས་མེད་ལ། ལག་པ་སོགས་ལ་རྨ་ཁ་བྱུང་བའང་གཡོལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་རེད། ལྟ་ཚུལ་དེ་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཡིན། ལ་ལས་དེ་ནི་ཧྥེ་གླིང་གི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཤིག་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་འདོད་དེ། ཡུལ་དེའི་སྐྱེས་པ་དང་བུད་མེད་ལ་ལས་འཁྲིག་སྤྱོད་བྱེད་སྐབས་སྤྲེའུ་ཡི་ཁྲག་རྩ་ནང་དུ་བརྒྱབས་ནས་ཆགས་པ་འཕེལ་དུ་འཇུག་པའི་གོམས་སྲོལ་ཡོད་པ་རེད། ཡང་ལ་ལས་དེ་ནི་ཡུལ་དེའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ལའང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་འདོད་དེ། ནམ་རྒྱུན་རི་དྭགས་དམར་གསོད་བྱས་ཏེ་རང་གི་ལྷ་དང་སྲུང་མར་མཆོད་པ་འབུལ་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། །
ཁྲེན་ཏུའུ་རུ་སྤེལ་བའི་ཨེ་ཛིའི་འགོག་བཅོས་སྤྱི་ཕན་དགོང་ཚོགས།