9月26日，雀儿山隧道正式通车。该隧道长7079米，洞口海拔4378米，是世界上海拔最高的超特长公路隧道。今后，过往车辆不必再绕行两个多小时的危险山路，只需10来分钟就可以穿过雀儿山。
66年前，以张福林烈士为代表的十八军指战员和各族群众用生命开凿了雀儿山公路，建成了新中国首条通往西藏的公路。这段近32公里长的公路，有“川藏第一高和第一险”之称，成为中国和世界交通史上最危险的公路之一。
随着中央第五次西藏工作座谈会召开，雀儿山隧道建设正式列入国家规划，于2012年8月31日开建。
历经5年的艰苦奋战，总投资11.5亿元的雀儿山隧道建成通车。
ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་ཕུག་ལམ་དངོས་སུ་ཤར་གཏོང་བྱུང་།
སྤྱི་ཟླ་9པའི་ཚེས་26ཉིན་གྱི་ཞོགས་པའི་ཆུ་ཚོད་10དང་སྐར་མ་30ཐོག་ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་ཕུག་ལམ་ནས་རླངས་འཁོར་དངོས་སུ་ཤར་བཏང་བྱས་ཤིང་། ཕུག་ལམ་ཁོ་ནའི་རིང་ཚད་ལ་སྨི་7079ཡོད་ལ། ཕུག་ལམ་གྱི་སྒོ་ཁའི་མཚོ་ངོས་མཐོ་ཚད་མཚོ་འཕགས་སྨི་4378ཡོད་ཅིང་། སྔོན་ཆུ་ཚོད་གཉིས་ལྷག་ལ་སྐྱོད་དགོས་པའི་ཁྲོ་ལའི་ལམ་ཐག་དེ་ད་ལྟ་སྐར་མ་ལྔ་ནས་བཅུ་བར་གྱི་དུས་ཡུན་ལས་མི་དགོས། གཞན་ཡང་ལས་གཞི་འདིར་མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་དམངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་11.5བཏང་ཡོད་པ་རེད།
འཛུམ་གྱིས་ཁེངས་པའི་ཁྲོ་ལའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ཉམས་གསོ་པ།
སྡེ་དགེ་རྫོང་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་ཁུར་པ། ཨར་ལས་ཚན་པའི་འཐུས་མི། མང་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་སོགས་ཡུལ་དངོས་སུ་མཉམ་འཛོམས་བྱས་པ་དང་འཛམ་གླིང་སྟེང་མཚོ་འཕགས་ཆེས་མཐོ་བའི་ཕུག་ལམ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བར་དགའ་སྤྲོའི་ངང་བསུ་མ་བྱས། ཉིན་དེ་ནས་ཉེན་ཁ་ཆེ་བའི་གཡང་གཟར་གྱི་ཀྱག་ཀྱོག་ལམ་བུ་དེའི་མཇུག་སྒྲིལ་ཤིང་། ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་གྱི་ལ་ཆེན་དང་པོའམ་ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་གྱི་གཤིན་རྗེའི་འཕྲང་ལམ་དུ་འབོད་པའི་ཁྲོ་ལའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལེའུ་འདི་ནས་མཇུག་བསྡུས་པ་རེད།
སྨུག་སྤྲིན་དང་འདྲེས་པའི་ཁྲོ་ལའི་ལམ་རྙིང་།
འདིས་སྤྱིར་བོད་ཁམས་ཡོངས་དང་སྒོས་སུ་སྡེ་དགེའི་མི་དམངས་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྒུལ་ཤུགས་སམ་རམ་འདེགས་གྱ་ནོམ་པ་ཞིག་བྱ་བར་སྨོས་མ་དགོས་ལ། ཡབ་མེས་ཚོས་གཡག་དང་རྟ་དྲེལ་གྱི་རྒྱབ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་ཚོང་ཟོང་འདྲེན་པའི་དུས་ནས་ད་ལྟ་དེང་རབས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་སྤྱོད་དེ་ཀྱག་ཀྱོག་གི་ལམ་བུ་བརྒྱུད་པའི་བར་དུ་ཁྲོ་ཟིལ་ཁྲོམ་རྡོ་རྗེ་གཡུང་དྲུང་གི་རི་བརྒྱུད་གཙོ་བོའམ་ཁྲོ་ལ་རི་བོ་འདི་ཉིད་བརྒལ་བའི་ཚད་དཔག་ཐབས་བྲལ་ཞིང་། དམངས་ཁྲོད་དུ་དེ་ལས་བརྒྱུད་པའི་གཏམ་རྒྱུད་སྐྱིད་སྡུག་འདྲེས་མ་གཙང་པོ་ལས་ཀྱང་རིང་བར་བཤད་རྒྱུ་ཡོད།
དཔའ་རྟུལ་དཔུང་གི་རྔུལ་ཁྲག་གིས། །ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་གཞུང་ལམ་བསྐྲུན། །
སྤྱིར་གནམ་གྱི་ཀ་བ་རུ་གྲགས་ཤིང་བལྟས་པས་རི་མགོ་རིག་དཀའ་བའི་ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་རྩེ་ནི། བྱ་རྒོད་པོ་ཡིན་ཡང་གཤོག་རྩལ་འདར་ས། སེང་དཀར་མོ་ཡིན་ཡང་སྡེར་མོ་འཁུམ་ས། མཚོ་ངོས་མཐོ་ཚད་མཚོ་འཕགས་སྨི་6168ལ་སླེབས་ཤིང་དུས་བཞིར་གྲང་ལྷགས་དང་ཁ་བ་བུ་ཡུག་གི་རྒྱུན་མི་ཆད་པའི་གནས་ཤིག་ཡིན་ཡང་། 1951ལོར་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གིས་རྣམ་པ་འདི་གཏན་ནས་བསྒྱུར་བའི་འགོ་བརྩམས། སྐབས་དེར་དེང་རབས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ཡོ་བྱད་ལྟ་བུ་གཅིག་ཀྱང་བགྲང་རྒྱུ་མེད་ལ། ལས་ལ་བརྩོན་ཞིང་དཔའ་ཞུམ་པ་མེད་པའི་དཔུང་སྡེ་དེས་ལྟོ་སྐྱ་གོས་ཧྲུལ་དང་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ཀྱིས་ཁྲོ་ལའི་རྩེ་ནས་གསེར་ཐག་ལྟར་དཔྱང་པའི་གཞུང་ལམ་དེ་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱས།
“ཀྱག་ཀྱོག་ཁུག་པ་བཅོ་བརྒྱད་”ཅན་གྱི་ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་ལམ་རྙིང་།
ཁྲོ་ལའི་རྩེ་ནས་བརྒལ་བའི་གཞུང་ལམ་དེ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་། རྒྱལ་ལམ་317གྱི་ལ་ཆེན་དང་པོ་ཞེས་མིང་བཏགས་ཏེ་རྒྱལ་ནང་དང་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གསེར་ཐག་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་ཞིང་། ཁྱད་པར་དུ་ཁྲོ་ཟིལ་ཁྲོམ་རྡོ་རྗེ་གཡུང་དྲུང་འདབས་ཀྱི་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཆུ་མགོ་ཏེ། སྡེ་དགེའི་ལྔ་རྒྱལ་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྒོ་མོ་ཡངས་པོར་ཕྱེས་པར་མ་ཟད། དཀར་མཛེས་དང་ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ནུས་པ་དཔག་དཀའ་བ་ཐོན། དེ་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་མཛོ་གཡག་དང་རྟ་དྲེལ་གྱི་རྒྱབ་ལ་བརྟེན་ནས་ཚོང་ཟོང་གང་ལ་གང་འཚམ་ཞིག་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་རྩ་བ་ནས་གཏོར་ཞིང་། རླངས་འཁོར་ལ་བརྟེན་ནས་སྔོན་ལས་དུས་ཡུན་ཐུང་ཞིང་ཟོང་དངོས་འབོར་ཆེན་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱས་པས། ཁྲོ་ལ་རི་བོ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཟིན་བྲིས་འགོད་སའི་རྡོ་རིང་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར།
1996ལོར། སྡེ་དགེ་སོགས་སུ་ཁ་བའི་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་པས། སྐབས་དེའི་སྡེ་དགེ་རྫོང་གི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ཁྲོ་ལ་རི་བོར་ཕེབས་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་དཀའ་གནད་སེལ་བ།
སྤྱི་ཟླ་9པའི་ཚེས་26ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་ཆུ་ཚོད་10དང་སྐར་མ་30ཐོག་ཕུག་ལམ་དུ་རླངས་འཁོར་དངོས་སུ་ཤར་བཏང་བྱས་ཤིང་ཤར་བཏང་གི་མཛད་སྒོ་ལེགས་པོར་སྤེལ།
བགྲོད་པའི་ལམ་བུ་ཡངས་ཤིང་ཆེ། །མ་འོངས་གངས་རིའི་གཟི་མདངས་རྒྱས། །
ཁོད་སྙོམས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཕུག་ལམ་རིང་མོ་འདི་ནི་ཁྲོ་ཟིལ་ཁྲོམ་རྡོ་རྗེ་གཡུང་དྲུང་གི་དཀྱིལ་ནས་བསྲིངས་ཤིང་བོད་ཁུལ་སྤྱི་དང་སྒོས་སུ་དཀར་མཛེས་ཀྱི་རི་ལུང་དང་འབངས་མི་སེར་གྱི་འཚོ་བ་དབྱར་མཚོ་ལྟར་རྒྱས་པའི་སྲོག་རྩ་ཡིན་པ་སྨོས་མ་དགོས་ལ། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅུ་དགུ་པ་དགའ་སྤྲོའི་ངང་བསུ་བའི་བཀྲ་ཤིས་པའི་ལེགས་སྐྱེས་ཤིག་ཀྱང་ཅིས་མ་ཡིན།
མ་འོངས་པར་ཁྲོ་ལ་རི་བོའི་ཕུག་ལམ་གྱིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཆབ་མདོ་གཙོ་བོ་བྱས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་དང་རྒྱལ་ནང་གི་ས་ཁུལ་གལ་ཆེན་དག་གི་བར་འབྲེལ་བ་ཡང་བསྐྱར་ཇེ་དམ་བཏང་ཞིང་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ནུས་ཤུགས་ཆེན་རུ་གཏང་རྒྱུ་དང་། མི་འགྱངས་བར་གཡག་རྔ་ནས་དར་མདོ་བར་གྱི་མྱུར་བགྲོད་གཞུང་ལམ་དང་གེ་སར་གནམ་ཐང་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་རྗེས། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གཙོ་བོ་བྱས་པའི་བོད་རིགས་ས་ཁུལ་མང་པོ་ཞིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཡང་རྩེ་སོན་པར་སྟ་གོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
འཛམ་གླིང་ཐོག་མཚོ་འཕགས་ཆེས་མཐོ་ཞིང་ལམ་ཐག་ཤིན་ཏུ་རིང་བའི་ཕུག་ལམ་སྟེ། སྡེ་དགེའི་ཁྲོ་ལའི་ཕུག་ལམ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཞིང་། ལོ་ངོ་བརྒྱ་སྟོང་མང་པོར་གནམ་གྱི་ཀ་བ་རུ་འབོད་པའི་ཁྲོ་ལའི་གཞུང་ལམ་ནི་དེ་རིང་སྐར་མ་བཅུའང་མི་འགོར་བའི་ཕུག་ལམ་ཞིག་ལ་འགྱུར་སོང་བ་རེད་ལ། འདི་ནི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་པ་ཏྲ་ལྟར་སྦྲེལ་བའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལམ་ཆེན་ཞིག་དང་། འདི་ནི་ཚེ་སྲོག་སྲུང་བའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལམ་བུ་ཞིག་དང་བློ་སྟོབས་སྲིང་བའི་དད་འདུན་གྱི་གཞུང་ལམ་ཞིག་ཀྱང་རེད། །